Plantstoria – historia osiedla w Ciechanowie, które zbudowała III Rzesza

Polska, Zichenau – rozbiórka budynków, mężczyźni z nowym planem zabudowy, fot. Ludwig Knobloch, 1941, PK 689, Bild 101I–133–0730–45, ze zbiorów Bundesarchiv

Wystawa „Plantstoria” opowiada historię powstania osiedla w Ciechanowie, zaprojektowanego i zbudowanego przez III Rzeszę podczas II wojny światowej. Podobne założenia mieszkalne, z ich charakterystyczną architekturą, możemy znaleźć w wielu miastach w Polsce. Mówimy o nich „poniemieckie” albo „Berlinek”.

Wystawa „Plantstoria” w Muzeum Architektury we Wrocławiu

Dzielnica w Ciechanowie, zaprojektowana jako Gartenvorstadt (przedmieście-ogród), z czasem zyskała miano „Bloki”. Powstała na początku lat czterdziestych XX wieku. Miała stanowić nową bazę mieszkaniową dla urzędników i ich rodzin osiedlających się w stolicy nowo założonej rejencji Prus Wschodnich. Pierwotna nazwa nie bez powodu przywołuje skojarzenia z utopijnym konceptem miasta-ogrodu Ebenezera Howarda.

Gartenvorstadt Zichenau (późniejsze osiedle Bloki w Ciechanowie), lata 40. XX w., ze zbiorów prywatnych Wiesława Brodeckiego
Gartenvorstadt Zichenau (późniejsze osiedle Bloki w Ciechanowie), lata 40. XX w., ze zbiorów prywatnych Wiesława Brodeckiego

Ogromne połacie terenu zostały zabudowane tak, aby przestrzenie pomiędzy budynkami mogła wypełniać bujna roślinność. Współcześnie, mimo późniejszego zagęszczenia zabudowy mieszkaniowej, osiedle jest nadal skąpane w zieleni.

– To jest opowieść o osiedlu w moim rodzinnym mieście. O kłopotliwym dziedzictwie, a przede wszystkim o tutejszej roślinności i jej politycznym uwikłaniu w kształtowaniu krajobrazu podbitych ziem. O dziejach przedmieścia-ogrodu z perspektywy przyrody, wprowadzaniu „niemieckiego porządku” i tym, co wymyka się próbom kolonizacji – Barbara Nawrocka, kuratorka wystawy.

Wystawę można oglądać w Muzeum Architektury we Wrocławiu przy ul. Bernardyńskiej 7 do 17.08.2025.

Zobacz również:

Gartenvorstadt Zichenau (późniejsze osiedle Bloki w Ciechanowie), lata 40. XX w., ze zbiorów prywatnych Wiesława Brodeckiego
Gartenvorstadt Zichenau (późniejsze osiedle Bloki w Ciechanowie), lata 40. XX w., ze zbiorów prywatnych Wiesława Brodeckiego
Gartenvorstadt Zichenau (późniejsze osiedle Bloki w Ciechanowie), lata 40. XX w., ze zbiorów prywatnych Wiesława Brodeckiego
Gartenvorstadt Zichenau (późniejsze osiedle Bloki w Ciechanowie), lata 40. XX w., ze zbiorów prywatnych Wiesława Brodeckiego
Osiedle Bloki w Ciechanowie (wcześniej Gartenvorstadt Zichenau), lata 60. XX w., fot. A. Zborski, z książki O. Puciaty „Mazowsze. Krajobraz i architektura”, wyd. Arkady, Warszawa 1964
Osiedle Bloki w Ciechanowie (wcześniej Gartenvorstadt Zichenau), lata 60. XX w., fot. A. Zborski, z książki O. Puciaty „Mazowsze. Krajobraz i architektura”, wyd. Arkady, Warszawa 1964
Osiedle Bloki w Ciechanowie (wcześniej Gartenvorstadt Zichenau), lata 50. XX w., fot. J. Korzybski, ze zbiorów Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej
Osiedle Bloki w Ciechanowie (wcześniej Gartenvorstadt Zichenau), lata 50. XX w., fot. J. Korzybski, ze zbiorów Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej
Osiedle Bloki w Ciechanowie (wcześniej Gartenvorstadt Zichenau), lata 60. XX w., fot. K. Brzeziński, BR–I–767/2, ze zbiorów Powiatowej Biblioteki Publicznej im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie
Osiedle Bloki w Ciechanowie (wcześniej Gartenvorstadt Zichenau), lata 60. XX w., fot. K. Brzeziński, BR–I–767/2, ze zbiorów Powiatowej Biblioteki Publicznej im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie
Osiedle Bloki w Ciechanowie (wcześniej Gartenvorstadt Zichenau), lata 80. XX w., fot. W. Zawadzki, ze zbiorów Powiatowej Biblioteki Publicznej im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie
Osiedle Bloki w Ciechanowie (wcześniej Gartenvorstadt Zichenau), lata 80. XX w., fot. W. Zawadzki, ze zbiorów Powiatowej Biblioteki Publicznej im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie
Polska, Zichenau – rozbiórka budynków, mężczyźni z nowym planem zabudowy, fot. Ludwig Knobloch, 1941, PK 689, Bild 101I–133–0730–45, ze zbiorów Bundesarchiv
Polska, Zichenau – rozbiórka budynków, mężczyźni z nowym planem zabudowy, fot. Ludwig Knobloch, 1941, PK 689, Bild 101I–133–0730–45, ze zbiorów Bundesarchiv
Polska, Zichenau – wznoszenie nowych domów w miejscu wyburzonych wcześniej budynków, fot. Ludwig Knobloch, 1941, PK689, Bild 101I–133–0730–16, ze zbiorów Bundesarchiv
Polska, Zichenau – wznoszenie nowych domów w miejscu wyburzonych wcześniej budynków, fot. Ludwig Knobloch, 1941, PK689, Bild 101I–133–0730–16, ze zbiorów Bundesarchiv