Ekologia, energooszczędność i zrównoważony rozwój. Tym trzem istotnym kryteriom poddawana jest znacząca część współczesnej działalności architektonicznej. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że skala zanieczyszczenia wytwarzanego przez sektor budowlany niesie za sobą destrukcyjne skutki zaburzające równowagę ekosystemu. W konsekwencji, architektura staje się coraz istotniejszym elementem globalnej polityki, ukierunkowanej na zminimalizowanie negatywnych konsekwencji katastrofy ekologicznej, a także na działania dążące do regeneracji środowiska naturalnego.
Ponad połowa ludności świata zamieszkuje tereny zurbanizowane, dlatego odpowiedzialność jaka spoczywa na architektach skłania do wytworzenia nowego spojrzenia na kreowanie przestrzeni i dostosowania swoich wizji do zachodzących zmian klimatycznych. Niewątpliwymi sukcesami we wspomnianej dziedzinie szczycą się przedstawiciele architektury skandynawskiej, w sposób holistyczny obejmując zagadnienie kontekstu wraz z nowo projektowaną formą.
W jaki sposób osiągnąć równowagę pomiędzy kreacją estetyczną, potrzebami społecznymi i gospodarczymi a troską o środowisko naturalne? Z tym pytaniem grupa “Mistrzowie Architektury SARP” zwróciła się do Juliana Weyera, pełniącego rolę partnera w czołowej skandynawskiej pracowni – C.F. Møller Architects.
Cykl Mistrzowie Architektury SARP po raz pierwszy online
Obostrzenia wynikające z panującej epidemii koronawirusa postawiły zespół organizatorów cyklu “Mistrzowie Architektury SARP”, a także gościa – architekta Juliana Weyera w nietypowej sytuacji. Pomimo trudności, wykład odbył się jednak w dniu 23 kwietnia w formie transmisji na żywo na Instagramie. Jak się okazało, formuła on-line przyniosła za sobą dodatkowe korzyści, takie jak dotarcie do międzynarodowego grona odbiorców oraz do tych, którzy nie byliby w stanie uczestniczyć w wykładzie osobiście.
Pracownia C.F. Møller tworzy architektoniczną jakość w oparciu o innowacje, doświadczenie oraz wartości skandynawskie pracując nad szerokim spektrum funkcji, jak i skali projektów. Świadomie wpływając na transformacje, przyczyniając się do procesu urbanizacji, lecz z poszanowaniem dla kontekstu historycznego, naturalnego zapewnia zrównoważone i estetyczne wartości o trwałym znaczeniu dla użytkowników.
Unikalna metoda projektowania opiera się na holistycznym podejściu spajania wszystkich istotnych składowych. Architektury, która będąc elementem urbanistyki, tworzy harmonijną całość wraz z architekturą krajobrazu, która jako źródło, jest fundamentalną częścią procesu projektowego. Troska o środowisko, świadomość limitu zasobów naturalnych, rozsądne finansowanie projektu, odpowiedzialność społeczna, a także solidne rzemiosło. Ten etos ma istotne znaczenie dla pracowni C.F. Møller. Aby przedstawić go bliżej, Julian Weyer podzielił się swoim doświadczeniem, prezentując kilka z wybranych projektów.
Projekt wielofunkcyjnego kompleks architektoniczno-krajobrazowy Uniwersytetu Aarhus
Spotkanie prowadzone przez przedstawicieli zarządu katowickiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich – Justynę Boduch oraz Wojciecha Fudalę – rozpoczęło się od zaprezentowania najważniejszego projektu pracowni, istniejącej na rynku od niemal 90 lat. Projekt wielofunkcyjnego kompleks architektoniczno-krajobrazowy Uniwersytetu Aarhus, o skali małego miasta, jako znacząca struktura tworząca rozległą dzielnicę miasta Aarhus, który w 1931 roku wygrała pracownia C.F. Møller łączy w sobie wartości o istotnym znaczeniu dla współczesnego projektowania. Integracja z tkanką miasta portowego, wręcz przeplatając się z warstwą biosfery, kompleks budynków wydaje się ‘wyrastać’ w symbiozie z otaczającym je krajobrazem.
Zastosowanie naturalnych materiałów, wynikających z tradycji, zróżnicowanych faktur, które są niezwykle ważne dla doświadczania otoczenia przez użytkowników. Architekt zwrócił szczególną uwagę na dostępność przestrzeni projektowanych, kreując nową jakość przestrzeni publicznej. Jest to niezwykle ważne, szczególnie w czasach zdominowanych przez kapitalistyczny system miast przedsiębiorczych stosujących zabieg prywatyzacji większości nieruchomości. W konsekwencji tworząc bariery w strukturze zurbanizowanej pozbawiając społeczność dostępu do swobodnego korzystania z przestrzeni, pozornie wspólnej.
The Maersk Tower
Julian Weyer podkreśla istotę tworzenia architektury nie tylko zorientowanej na konkretną funkcję, lecz generującej integralną z nią przestrzeń publiczną, tętniącą zielenią. To nazywa wartością dodaną. Świetnym przykładem jest ‘The Maersk Tower’ Kampus w Kopenhadze. Będąc odzwierciedleniem wspomnianych wyżej wartości, bazuje na kierunkach obranych podczas realizacji projektu obiektu edukacji wyższej z 1931 roku.
Tworząc założenie typologii wieży, architekci z pracowni C.F. Møller osiągnęli maksymalną możliwą powierzchnię parku zielonego wraz z zaprojektowaną architekturą krajobrazu oraz kładkami zawieszonymi pośród kompleksu zieleni jaki i tej zurbanizowanej, jako w całości dostępna przestrzeń, w szczególności dla lokalnego założenia dzielnicy mieszkaniowej. Kładka jest również znaczącym w założeniu urbanistycznym nowym łącznikiem dzielnic Kopenhagi, jako ciąg rowerowo-pieszy.
Kolejnym, wspomnianym przez Juliana Weyera niezwykle istotnym aspektem projektowanej architektury jest dostęp do światła naturalnego oraz swobodny kontakt z naturą i zielenią. Obie te wartości są kluczowymi dla zachowania balansu psychicznego użytkowników. Jako przykłady architekt przytoczył obiekt Medycznego Uniwersytetu w Aarhus, jednego z największych założeń architektonicznych zrealizowanych na terenie Danii.
Pomimo skali projektu – kompleks szpitalny czerpie z założeń miasta tworząc strukturę o ‘ludzkiej skali’ składającej się z hierarchii dzielnic, ulic, placów, skwerów, by stworzyć zróżnicowaną, tętniącą życiem zieloną oazę miejską. Bezpośrednie obcowanie z naturą jest jednym z kluczowych kierunków, które wpływają na kształtowanie form i przestrzeni przez skandynawskie biuro.
Efektywność energetyczna
Nie tylko obiekty dotyczące służby zdrowia, edukacyjne, mieszkalne, ale również obiekty komercyjne, czy biurowe w pełni oferują doświadczanie przestrzeni zewnętrznej, która przenika się z wnętrzem. Zagospodarowanie dachów zielonych szklarniami i ogrodami, które bezpośrednio korespondują z wnętrzem, nadaje nowe standardy i jakość architektury, w szczególności obiektów usytuowanych w tkance portowej miasta, otoczonej kanałami i surowym nabrzeżem, pozbawionym zieleni jak np. przywołany przez architekta Commercial Building w Aarhus, czy wreszcie jedna z najbardziej znanych realizacji Międzynarodowej Szkoły w Kopenhadze.
Obiekt edukacyjny jest zlokalizowany w dzielnicy portowej obejmującej ówczesny terminal i magazyn kontenerowy, który został poddany transformacji. Rewitalizacja nadmorskiej tkanki miasta generuje nowe, zmieniające się potrzeby, z którymi obiekt poprzez swoją ofertę funkcjonalną koresponduje bez zarzutu, tworząc centrum aktywności społecznej dla lokalnej społeczności rozwijającej się funkcji mieszkaniowej.
Julian Weyer podkreślił, że budynki nie należy traktować monokulturowo, z uwagi na kontekst i różnorodny przekrój odbiorców. Architekci poruszyli w tym projekcie kolejne ważne kwestie dotyczące elastyczności przestrzeni, by korespondowała z użytkownikiem o indywidualnych potrzebach, jak i docierała do grup, zespołów, umożliwiając dokonanie wyboru poprzez swoją dynamikę formy jak i multifunkcjonalność.
Efektywność energetyczna jest dziedziną, w której Skandynawowie bez wątpienia przodują. Szkoła została pokryta unikalną fasadą składającej się z 12 000 paneli słonecznych, o zróżnicowanym kącie, tworząc estetyczny obraz zainspirowany otaczającą budynek taflą wzburzonych wód Morza Bałtyckiego. Zintegrowana z elewacją elektrownia słoneczna – jedna z największych w Danii zapewnia ponad połowę rocznego zużycia energii w szkole. Architektura, która buduje mechanizmy w obronie środowiska naturalnego, w dobie kryzysu klimatycznego.
Wieżowiec wykonany w całości z drewna
Julian Weyer nie mógł pominąć głośnej konkursowej koncepcji na wieżowiec wykonany w całości z drewna, która wzbudziła wiele wątpliwości, ale również była punktem zapalnym w kontekście rewolucji budowlanej w odpowiedzi na zrównoważony rozwój. Odważna propozycja zaowocowała realizacją najwyższego 9 piętrowego obiektu mieszkalnego w Szwecji, wykonanego w całości z drewna – ściany, legary, balkony, a także szyby wind i klatek schodowych. To ogromny sukces i odważna inwestycja, która może zapoczątkować rewolucję w budownictwie wysokim.
Prezentując przykłady realizacji pracowni C.F. Møller, Mistrz Architektury zwracał szczególną uwagę na projektowanie z poszanowaniem dla kultury i tradycji. Należy poszukiwać balansu pomiędzy tym, co zbadane i opracowane a innowacjami i wyzwaniami współczesności. Skłania to do powrotu w architekturze do fundamentów – pewnych pierwotnych potrzeb, takich jak dostęp do naturalnego środowiska. Nie zawsze jest ono perfekcyjne i właśnie takiej niedoskonałości poszukuje w architekturze Julian Weyer. Przestrzeń, którą kreuje jest bliska ludzkiej świadomości.
Cykl Mistrzowie Architektury SARP
„Mistrzowie Architektury SARP” to cykliczna seria wykładów o szczególnej randze w Polsce, organizowana przez katowicki oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich. Wykłady są unikalną w tej części Europy atrakcją dla wszystkich interesujących się architekturą i odbywają się na Śląsku już od 15 lat. W tym okresie SARP miał zaszczyt gościć ponad 60-ciu architektów z różnych stron świata, wśród nich laureatów nagrody Pritzkera oraz nagrody im. Mies’a van der Rohe. Każda kolejna edycja stanowi niepowtarzalne forum wymiany pomysłów, projektów i doświadczeń z całego świata.
Autor: Julia Wilkosz
