Most Karola w Pradze to jedna z najbardziej znanych atrakcji turystycznych stolicy Czech. Piękna, kamienna konstrukcja ozdobiona kilkudziesięcioma posągami świętych od wieków łączy ze sobą brzegi Wełtawy.
Most Karola w Pradze – historia
Prażanie od wczesnego średniowiecza musieli przeprawiać się przez Wełtawę. Miasto leżało wtedy na szlaku handlowym łączącym Wschód z Zachodem, a kupcy szukali szybkiego i bezpiecznego sposobu podróży.
Drewniany most z XII wieku
O pierwszym moście w tym miejscu nie wiemy zbyt wiele. Był konstrukcją drewnianą i skończył tragicznie. Powódź z roku 1157 zniszczyła go całkowicie, nie pozostawiając po nim żadnego śladu.
Kamienny Most Judyta
Budowniczowie wznieśli w jego miejsce kolejną budowlę. Tym razem materiałem budulcowym był solidny kamień, a sam most wyposażono w dwie wieże strzegące wjazdów. Konstrukcja w stylu romańskim rozpoczęła się w czasie panowania drugiego króla Czech – Władysława II. Na cześć królewskiej małżonki kamienny most zwany był “Judyta”, a prace zakończono w 1172 roku. Niestety, podzielił on los drewnianego poprzednika i 3 lutego 1342 roku został zniszczony przez kolejną powódź.
Budowa Mostu Karola
Piętnaście lat musiała czekać Praga na rozpoczęcie budowy kolejnej przeprawy przez rzekę. 9 lipca 1357 roku, już za panowania cesarza Karola IV, rozpoczęto budowę kolejnego mostu, położonego nieco na południe od swojego poprzednika. Legenda głosi, że budowa rozpoczęła się dokładnie o godzinie 5:31. O tej porze nastąpiła koniunkcja Słońca i Saturna – wydarzenie ważne dla średniowiecznych astrologów.
Twórcy i ich dzieło
Budowę nowego mostu zlecono Peterowi Parlerowi – architektowi i rzeźbiarzowi pochodzącemu z Niemiec. Artystę na swój dwór zaprosił w 1352 roku Karol IV, aby ten zaprojektował katedrę Św. Wita. Parler pozostał w Pradze na dłużej, zakupił tam nawet kamienicę. W czasie swojego pobytu stworzył kaplicę Wszystkich Świętych w praskim zamku, kaplicę ratusza staromiejskiego, chóry w kilku kościołach i oczywiście Most Karola. Co ciekawe, najnowsze badania dowodzą, że twórcą mostu mógł być praski mieszczanin Oto, nie ma na to jednak 100% dowodów.
Nie do końca wiadomo, kiedy budowa Mostu Karola została zakończona (prawdopodobna data ukończenia prac to rok 1402). Była jednak niezwykle kosztowna. Na jej cel prowadzono zbiórki w miejskich kościołach, a za przejazd pobierano opłaty aż do 1816 roku.
Jedyna przeprawa i centrum handlu
Po oddaniu do użytku Most Karola przez długie lata oferował jedyną dostępną przeprawę przez Wełtawę w mieście. Kolejny zbudowano dopiero w 1741 roku.
Ze względu na swoje położenie na szlaku kupieckim, Most Karola był też centrum handlu. Na jego końcach ustawiano kramy, przy których kwitła wymiana. Targowiska zlikwidowane zostały dopiero w 1828 roku.
Groźny żywioł
Powodzie są groźnym żywiołem, o czym niejednokrotnie przekonał się Most Karola. W roku 1784 jedna z nich zerwała część konstrukcji z filarem, na którym stała wojskowa budka strażnicza. Po kolejnej (w 1890 roku) zawaliły się dwa filary z częścią nawierzchni. Jednak największa powódź miała miejsce w czasach współczesnych – w roku 2002. Na szczęście nie wyrządziła ona większych szkód, była natomiast impulsem do prac konserwacyjnych i zabezpieczających zabytek przed warunkami atmosferycznymi.
Od tramwajów do turystów
Wraz z rozwojem nowoczesnych środków transportu na moście pojawiały się ich kolejne rodzaje. W 1883 były to pierwsze tramwaje konne, zastąpione po dwudziestu latach przez tramwaj elektryczny. Wycofano je, kiedy okazało się, że za bardzo niszczą konstrukcję. Ich miejsce zajęły pierwsze autobusy, które równie szybko zlikwidowano. Od 1932 roku wróciły ponownie, tym razem wyposażone w nowoczesne, gumowe opony. Wreszcie w 1965 roku całkowicie zlikwidowano ruch kołowy na moście i od tej chwili dostępny jest jedynie dla pieszych.
W 1992 roku Most Karola – praska perła i jej najbardziej rozpoznawalny zabytek – został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Architektura Mostu Karola
Most Karola (cz. Karlův most) jest najstarszym i najdłuższym praskim mostem. Łączy ze sobą Stare Miasto na prawym brzegu i dzielnicę Malá Strana na lewym. Długość mostu to ponad pół kilometra (515,8 metra), wysokość ponad 13 metrów, a szerokość prawie dziesięć metrów. Do konstrukcji budowli wykorzystano bloki piaskowca połączone zaprawą murarską. Według legendy znajdowały się w niej kurze jaja, ale naukowcy nie potwierdzili tej informacji.
Konstrukcja mostu składa się z siedemnastu kamiennych łuków opartych na dwunastu filarach. Ich fundamenty sięgają na głębokość prawie 2,5 metra poniżej poziomu dna rzeki. W czasach kiedy powstawała budowla było to szczytowe osiągnięcie inżynierii budowlanej. Nie wszystkie filary spoczywają w Wełtawie – część z nich oparta jest na suchym lądzie na wysepce Kampa, nad którą przebiega most.
Trzy wieże…
Na obu krańcach znajdują się zabytkowe wieże. Po wschodniej stronie w XIV wieku powstała Staromiejska Wieża Mostowa, która powszechnie uznawana jest za jedną z najpiękniejszych gotyckich bram. Ozdabiają ją rzeźby cesarza Karola IV i jego syna Wacława IV, a także świętych – Wita, Wojciecha i Zygmunta.
Od strony zachodniej most wieńczą dwie wieże o różnej wysokości. Niższa, zwana Wieżą Judyty jest pozostałością zachowaną z poprzedniego Mostu Judyty. Wyższa Wieża Małostrańska powstała w 1464 roku i dawniej pełniła funkcje obronne i magazynowe.
…i trzydzieści posągów
Praski most słynie z ponad trzydziestu barokowych rzeźb, które pojawiły się na nim na przestrzeni wieków. Posągi przedstawiają głównie świętych i patronów, a ustawiano je w latach 1683-1928. Obecnie większość oryginałów znajduje się w Muzeum Narodowym w Pradze, a most zdobią ich kopie.
Posągi zostały wykonane głównie przez Matthiasa Bernarda Brauna oraz artystów z rodziny Brokoffów – Jana, Michała oraz Ferdynanda. Wśród przedstawionych świętych znajdziemy Józefa, Cyryla i Metodego, Franciszka, Augustyna, Wacława i oczywiście kilka wyobrażeń Matki Boskiej.
Święty Jan Nepomucen
Najsłynniejsza jest jednak rzeźba św. Jana Nepomucena. Ten duchowny był spowiednikiem żony Wacława IV – Zofii Bawarskiej. Król zażądał zdradzenia tajemnicy spowiedzi, bowiem podejrzewał niewiastę o zdradę. Jan nie zgodził się na to nawet na torturach, swoją tajemnicę obiecał zdradzić tylko jednej istocie w komnacie. Okazało się, że miał na myśli psa, któremu wyszeptał prawdę do ucha. Wacław nie był tym zachwycony i spowiednika zrzucono z Mostu Karola do Wełtawy 20 marca 1393 roku. Obecnie każdy, kto pogłaszcze psa znajdującego się na płaskorzeźbie pod posągiem świętego może liczyć na szczęście w życiu.
Nie było to jedyne z dramatycznych wydarzeń związanych z Mostem Karola. W czasie wojen często stanowił on arenę walk z najeźdźcami. W 1621 roku ścięto przywódców buntu szlacheckiego, a ich głowy zawieszono w Wieży Staromiejskiej. Wisiały w niej przez 10 lat przypominając poddanym, że nie warto wszczynać rebelii.
Nie samymi dramatami most żyje
Na szczęście najsłynniejszy zabytek Pragi gościł też wiele dużo weselszych wydarzeń. Na moście odbywały się w przeszłości turnieje rycerskie, a także koronacje królów czeskich. Obecnie płynąca mostem rzeka turystów z całego świata zabawiana jest przez licznych artystów ulicznych działających w tym miejscu. Jest ich tak dużo, że utworzyli oni w 1990 roku własne Stowarzyszenie Artystów Mostu Karola.
Muzeum Mostu Karola
Most Karola posiada też własne muzeum. Mieści się ono w barokowym budynku Zakonu Rycerskiego Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą, którzy w przeszłości opiekowali się przeprawą przez Wełtawę. Znajdziemy w nim ogromny model budowli, liczne zdjęcia i ryciny, oryginalne rzeźby kamienne, a także interaktywną wystawę.
I Polacy swój Most Karola mają
Na zakończenie warto dodać, że na ziemiach polskich mamy most nawiązujący swoją stylistyką do praskiego brata. To zbudowany w latach 1280-1390 gotycki most w Kłodzku.
Zobacz również: Opera w Sydney – informacje i ciekawostki | Pałac Buckingham – historia, zwiedzanie i ciekawostki
