Warszawskie Muzeum Katyńskie to pierwsza w świecie placówka martyrologiczno – muzealno – badawcza dokumentująca zbrodnię katyńską. Obiekt jest również jednym z pięciu finalistów Nagrody Unii Europejskiej za współczesną architekturę – Miesa Van der Rohe Award 2017.
Warszawskie Muzeum Katyńskie
Warszawskie Muzeum Katyńskie prezentuje tragiczne wydarzenia z masakry katyńskiej, które miały miejsce podczas II wojny światowej i upamiętnia 22 000 polskich jeńców wojennych zamordowanych przez Armię Czerwoną. Muzeum wpisane jest w południową część Cytadeli Warszawskiej i obejmuje trzy zabytkowe budynki. Fortyfikacje dodatkowo wzmacniają izolację tego miejsca z tkanki miasta.
Cały kompleks został zaprojektowany jako Park, z symbolicznym lasem katyńskim w centrum głównego placu. Architekci użyli barwionego betonu, przekształcając go w środek architektoniczny. 100 drzew, które są tam posadzone, odnoszą się do prawdy o strasznej zbrodni wojennej, która była ukrywana w lesie przez ponad 50 lat.
Projekt Muzeum Katyńskiego
Warszawskie Muzeum Katyńskie powstawało wspólnie z artystami, historykami, architektami krajobrazu i scenarzystami. Dzięki temu projekt jest uprzestrzennioną opowieścią o wydarzeniach katyńskich, w której każdy uczestniczy na swój własny sposób. Granica pomiędzy cytadelą, krajobrazem, a nowymi elementami jest zatarta. Projekt momentami interweniuje w układ fortyfikacji, wykorzystując istniejące formy i używa ich do prowadzenia zwiedzających po historii Katynia.
Zastosowany w muzeum beton barwiony jest na kolor istniejącej cegły. Jest on jednocześnie nośnikiem pamięci, w którym odbite są osobiste przedmioty ofiar – orzełek, guzik.
Wystawa w Warszawskim Muzeum Katyńskim
Główna ekspozycja rozmieszczona jest na dwóch poziomach kaponiery – zabytkowej budowli fortyfikacji. Na pierwszym poziomie prezentowane są informacje na temat zbrodni katyńskiej, gdzie goście mogą dowiedzieć się o faktach historyczny. Można tam również zobaczyć eksponaty znalezione w masowych grobów w lesie katyńskim. Drugi poziom wystawy poświęcony jest osobistym tragediom rodzin ofiar, stanowiącym miejsce kontemplacji.
Wyjście z muzeum zamienia się w Tunel Śmierci – 20-metrowe przejście zbudowane z czarnego betonu, zaprojektowane przez Jerzego Kalinę. Ten ciemny korytarz otwiera się w stronę Alei Zaginionych.
„Zaginionych”, ponieważ aleja jest wypełniona pustymi cokołami, na których wyryte są tylko zawody zmarłego: „policjant, lekarz, prawnik, architekt…”. Ścieżka prowadzi dalej do trzeciego budynku – arkadowej armaty z przeszklonymi arkadami , na którym widnieje 15 tablic z nazwiskami 21768 zamordowanych oficerów.
Warszawskie Muzeum Katyńskie z nagrodą East Centric Architecture Triennale Award
East Centric Architecture Triennale Award to jedno z najbardziej prestiżowych wyróżnień w świecie architektury. Nagroda przyznawana jest podczas Triennale Architektury, które odbywa się co trzy lata w Bukareszcie. Niezależne jury nominuje w kilku kategoriach obiekty, które powstały w przeciągu ostatnich trzech lat. W kolejnym etapie wybierana jest piątka najlepszych budynków w każdej kategorii.
Podczas Triennale finaliści prezentują swoje obiekty, a następnie odpowiadają na serię pytań przed międzynarodowym jury. 18 października Jan Belina-Brzozowski prezentował Muzeum Katyńskie.
Warszawskie Muzeum Katyńskie zwyciężyło w swojej kategorii i zostało wybrane najlepszym budynkiem publicznym w Europie Środkowej i Wschodniej w obecnej edycji. To kolejna już nagroda dla Muzeum Katyńskiego. Budynek muzeum był finalistą nagrody Mies van der Rohe 2017. Muzeum zdobyło Grand Prix Brick Award 2017, Nagrodę Architektoniczną Prezydenta Warszawy.
“Potencjałem tego projektu był bardzo trudny temat. Długo zastanawialiśmy się, jak powinno wyglądać miejsce upamiętnienia ofiar zbrodni katyńskiej. Zapadła decyzja, aby muzeum mówiło nie tylko o śmierci, lecz także o życiu ofiar, o ich rodzinach, było wyrazem pamięci o nich. Ideą muzeum jest droga, która prowadzi przez zabytkowy teren cytadeli. Na tej drodze zabytkowy kontekst, współczesna architektura, sztuka i ekspozycja muzeum budują spójną narrację i przestrzeń kontemplacji. W zgiełku otaczającego świata chcieliśmy stworzyć przestrzeń ciszy, która jest tym bardziej wymowna” – tłumaczą architekci.
Muzeum Katyńskie powstało we współpracy z zespołem historyków, artystą Jerzym Kaliną i zespołem Maksa pod kierownictwem Krzysztofa Langa.
