Jednym z najbardziej znanych budynków w Hiszpanii jest położona w Barcelonie Świątynia Pokutna Świętej Rodziny, czyli Sagrada Familia. Ta niesamowita, futurystyczna katedra została w dużej mierze zaprojektowana przez jednego z najsłynniejszych architektów przełomu XIX i XX wieku – Antonio Gaudiego. Zapraszamy na wędrówkę po zadziwiającym świecie Gaudíego : od projektu spółdzielni La Obrera Mataronense przez Pałac Güell i domy Calvet, Batlló oraz Milà aż do świątyni Sagrada Família, jego najbardziej znanego dzieła.
Antonio Gaudi – narodziny geniusza – wielki architekt
Chociaż Sagrada Familia jest ikoną Hiszpanii, jej twórca nie utożsamiał się z tą narodowością. Przeciwnie – był katalońskim nacjonalistą i do końca życia posługiwał się jedynie tym językiem, ryzykując nawet pobyt w areszcie. Przez całe życie związany z okolicą Barcelony. Geniusz, samotnik, poświęcił życie dwóm dziedzinom – religii i architekturze. Nie rozumiany przez większość współczesnych mu ludzi, doceniony został dopiero po tragicznej śmierci. Po latach uznano go za prekursora architektury biomorficznej.
Antoni Plàcid Guillem Gaudí i Cornet urodził się 25 czerwca 1852 roku w Katalonii, prawdopodobnie w miejscowości Riudoms lub Reus. Jego ojciec Francesc Gaudí i Serra był rzemieślnikiem-kotlarzem, a matka Antònia Cornet i Bertran zajmowała się prowadzeniem domu. Antonio był najmłodszym dzieckiem z piątki rodzeństwa.
Antoni Gaudí od najmłodszych lat cierpiał na reumatyzm, który miał znaczący wpływ na jego dalsze życie. Często przebywając w domu, stał się samotnikiem, a nie mogąc podróżować, rozwinął ponadprzeciętną wyobraźnię. Dalszym skutkiem choroby było przejście na wegetarianizm i częste posty. Te ostatnie związane były również z bardzo głęboką wiarą architekta.
Pierwsze lata nauki
Pierwsze nauki przyszły artysta pobierał w Reus, w szkole prowadzonej przez Francesca Berenguera, z którego synem zaprzyjaźnił się i przez wiele lat współpracował. Kolejna była szkoła Pijarów, w której Antonio Gaudi bardziej skupiał się na ilustrowaniu pism, niż na nauce. W 1868 roku rodzina Gaudich przeniosła się do Barcelony.
Szkoła Architektury
W tym mieście Antonio Gaudí odbył przymusową służbę wojskową. Jednak jego słabe zdrowie sprawiło, że uniknął uczestnictwa w działaniach wojennych, a większą część czasu spędził na zwolnieniu, studiując architekturę. W 1878 roku zdobył dyplom w Barcelońskiej Wyższej Szkole Architektury.
W czasie studiów Antoni Gaudí stawiał pierwsze kroki w zawodzie, pracując jako kreślarz dla wielu miejscowych architektów. Mimo talentu rysowniczego i bogatej wyobraźni nie był wybitnym uczniem. Do historii przeszły słowa Eliesa Rogenta, rektora uczelni, który przy wręczaniu dyplomu Antonio Gaudiemu powiedział – “Historia oceni czy dzisiaj wręczamy ten tytuł głupcowi, czy geniuszowi”.
Mentorzy Gaudiego
W okresie studenckim Gaudi dorabiał sobie, realizując zlecenia pod patronatem między innymi Francisco Villara i Joana Martorella, z którymi los zetknął go na dłużej. Mentorzy wprowadzili studenta w środowisko hiszpańskich projektantów, od których Antonio otrzymywał regularnie prace do zrealizowania. W tym czasie miał też okazję poznać od podszewki techniki i materiały budowlane – ciesielstwo, kowalstwo, rzeźbę, produkcję witraży i ceramiki.
Pierwsze projekty
Po otrzymaniu dyplomu nadal nie narzekał na brak zleceń i szybko zdobył sławę zdolnego projektanta. Projektował początkowo niewielkie elementy architektury – kioski, żelazne bramy wjazdowe, mury. Dla miasta Barcelony stworzył projekt ulicznych lamp gazowych, które miały stanąć na Plaça Reial, jednak różnica zdań przerwała współpracę.
Sukces w Paryżu
Już w roku 1878 Antonio Gaudi odniósł pierwszy międzynarodowy sukces. Na Wystawie Światowej w Paryżu zaprezentowano jego projekt gabloty wystawowej dla sklepu z rękawiczkami Estevego Comelli oraz osiedle domków robotniczych dla spółdzielni pracowniczej z Mataró. Krytycy byli do nich bardzo życzliwie nastawieni, a młody architekt stał się znany.
Przyjaźń z Eusebim Güellem
Przełomem w karierze młodego architekta stało się spotkanie z Eusebim Güellem – bogatym katalońskim przedsiębiorcą. Połączyła ich wieloletnia przyjaźń umocniona podobnymi poglądami politycznymi. Güell stał się mecenasem Gaudiego, zlecając mu wykonanie wielu budynków.
Projekty dla Güella
Antonio Gaudi zaprojektował dla Güella między innymi słynny park, letnie pawilony, pałacyk, niedokończoną kryptę i budynki winiarni. Dla jego teścia, Markiza Máximo Díaza de Quijano, stworzył letni pałacyk w Comillas. W tym ostatnim budynku można odnaleźć silną fascynację Gaudiego architekturą arabską – misterne zdobienia i kolorowe mozaiki.
Zlecenie na Sagrada Familia
W 1883 roku Gaudi przejął rolę głównego projektanta powstającego w Barcelonie kościoła Sagrada Familia. Projektem poprzednio opiekował się jeden z jego mentorów – Francisco Villar. Bazylika stała się najbardziej rozpoznawalnym na świecie projektem Katalończyka. Chociaż początkowo nie poświęcał jej wiele czasu, od 1915 roku zajmował się wyłącznie pracami nad nią.
W stolicy Katalonii w 1888 roku odbyła się Wystawa Światowa, w czasie której swoje prace prezentowali najwybitniejsi przedstawiciele rzemiosła i sztuki. Antonio Gaudi przedstawił na niej dwa projekty – Pałac Biskupi w miejscowości Astorga oraz Casa Botines z León. Oba budynki zaprojektowane zostały w stylu modernistycznym.
Casa Calvet i Figueres
Mimo coraz większej sławy architekt rzadko opuszczał rodzinną Katalonię. Przeniósł się na stałe do Barcelony i tam tworzył swoje najbardziej znane budynki. W 1900 roku powstała kamienica Casa Calvet zaprojektowana dla miejscowego przedsiębiorcy. W tym samym roku zaczęły się prace nad Casa Figueres – przypominającą zamek rezydencją zajmującą powierzchnię 900 metrów kwadratowych.
Casa Batllo – Dom Kości
Pomiędzy 1904 i 1910 rokiem powstały dwa z najbardziej znanych budynków Antonio Gaudiego. Pierwszym z nich był Casa Batllo, kamienica położona w centrum Barcelony, znana też pod nazwą Domu Kości.
Budynek łączy w sobie modernizm z secesją i własnym stylem architekta. Nieregularne, organiczne otwory okienne znajdują się w fasadzie pokrytej kolorowymi mozaikami. Linia dachu jest nieregularnie wygięta – przypomina kręgosłup smoka czy dinozaura. Całości dopełniają przypominające huby balkony i ozdobna wieżyczka.
Casa Milà – La Pedrera
Drugi to Casa Milà zwany też La Pedrera (Kamieniołom) z racji posiadania surowej i nieregularnej fasady kamiennej. Zbudowana w 1906 roku przełomowa kamienica wzbudziła silne kontrowersje.
Faliste linie dachu i balkonów przypominają chaotyczne fale. Metalowe bariery zabezpieczające balkony przypominają nieregularny zbiór kawałków metalu. Ponad sto lat temu taki widok musiał wywoływać ból głowy u miłośników uporządkowanej architektury. Jednocześnie w kamienicy zastosowano przełomowe rozwiązania – podziemne garaże, mieszkania o planie otwartym i wielki taras na dachu.
Nie tylko budynki
Antoni Gaudi tworzył projekty z różnych dziedzin architektury i sztuki. W 1906 roku zaprojektował bardzo oryginalny most łączący Sarrię i Sant Gervasi. Rok później stworzył projekt pomnika upamiętniający króla Jakuba I Zdobywcę, który stanął na Placu Króla.
W 1908 roku pracował nad koncepcją Hotel Attraction – najwyższego wieżowca świata (360 metrów), który miał powstać w Nowym Jorku. Niestety, ten projekt nie został zrealizowany.
Życie samotne
Gaudi od lat prowadził samotny tryb życia. Powodem było miłosne rozczarowanie, które przeżył w młodości. Artysta zwrócił się w stronę religii, czynnie uczestnicząc w duchowym życiu Katalonii i realizując wiele projektów związanych z kościołem.
Ostatnie lata życia, od 1915 roku, poświęcił pracy nad najważniejszym dziełem swojego życia – świątyni Sagrada Família.
Dzieło życia
Ta przełomowa i pełna symboliki świątynia stała się głównym symbolem Barcelony i całego kraju. Docelowo budowla składać się będzie z 18 wież symbolizujących postacie świętych, które sięgną 170 metrów. Chociaż w kościele łączą się wpływy neogotyckie, secesyjne i modernistyczne, to jednak największy wpływ na projekt miał oryginalny styl Gaudiego.
Budynek jest przykładem architektury organicznej, silnie inspirowanej przyrodą. Wieże Sagrada Familia przypominają wysmukłe termitiery skrzyżowane ze scenografią z filmów s-f.
Antonio Gaudi – tragiczny koniec
Antonio Gaudi pracował nad bazyliką do końca życia. 7 czerwca 1926 wpadł pod tramwaj. Przechodnie nie rozpoznali genialnego architekta w skromnie ubranym staruszku. Po trzech dniach pobytu w szpitalu dla ubogich genialny wizjoner zmarł. Pochowano go na terenie jego największego dzieła – świątyni Sagrada Família. W ostatnią drogę, 10 czerwca 1926 roku, odprowadził go wielki tłum barcelończyków.
Style w sztuce Gaudiego
W projektach Antonio Gaudiego można doszukać się wpływu wielu różnych prądów architektonicznych. Na początku kariery studiował sztukę Orientu, szczególnie wpływy arabskie na Półwyspie Iberyjskim. Zapożyczył od nich pełne żywych kolorów mozaiki zdobiące fasady budynków, charakterystyczne łuki i kolumny, a także elementy zbudowane z odsłoniętych cegieł.
W kolejnym okresie życia szerzej stosował rozwiązania z neogotyku – strzelistość wież, wąskie i wysokie okna zakończone łukami. Jednak najbardziej charakterystyczny jest jego własny, oryginalny styl.
Wypracował go, studiując geometrię przyrody i z niej czerpiąc rozwiązania. Niechęć do kątów prostych, rzeźbiarskie, nieregularne formy, owalne okna, faliste wykończenia fasad i dachów są znakiem rozpoznawczym dzieł wielkiego wizjonera.
Jednocześnie cały czas podkreślał przynależność do Katalonii i kościoła katolickiego, czerpiąc z nich inspirację i wplatając wywodzące się z nich symbole w swoje projekty. Związek z kościołem podkreślił proces beatyfikacyjny, który rozpoczął się pod koniec XX wieku.
Antonio Gaudi jest kolejnym z długiej listy artystów, których sztuka wyprzedziła o dziesięciolecia swoją epokę. Nie do końca rozumiany przez współczesnych, dzięki nowatorskim projektom wielkiej sławy i uznania doczekał się dopiero wiele lat po swojej śmierci.
Zobacz również:
