Gardenia jaśminowata (gardenia jasminoides) jest dużą i bardzo efektowną rośliną pochodzącą z Południowo-Wschodniej Azji. W okresie kwitnienia obsypana jest białymi kwiatami przypominającymi kwiaty róży, a jej dodatkowym atutem są skórzaste i błyszczące liście o intensywnie zielonym kolorze. Roślina może być ozdobą każdego mieszkania, jednak jej uprawa nie należy do łatwych.
Gardenia jaśminowata – występowanie i nazwa
Gardenia jaśminowata (Gardenia jasminoides) jest gatunkiem należącym do rodziny marzanowatych liczącej aż 611 rodzajów. Roślina w naturze rośnie na terenach dzisiejszych Chin, Japonii, Wietnamu i Tajwanu, preferując położone nad ciekami wodnymi lasy i zarośla, do wysokości 1500 metrów. Gatunek został wprowadzony przez człowieka również na inne obszary o sprzyjającym klimacie, głównie do Korei i na liczne wyspy Pacyfiku.
Gardenię po raz pierwszy opisał w Europie niemiecko-holenderski botanik Georg Rumphius, który zachwycił się wyglądem jej kwiatów i liści. Miało to miejsce na początku XVIII wieku. W połowie tego stulecia jego prace badawcze kontynuował uczeń Karola Linneusza Olaf Stickman. W 1761 roku angielski przyrodnik John Ellis przeprowadził dokładną analizę anatomiczną rośliny i nadał jej łacińską nazwę Gardenia jasminoides, która przetrwała do dzisiaj. Pierwszy człon nazwy pochodzi od nazwiska szkockiego botanika Alexandra Gardena, natomiast drugi nawiązuje do podobieństwa gardenii do jaśminu.
Opis gatunku
Gardenia jaśminowata należy do roślin wiecznie zielonych. W warunkach naturalnych osiąga wysokość od 30 centymetrów do trzech metrów, w zależności od środowiska, w którym rośnie. Roślina zalicza sie do krzewów. Z licznych gałęzi wyrastają naprzeciwlegle ułożone liście, zdarzają się również odmiany z liśćmi w grupach po trzy. Są one umocowane na bardzo krótkich ogonkach mających maksymalnie długość jednego centymetra. Blaszki liściowe mają zróżnicowane kształty – od eliptycznych, przez jajowate, po podłużnie lancetowate. Są dość duże – mają od trzech do 25 centymetrów długości i od półtora do ośmiu centymetrów szerokości. Liście gardenii mają żywe, zielone ubarwienie, a ich powierzchnia jest gładka i błyszcząca. Na końcu łodyg wyrastają duże kwiatostany.
Początkowo mają one jednolicie biały kolor, z czasem stają się kremowo-żółte, a ich matowa powierzchnia zmienia się w bardziej błyszczącą. Gardenie kwitną w okresie lata i jesieni, ich kwiaty osiągają do 10 centymetrów wielkości. Dodatkową cechą rozpoznawczą jest ich bardzo silny, charakterystyczny zapach przypominający jaśmin. Z kolei owoce rośliny są niewielkie, niepozorne, o owalnym kształcie.
Gardenia jasminoides – pięlęgnacja i uprawa gardenii
Gardenia lubi świeże powietrze – w okresie letnim możliwa jest jej uprawa na balkonie czy ogrodzie. Należy zapewnić jej tylko silne oświetlenie światłem rozproszonym, stałe temperatury i osłonę od wiatru. Roślinę najlepiej trzymać w donicy, żeby można ją było łatwo przenieść do pomieszczenia w zimniejszym okresie. Hodowana w domu gardenia musi być dobrze oświetlona, ale nie światłem bezpośrednim. Roślina w okresie letnim powinna mieć zapewnioną temperaturę do 24°C w dzień i co najmniej 15°C w nocy. W okresie zimowym temperatury dzienne można obniżyć, jednak dolna granica to wciąż 15°C. W tym czasie można również wystawić gardenię na działania słabszych promieni słonecznych.
Roślina powinna być obficie podlewana, ponieważ lubi wilgoć. Warto zastosować też grubszy drenaż i podstawkę pod doniczkę, na której gromadzić będzie się woda. Gardenię podlewamy „miękką” wodą o temperaturze pokojowej i niskiej zawartości wapnia, najlepsza jest deszczówka. Podobnie gleba, w której rośnie, nie powinna zawierać tego minerału i mieć odczyn zdecydowanie kwasowy. Do sadzenia gardenii nadają się mieszanki ziemi dla wrzosów i kompostu. W okresie wiosennym i letnim co dwa tygodnie stosujemy płynne nawozy bogate w azot. Do zabiegów pielęgnacyjnych dochodzi jeszcze okresowe przycinanie liści i pędów w celu nadania gardenii odpowiedniego kształtu.
Gardenia jaśminowata – sadzenie i rozmnażanie rośliny
Gardenię można stosunkowo łatwo rozmnożyć z sadzonek. Pobieramy je wczesną wiosną ze zdrewniałych pędów lub latem z pędów, które wyrosły w tym sezonie. Młode rośliny wysadzamy do doniczek z mieszanką gleby o dużej kwasowości i kompostu, zaopatrzonych w grubą warstwę drenażową. Roślina ukorzenia się dość szybko, jeżeli zapewnimy jej odpowiednio wysoką wilgotność i temperaturę. W miarę wzrostu młode gardenie przesadzamy do większych pojemników, pamiętając o tym, że rośnie ona szybko i warto przy przesadzeniu wykorzystać doniczkę zapewniającą miejsce przez dłuższy okres.
Niekorzystne warunki
Gardenia jaśminowata jest rośliną o sporych wymaganiach hodowlanych, wymagającą wiedzy i fachowej opieki. Prawidłowo prowadzona odwdzięczy się ogrodnikowi pięknymi kwiatami i zdrowymi liśćmi. Zdarza się jednak, że roślina przez długi czas nie kwitnie, a jej liście żółkną i usychają. Przyczyn tego zjawiska może być kilka, wśród najpopularniejszych są niewłaściwe oświetlenie, nawadnianie i temperatura.
Żółknące liście mogą być objawem niedostatecznego oświetlenia. Rozwiązaniem tego problemu jest przeniesienie doniczki w miejsce o większym natężeniu światła, najlepiej w pobliże okna. Pamiętać jednak należy, że roślina nie lubi bezpośredniego oświetlenia słonecznego, które może spowodować oparzenia liści. Intensywne, ale rozproszone światło dzienne jest dla niej optymalnym rozwiązaniem. Równie ważna jest odpowiednia temperatura. Jeżeli będzie zbyt niska, końcówki pędów zaczną żółknąć. Konieczne będzie wtedy zastosowanie dodatkowego ogrzewania czy przeniesienie gardenii z balkonu do pomieszczenia.
Woda odgrywa kluczową rolę w życiu każdej rośliny. Jej nadmiar i gromadzenie się w bryle ziemi może powodować gnicie korzeni i szereg infekcji wywołanych grzybami i bakteriami. Doniczka powinna mieć zapewniony właściwy odpływ wody, najlepiej przez grubą warstwę drenażową. Również niedostateczne podlewanie może wyrządzić szkody. Roślinę należy podlewać regularnie i na bieżąco kontrolować czy ziemia nie jest przesuszona ani zbyt wilgotna. W przypadku gardenii jaśminowatej równie ważny jest odczyn wody. Powinna ona być „miękka”, niezawierająca nadmiernej ilości wapnia. W przeciwnym wypadku liście rośliny szybko zaczną żółknąć.
Nagrodą za właściwą opiekę nad strelicją są oczywiście piękne, białe kwiaty. Jeżeli nie pojawiają się one przez dłuższy czas, należy sprawdzić, czy temperatura otoczenia nie jest zbyt wysoka. Innymi przyczynami takiego stanu może być zbyt mała wilgotność powietrza oraz niedostatek składników pokarmowych. W tym przypadku konieczne jest zwiększenie ilości dedykowanych nawozów. Pąki kwiatowe mogą opaść w przypadku stresu i gwałtownego pogorszenia się warunków – szczególnie spadku temperatury. Pozostaje nam wtedy przeniesienie rośliny w odpowiednie dla niej miejsce i czekanie na kolejny okres kwitnienia.
Szkodniki atakujące gardenię jaśminowatą
Gardenia jaśminowata, szczególnie hodowana w warunkach szklarniowych, może zostać zaatakowana przez pasożyty zwierzęce. Najczęstszymi z nich są przędziorki czerwone, wełnowce i mszyce. Wszystkie stadia rozwojowe przędziorków wysysają soki roślinne, czego efektem są plamy oraz schnięcie liści. O obecności przędziorków świadczą ogniska delikatnej, białawej pajęczyny po spodniej stronie blaszki liściowej. Przędziorki lubią środowisko suche, dlatego pierwszą metodą walki z nimi jest podniesienie wilgotności powietrza i spryskiwanie liści wodą. Można też próbować przemywać powierzchnię rośliny środkami na bazie olejów roślinnych i kwasów tłuszczowych. W ostateczności konieczne będzie użycie specjalnych środków chemicznych przeciwko roztoczom (akarycydów).
Wełnowce przypominają drobne kłębki splątanych, białych nici. Można próbować je usunąć mechanicznie, ale jest to pracochłonne. Najlepiej spryskać gardenię dedykowanymi środkami owadobójczymi. Największym problemem są mszyce – niewielkie pluskwiaki wysysające soki roślinne, które mnożą się niezwykle szybko. W przypadku roślin na balkonie czy w ogrodzie można spróbować walczyć z nimi za pomocą ich naturalnych wrogów, wprowadzając na roślinę biedronki. Mechaniczne usuwanie mszyc jest bezcelowe – są zbyt małe i jest ich za dużo. Dobrą metodą jest ustawienie obok roślin, których zapach odstrasza te owady – na przykład szałwii, czosnku czy nasturcji. Rozwiązaniem ostatecznym jest zastosowanie jednego z licznych środków owadobójczych, pamiętać jednak trzeba, że te na bazie chemicznej mogą mieć niekorzystny wpływ także na samą gardenię.
Zobacz również:
