Położony na końcu Pól Elizejskich Plac Charles’a de Gaulle’a (Place Charles de Gaulle) jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych miejsc Paryża. W jego centrum stoi Łuk Triumfalny, od którego rozchodzi się dwanaście okazałych alei łączących to miejsce z wieloma najsłynniejszymi zabytkami w mieście. Oglądany z lotu ptaka plac przypomina dwunastoramienną gwiazdę – stąd też wzięła się jego poprzednia nazwa – Plac Gwiazdy (Place de l’Étoile).
Od prowincji do Paryża
Początki Placu Gwiazdy sięgają XVII wieku. Wtedy to, około 1670 roku, w okolicy wzgórza Chaillot powstało skrzyżowanie dróg położone na szczycie niewielkiego usypiska. W kolejnych latach drogi stały się coraz bardziej uczęszczane, plac rozrósł się, aż za panowania Ludwika XV został obniżony o prawie pięć metrów i wyrównany. Ziemia wywieziona z placu budowy użyta została do wypoziomowania Pól Elizejskich.
Jeszcze pod koniec XVIII wieku Plac Gwiazdy znajdował się na obrzeżach Paryża. Biegł obok niego mur z bramą wjazdową do miasta, przy której pobierano myto za wwożone towary. Sytuacja zaczęła się zmieniać za czasów panowania Napoleona. W 1806 roku, po zwycięstwie pod Austerlitz nakazał on zbudowanie w tym miejscu okazałego symbolu zwycięstwa i potęgi Francji, czyli Łuku Triumfalnego. Budowa monumentu trwała trzydzieści lat, ale po jej zakończeniu budowla stała się jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych obiektów w stolicy Francji.
Krótka historia Hipodromu i przebudowa
Drugim ważnym wydarzeniem, które zwiększyło popularność Placu Gwiazdy wśród Paryżan, było powstanie pierwszego Hipodromu. Był to tor wyścigowy, na którym odbywały się również pokazy jazdy konnej, występy klaunów, egzotycznych zwierząt, walki byków i historyczne inscenizacje. Otwarty został w 5 czerwca 1845 roku, a jego projektantem był Victor Franconi. Okazały obiekt położony pomiędzy Placem a ulicami Villejust i Bel-Air miał 104 metry długości i 68 szerokości. Odbywające się na nim wydarzenia można było łatwo obserwować z tarasu widokowego na Łuku Triumfalnym, ale także z balonów na uwięzi, których stacja znajdowała się obok. Hipodrom w tym miejscu przetrwał jedynie dekadę – później, ze względu na przebudowę Placu Gwiazdy i powstanie Alei Kléber, został przeniesiony.
W połowie XIX wieku Plac Charlesa de Gaulla został gruntownie przebudowany. W tym okresie prefekt regionu Sekwany baron Haussmann zlecił architektowi Jacquesowi Hittorffowi przeprojektowanie układu urbanistycznego stolicy Francji. W rezultacie tych prac powstał dzisiejszy układ przestrzenny wokół placu. Doprowadzono do niego dwanaście alei, a przestrzeń sąsiadującą z nim począwszy od 1854 roku, wypełniły okazałe rezydencje. Do dzisiaj Plac Charlesa de Gaulle’a jest jednym z ważniejszych miejsc na mapie Paryża. Odbywają się na nim ważne uroczystości państwowe, ale przyciąga również turystów pragnących zapoznać się z historią miasta.
Położenie placu Charlesa de Gaulle’a
Plac Charlesa de Gaulle’a położony jest na granicy 8, 16 i 17 dzielnicy, około kilometra na północ od Sekwany. Jego średnica wynosi 241 metrów, a powierzchnia 4,55, co daje mu drugie miejsce w stolicy, po prawie dwukrotnie większym (8,64 ha) Placu Zgody (Place de la Concorde). Powierzchnia placu wybrukowana jest ozdobną kostką ułożoną w trójkąty. Z lotu ptaka przeplatające się ze sobą figury o ciemniejszym i jaśniejszym odcieniu tworzą wyraźny rysunek gwiazdy, w której centrum stoi Łuk Triumfalny.
Dwanaście ramion gwiazdy
Do Placu Charlesa de Gaulle’a dochodzi dwanaście alei łączących wiele ważnych punktów Paryża. Co ciekawe, nie są one, jak to często bywa w miastach, zorientowane dokładnie do kierunków geograficznych. Opiszemy je od północy, zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
1. Najbliższa północy jest Avenue Mac-Mahon nazwana tak na cześć trzeciego Prezydenta Republiki Francuskiej żyjącego w latach 1808-1893. Wcześniej nosiła ona nazwę Prince-Jérôme – młodszego brata Napoleona.
2. Avenue de Wagram – swoją nazwę otrzymała 2 marca 1864 roku po zwycięstwie armii francuskiej w bitwie pod Wagram, w czasie której Napoleon pokonał wojska Austrii.
3. Avenue Hoche – kolejna aleja zawdzięczająca swoją nazwę dowódcy wojskowemu, tym razem generałowi Rewolucji Francuskiej Lazareowi Hoche (1768-1797).
4. Avenue de Friedland – pamiątka po zwycięstwie Napoleona nad wojskami rosyjskimi w bitwie pod Friedland z 14 czerwca 1807 roku.
5. Avenue des Champs-Élysées – słynne Pola Elizejskie, najbardziej reprezentacyjna aleja Paryża prowadząca przez Plac Zgody, aż do Luwru. Na mającej prawie dwa kilometry długości alei odbywają się najważniejsze uroczystości państwowe, parady wojskowe, a także wydarzenia sportowe, jak choćby finał wyścigu kolarskiego Tour de France.
6. Avenue Marceau – pierwotnie nosiła imię pierwszej żony Napoleona – Cesarzowej Józefiny. 16 sierpnia 1879 roku nazwę zmieniono na Aleję Marceaun ku chwale Françoisa Séverina Marceau, kolejnego z wielkich generałów Rewolucji Francuskiej.
7. Avenue d’Iéna – biegnie w pobliżu Mostu Jeny i podobnie jak on została tak nazwana dla upamiętnienia jednego z ważniejszych sukcesów Napoleona – zwycięstwa nad Armią Prus pod Jeną w 14 października 1806 roku.
8. Avenue Kléber – bohater napoleońskiej kampanii w Egipcie Jean-Baptiste Kléber (1753-1800) jest patronem kolejnej alei odchodzącej od Placu Charlesa de Gaulle’a.
9. Avenue Victor-Hugo – wśród wielkich Francuzów uhonorowanych nazwami alei nie zabrakło również jednego z najważniejszych artystów – paryskiego poety, dramaturga, pisarza, autora słynnych „Nędzników” – Victora Hugo.
10. Avenue Foch – biegnąca do Lasku Bulońskiego Aleja Focha ma aż 120 metrów szerokości i pełna jest zieleni. Swoją wcześniejszą nazwę zawdzięczała Laskowi Bulońskiemu (Avenue du Bois-de-Boulogne), obecnie upamiętnia Marszałka Francji Ferdinanda Focha (1851-1929).
11. Avenue de la Grande Armée – kolejna nazwa nawiązująca do czasów wielkich podbojów Napoleona uwieczniająca jego Wielką Armię Cesarską, która w chwili świetności liczyła ponad dwa miliony żołnierzy.
12. Avenue Carnot – ulica ta słynie z posadzonych na jej poboczach drzew z rodzaju paulowni, ktore na wiosnę obsypane są tysiącami liliowych kwiatów. Jej patronem jest „Wielki Carnot” – francuski generał, mąż stanu i naukowiec.
Dlaczego Plac Charlesa de Gaulle’a?
Pisząc o nazwach wychodzących z placu alei, warto również wspomnieć o nazwie jego samego. Przez wiele lat znany Paryżanom jako Plac Gwiazdy ze względu na promienisty układ ulic, zmienił nazwę 13 listopada 1970 roku na Plac Charlesa de Gaulle’a, w cztery dni po śmierci wielkiego przywódcy Francuzów. Decyzja wywołała liczne kontrowersje, już 31 grudnia tego samego roku powstał komitet, który domagał się przywrócenia starej nazwy. Co ciekawe, przeciwnikiem zmiany nazwy Placu Gwiazdy był… sam generał de Gaulle.
Kilka lat wcześniej padła propozycja nazwania go Placem Napoleona, jednak została ona zdecydowanie odrzucona przez francuskiego przywódcę. Jako żołnierz argumentował on, że najważniejsze jest uhonorowanie leżących tam w Grobie Nieznanego Żołnierza poległych obrońców ojczyzny. A nadanie temu miejscu nazwy upamiętniającej pojedynczą osobę zbezcześci ich pamięć. Jak jednak widać, jego argumenty nie trafiły do osób zmieniających nazwę po jego śmierci. Nie przeszkodziło to jednak Paryżanom w zachowaniu w pamięci starej wersji – do dzisiaj plac wciąż nazywany jest powszechnie Placem Gwiazdy.
Łuk Triumfalny i Grób Nieznanego Żołnierza
Od prawie dwustu lat w centrum placu znajduje się Łuk Triumfalny i to z nim najbardziej kojarzy się to miejsce. Paryski łuk ma 50 metrów wysokości i zbudowany został dla uczczenia zwycięskiej bitwy pod Austerlitz. Pokrywają go płaskorzeźby nawiązujące do zwycięstw francuskiej armii z okresu Rewolucji i Wojen Napoleońskich.
11 listopada 1920 roku u stóp Łuku Triumfalnego powstał Grób Nieznanego Żołnierza, w którym znajdują się prochy bezimiennych obrońców ojczyzny poległych na polach bitew. Ku ich pamięci płonie wieczny płomień przypominający o obowiązku i poświęceniu względem Francji. Każdego roku w dniu zakończenia pierwszej wojny światowej odbywa się ceremonia z udziałem najwyższych władz upamiętniająca poświęcenie żołnierzy. W miejscu tym wieńce składają również przywódcy innych krajów odwiedzających Francję. Od momentu powstania Grobu bezpośrednio pod Łukiem Triumfalnym nie przechodzą już parady wojskowe. Zwyczaj ten uszanowali nawet hitlerowscy okupanci w czasie parady po zdobyciu miasta.
Plac Gwiazdy wyrósł ze zwykłego skrzyżowania podparyskich dróg na jedno z najważniejszych miejsc w stolicy Francji. Zbudowanie przez Napoleona Łuku Triumfalnego i organizacja pod nim ważnych uroczystości państwowych nadała temu miejscu o wiele wyższą rangę. Dziś Plac Charlesa de Gaulle’a jest obecny na każdej paryskiej pocztówce i w notesie każdego turysty robiącego listę najważniejszych miejsc do odwiedzenia w Paryżu.
Zobacz również:
