Należące do rodziny wrzosowatych golterie są roślinami często spotykanymi w naszych ogrodach. Zachowujące przez całą zimę zielone liście i owoce o jaskrawoczerwonej barwie są piękną ozdobą często wykorzystywaną w czasie świąt Bożego Narodzenia.
Spis treści
Golteria rozesłana – zimozielona krzewinka
Golterie (Gaultheria L.) to rośliny z rodzaju, do którego zalicza się około 150 gatunków. Należą one do rzędu wrzosowców i występują na całym świecie – w Azji Południowo-Wschodniej, Australii i Nowej Zelandii, a także w obu Amerykach. W warunkach naturalnych spotykane są w bardzo zróżnicowanym terenie – od terenów podmokłych, aż po górskie stoki porośnięte rzadkimi lasami. Nazwę rodzajowi nadał w XVIII wieku szwedzki botanik Pehr Kalm na cześć innego botanika – Francuza Jeana-François Gaultiera.
Golteria to w większości przypadków niska krzewinka niewielkich rozmiarów, która bardzo dobrze się rozrasta, tworząc gęste skupiska. W ekspansji pomagają jej silne i rozległe kłącza. Liście roślin są zimozielone, eliptyczne i ząbkowane, u gatunków uprawianych przeważnie skórzaste i błyszczące. W kątach liści wyrastają obupłciowe kwiaty w kształcie niewielkich dzwonków. W zależności od gatunku mają one kwiaty białe, lekko różowe, aż do czerwonych. Kwiaty zapylane są przez liczne gatunki owadów. Po przekwitnięciu roślina zawiązuje atrakcyjne z wyglądu owoce w kształcie jagód. Ich jaskrawa, czerwona barwa sprawiła, że golterie zaczęto chętnie uprawiać w ogrodach.
W Polsce spośród 150 gatunków golterii w ogrodach uprawia się około dziesięciu. Zdecydowanie najbardziej znana i popularna jest golteria rozesłana (Gaultheria procumbens L.), która sprowadzona została z obszaru Ameryki Północnej. W swoim naturalnym środowisku roślina ta ma duże znaczenie przyrodnicze. Jej duże, mięsiste owoce utrzymują się przez całą zimę, stanowiąc źródło pokarmu dla ptaków i małych ssaków, z kolei liśćmi żywią się jelenie. Warto wspomnieć, że jedne i drugie są jadalne dla ludzi. Owoce mają lekko miętowy posmak, natomiast liście wykorzystywane są w ziołowych herbatkach. W Ameryce były one wykorzystywane przez Indian w medycynie ludowej przy problemach z nerkami. W roślinie występują w sporym stężeniu olejki eteryczne (salicylan metylu), które nadają jej charakterystyczny zapach przypominający kamforę.
Golteria rozesłana – w domu i ogrodzie
Golteria jest rośliną bardzo elastyczną i stosunkowo łatwą w uprawie. Można ją hodować zarówno w ogrodzie, na tarasach i balkonach, doskonale nadaje się również do uprawy w doniczkach. Właściwie prowadzona roślina odwdzięczy się pięknymi, skórzastymi liśćmi zachowującymi przez cały rok zieloną barwę, a także czerwonymi jagodami, które ożywią zimowe miesiące.
Golteria rozesłana – gdzie ją posadzić?
Golteria rozesłana jest rośliną okrywową, która w ogrodzie stworzy zielone, gęste kobierce. Nie należy jej jednak sadzić w miejscach całkowicie odsłoniętych – roślina lubi stanowiska półcieniste. Zdecydowanie nie lubi natomiast całodziennego wystawienia na słońce i przesuszonej gleby. W ogrodach najczęściej sadzi się ją pod wysokimi drzewami dającymi półcień. Można też używać golterii jako rośliny wypełniającej przestrzeń pomiędzy alejkami i na skalniakach, zawsze jednak pamiętając o zapewnieniu jej chociaż odrobiny cienia. Podobne warunki trzeba zapewnić jej w warunkach domowych. Doniczki z rośliną nie powinny stać na południowym parapecie, a zimą bezpośrednio nad kaloryferem. Najlepsze będzie zachodnie lub północne okno, jeżeli jednak nie ma możliwości umieszczenia jej tam, należy zapewnić jej osłonę od słońca w postaci firanki czy wyższych roślin.
Golteria należy do roślin zdecydowanie nietolerujących gleb ciężkich i zasadowych. Lubi podłoże lekkie, przepuszczalne i bogate w próchnicę. Idealna będzie mieszanka ziemi ogrodowej o odczynie kwaśnym (o pH od 3,5 do 4,2), próchnicy lub torfu i żwiru.
Codzienna pielęgnacja rośliny
Golteria rozesłana jest rośliną bardzo wrażliwą na niedobór wody. Należy ją więc regularnie podlewać, szczególnie w czasie upalnego lata. Podłoże powinno być lekko wilgotne, jednak należy unikać nadmiaru wody, która może doprowadzić do szybkiego gnicia korzeni. Podobne zasady stosujemy w uprawie domowej, zapewniając i stale kontrolując odpowiedni poziom wilgoci w doniczce. Rośliny z tego gatunku są mrozoodporne, jednak w czasie bezśnieżnych zim warto ściółkować je za pomocą kory sosnowej. Pozwoli to nie tylko zabezpieczyć je przed niskimi temperaturami, ale również zapobiegnie szybkiemu wysychaniu podłoża.
W okresie wzmożonego wzrostu, od wiosny po wczesną jesień, roślina wymaga wspomagania nawozami. Należy pamiętać, by w ich składzie nie było wapnia, ani innych związków zasadowych. Najlepszym rozwiązaniem jest zakup w sklepie ogrodniczym mieszanki nawozowej przeznaczonej dla roślin kwasolubnych – na przykład rododendronów. Składniki odżywcze dostarczamy golterii raz na trzy tygodnie, modyfikując częstotliwość zależnie od stanu rośliny. Podobnie postępujemy z odmianami doniczkowymi – w ich przypadku możemy również co jakiś czas zakwasić glebę za pomocą kwasu cytrynowego. Wymaga to jednak wcześniejszej kontroli pH podłoża. Hodowane w doniczkach golterie można od czasu do czasu przycinać, usuwając uschnięte liście. W przypadku roślin ogrodowych taki zabieg jest bardzo pracochłonny i praktycznie niemożliwy do sprawnego wykonania.
Sadzenie i rozmnażanie golterii
Rosnące w ogrodzie golterie rozrastają się szybko za pomocą podziemnych kłączy. Już po kilku latach są w stanie szczelnie pokryć spory obszar. Dodatkowo rozsiewają nasiona, z których wyrastają nowe rośliny. Oba te sposoby możemy wykorzystać, jeśli planujemy zasiedlić golteriami nowe miejsce albo przenieść ich część do skrzynek czy doniczek. Rozmnażanie z nasion jest możliwe, choć nieefektywne i powolne. Rośliny wysiane w maju kiełkują w dopiero w kolejnym roku, a kwitną jeszcze później. W początkowym okresie musimy zapewnić im również ochronę przed mrozem.
O wiele szybszym i skuteczniejszym sposobem jest podzielenie dorosłych roślin na kilka mniejszych sadzonek. Pamiętać należy tylko o tym, żeby nie były one zbyt małe. Uzyskane sadzonki można sadzić bezpośrednio do gleby w okresie wiosennym. Po podlaniu i nawiezieniu powinny się szybko zaaklimatyzować w nowym miejscu. W przypadku kiedy dopiero zaczynamy hodowlę rośliny, najlepszym sposobem będzie zakup sadzonek w sklepie ogrodniczym. Golterie są roślinami powszechnie dostępnymi, a ich cena jest niewygórowana.
Problemy w uprawie golterii
Rosnące w doniczkach i ogrodach golterie są roślinami dość odpornymi na choroby i szkodniki. Największym zagrożeniem dla nich są nieprawidłowe warunki uprawy. Obniżenie kwasowości gleby i podwyższenie jej zasolenia bardzo szybko może doprowadzić do obumierania rośliny. Podobne problemy sprawia nieprawidłowe podlewanie. Zbyt mała wilgotność szybko prowadzi do przesuszenia tkanek, natomiast nadmiar wody w podłożu powoduje gnicie korzeni i ryzyko występowania chorób pochodzenia bakteryjnego i grzybicznego (szara pleśń).
Zobacz również:
- Ciemierniki – jak je pielęgnować i uprawiać?
- Zamiokulkas – pielęgnacja, uprawa, podlewanie Jak dbać o zamiokulkasa?
