Francuski malarz pochodzenia angielskiego, Alfred Sisley, należał do współtwórców impresjonizmu. Najbardziej zasłynął ze swoich pejzaży, które stanowiły temat większości z jego dziewięciuset obrazów. Przez całe życie pozostał wierny impresjonizmowi, unikając eksperymentów artystycznych. Przyćmiony przez współczesnych mu artystów, doczekał się sławy dopiero wiele lat po śmierci.
Anglik w Paryżu
Alfred Sisley urodził się 30 października 1839 roku w Paryżu. Jego ojciec, William Sisley, był bogatym kupcem, natomiast matka Felicia Sell pochodziła z rodziny o tradycjach muzycznych. Ojciec przyszłego artysty planował dla niego karierę w handlu i przejęcie rodzinnego przedsiębiorstwa. Osiemnastoletni Alfred udał się do Londynu studiować ekonomię, jednak po czterech latach porzucił naukę i wrócił do stolicy Francji. Od 1862 roku studiował w paryskiej Szkole Sztuk Pięknych (École des Beaux-Arts) pod kierunkiem szwajcarskiego artysty Marca-Charlesa-Gabriela Gleyre’a.
Gleyre prowadził zajęcia w nowatorski sposób, przedkładając malowanie w plenerze nad pracą w studiu. Dzięki temu podejściu obrazy zyskiwały żywsze kolory, lepsze światło i szerszy kąt widzenia. Niestety, odbiorcy nie byli przyzwyczajeni do takiego podejścia i Sisley, a także jego koledzy z pracowni – Monet, Renoir i Bazzille – nie byli w stanie sprzedawać ani wystawiać swoich prac. Na szczęście dla młodego malarza, jego sytuacja finansowa nie była zła – wciąż otrzymywał stypendium od ojca.
Wśród przyszłych impresjonistów
W 1865 roku Alfred Sisley namalował obraz „Aleja Kasztanowców w La Celle-Saint-Cloud”, przedstawiający pejzaż lasu z okolic miejscowości La Celle-Saint-Cloud i mający cechy zapowiadające późniejszy impresjonizm. Płótno zostało odrzucone przez kuratorów Salonu i dopiero po dwunastu latach znalazło nabywcę – kolekcjonera Jeana-Baptisea Faure. Dzieło, podobnie jak i inne prace Sisleya z tego okresu, charakteryzowało się ciemną kolorystyką, z głębokimi brązami, zieleniami i delikatnym użyciem błękitu. Część historyków przypuszcza, że na wczesnym etapie artystycznym francuski malarz znajdował się pod wpływem angielskich mistrzów pejzażu – Turnera i Constabla, inni z kolei widzą wpływ Corota i Courbeta.
W latach sześćdziesiątych XIX wieku Alfred Sisley mieszkał w Paryżu, niedaleko słynnej Café Guerbois, w której spotykało się wielu ówczesnych artystów. Jedną z jego najbardziej znanych prac z tego okresu jest „Widok Montmartre od Cité des Fleurs do Les Batignolles” – szeroka panorama pokazująca Montmartre w otoczeniu zieleni. Obraz powstał w 1869 roku, a obecnie znajduje się w muzeum sztuki w Grenoble. Rok wcześniej pierwsze obrazy Sisleya zostały przyjęte przez Paryski Salon, jednak nie spodobały się krytykom.
Niezrażony niepowodzeniem artysta nadal tworzył głównie pejzaże podparyskich miejscowości, szczególnie dużo czasu poświęcając rzece Sekwanie i elementom jej otoczenia. Dobrym przykładem tego rodzaju obrazów jest namalowany w 1870 roku „Widok na kanał Saint-Martin”. Dzieło przedstawia widok na paryski kanał z szerokiej perspektywy. Na jego bokach możemy zobaczyć budynki, ludzi i zacumowane łodzie. W oddali widać most. Jednak tym, co przyciąga wzrok, jest gra świateł i kolorów pomiędzy błękitnym niebem a jego odbiciem w wodach kanału. Płótno zostało pokazane na Paryskim Salonie i znalazło nabywcę. Obecnie można je obejrzeć w Muzeum Orsay.
Kryzys finansowy i wizyta w Anglii
Wybuch wojny francusko-pruskiej skomplikował sytuację materialną Alfreda Sisleya. Rodzinny biznes ojca upadł i od tego momentu malarz musiał utrzymywać się jedynie ze sprzedaży obrazów, a ta nie szła dobrze. Pomimo tego cały czas malował, pozostając wiernym pejzażowi impresjonistycznemu. Stworzył „Kanał Saint-Martin” (1872), „Most w Villeneuve-la-Garenne” (1872) obecnie wystawiany w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.
Obrazami, które również zasługują na uwagę, są „Prom do the Ile-de-la-Loge podczas powodzi” (1872), który pokazywany był na pierwszej Wystawie Impresjonistów, a także „Mróz w Louveciennes” (1873) przedstawiający zimowy pejzaż z kościołem św. Marcina w Louveciennes, a obecnie pokazywany w moskiewskim Muzeum Puszkina. W 1874 roku Alfred Sisley udał się natomiast w podróż do Londynu. Jej efektem było dwadzieścia impresjonistycznych obrazów przedstawiających Tamizę.
Wśród nich znalazły się pejzaże z okolic Hampton Court – „Regaty w Hampton Court”, „Tamiza w Hampton Court”, „Droga do Hampton Court”. Dwa najsłynniejsze z nich to „Regaty w Molesey niedaleko Hampton Court”, znajdujący się w Muzeum Orsay oraz „Widok pod mostem Hampton Bridge”, na którym widać nietypowe ujęcie wioślarzy wypływających z cienia pod mostem. Ten ostatni obraz, mimo punktu widzenia umieszczonego w cieniu, pełen jest jasnych kolorów i gry świateł.
Zimowe pejzaże
W kolejnych latach Alfred Sisley mieszkał w jednej z podparyskich wsi, korzystając z pięknego otoczenia, które często stawało się tematem jego prac. Malował głównie okoliczne wsie, pola i łąki. Wiele płócien poświęcił wiejskim, piaszczystym drogom. W przeciwieństwie jednak do większości innych impresjonistów, którzy kochali wiosnę i lato, Sisley upodobał sobie zimę. Stworzył wiele zimowych pejzaży, starając się uchwycić zmiany barwy i faktury śniegu zachodzące pod wpływem światła o różnych porach dnia.
Wśród nich wyróżniają się „Śnieg w Louveciennes” (1874), „Droga pod śniegiem w Louveciennes” (1874), „Śnieg w Marly le Roi” (1875), „Zaśnieżona farma w Marly-le-Roi” (1876) czy kolejny pejzaż z zimowego Louveciennes – „Śnieg w Louveciennes” (1878). Jednak jedno z jego najsłynniejszych dzieł tego okresu przedstawia cieplejszy okres roku. Mowa tu o obrazie „Sekwana w Port Marly” (1875), na którym przedstawiono pracę pogłębiaczy wydobywających piasek z koryta rzeki.
Dzieło ma ukośną kompozycję z jasnobłękitnym kolorem wody, kontrastującym z bielą piasku. Obraz obecnie można oglądać w Instytucie Sztuki w Chicago. Na początku lat osiemdziesiątych Alfred Sisley przeniósł się do niewielkiej wioski w okolicach Moret-sur-Loing w pobliżu Lasu Fontainebleau i od tego momentu jego okolice stały się najczęstszym motywem w twórczości artysty.
W okolicach domu malarza powstały „Lato w Moret” (1881), „Loing w Moret” (1881), „Na drodze z Moret” (1882) czy „Pejzaż w pobliżu Moret” (1884). Sisley malował wiejskie domy, młyny, piaszczyste drogi, mosty na pobliskich rzekach, kanały i pola. Jednym słowem wszystkie elementy wiejskiego krajobrazu, będące powszechnym widokiem na prowincji. Takie podejście do malarstwa wśród impresjonistów – rezygnacja z tematyki podniosłej i historycznej, na rzecz oddania chwili i uczuć w prostym otoczeniu – sprawiła, że byli oni przez długie lata zajadle krytykowani i ignorowani na wielkich wystawach.
Ostatnie lata i dziedzictwo
W 1887 roku malarz wraz ze swoją długoletnią partnerką, Eugénie Lescouezec, udali się w podróż do Walii, gdzie wzięli ślub. W czasie podróży Sisley malował morze i klify w okolicach Penarth, Zatokę Langland i plaże w Rotherslade. Był to już ostatni wyjazd artysty poza granice Francji, w której pozostał aż do śmierci. W latach 1893-1894 powstała niezwykle ciekawa, typowa dla obrazów impresjonistycznych, seria. Przedstawia ona kościół w Moret o różnych porach dnia, z różnym oświetleniem. Jest więc wersja poranna, popołudniowa i wieczorna.
Jest także budynek przedstawiony w czasie deszczu i w promieniach słońca. Sylwetka kościoła pozostaje niezmienna, natomiast w każdej odsłonie diametralnie zmieniają się kolory i oświetlenie. Seria przypomina inne, dużo bardziej znane dzieło tego rodzaju – obrazy katedry w Rouen pędzla Claude’a Moneta. Alfred Sisley malował prawie do końca życia. Do końca swoich dni walczył z ciężką chorobą, która niestety go pokonała. Zmarł 29 stycznia 1899 roku w Moret-sur-Loing.
Alfred Sisley przez całe życie pozostał wierny jednemu stylowi. Jego obrazy impresjonistyczne przedstawiają uchwyconą chwilę, proste otoczenie, zmienne warunki atmosferyczne, emocje – a więc to, co było najważniejszym założeniem tego impresjonizmu. Jego prace przez długie lata nie były doceniane na równi z innymi artystami dziewiętnastowiecznej Francji. Dopiero na długo po jego śmierci malarz został odkryty na nowo i uznany za jednego z ważniejszych przedstawicieli impresjonizmu. Niestety, sam przez długi okres żył w biedzie i zmarł osamotniony. Obecnie jego dzieła ozdabiają najważniejsze galerie i muzea sztuki na całym świecie.
Zobacz również:
- Francisco Goya – hiszpański malarz, grafik i rysownik okresu romantyzmu
- Albrecht Dürer – historia i dzieła niemieckiego malarza okresu renesansu