Alvar Aalto – kultowy fiƄski architekt

Alvar Aalto to fiƄski architekt z XX wieku. ByƂ jednym z pionierĂłw nowoczesnej ƛwiatowej architektury, jednakĆŒe jego budynki charakteryzowaƂa fascynująca mieszanka internacjonalnego modernizmu z humanizmem i elementami kultury lokalnej. Projekty jego mebli rĂłwnieĆŒ zasƂugują na uwagę, poniewaĆŒ często Ƃączą w sobie funkcjonalnoƛć z niezwykƂymi walorami estetycznymi. Kim byƂ ten kultowy fiƄski architekt?

Alvar Aalto – ĆŒyciorys

Hugo Alvar Henrik Aalto urodziƂ się w maƂej wiosce w zachodniej Finlandii w 1898 roku. Jego ojciec byƂ fiƄskojęzycznym geodetą, z kolei matka byƂa szwedzkojęzyczną urzędniczką. Jego rodzice, jak typowa szwedzkojęzyczna rodzina w Finlandii, byli ludĆșmi wyksztaƂconymi i mogli pozwolić sobie na komfortowe ĆŒycie. W wieku 5 lat mƂody Alvar zamieszkaƂ wraz z resztą rodziny w JyvĂ€skylĂ€, gdzie miaƂ moĆŒliwoƛć pĂłjƛcia do fiƄskojęzycznego gimnazjum.

Alvar Aalto - kultowy fiƄski architekt
Alvar Aalto

Szybko odkryƂ swoją pasję do rysunku, ktĂłry staƂ się jego ulubionym przedmiotem szkolnym. W 1916 zakoƄczyƂ edukację w liceum w JyvĂ€skylĂ€ i postanowiƂ sobie, ĆŒe zostanie architektem. Dlatego teĆŒ rozpocząƂ studiach na Politechnice w Helsinkach, czyli jedynym miejscu w Finlandii, w ktĂłrym moĆŒna byƂo wtedy studiować architekturę. Nie byƂ to jednak prosty okres w jego ĆŒyciu, jako ĆŒe chwilę po ogƂoszeniu niepodlegƂoƛci w 1918 Finlandia pogrÄ…ĆŒyƂa się w brutalnej wojnie domowej, w ktĂłrej musiaƂ uczestniczyć.

W 1923 roku wrĂłciƂ do JyvĂ€skylĂ€, gdzie zaƂoĆŒyƂ wƂasną praktykę, jak i poznaƂ miƂoƛć swojego ĆŒycia. Aalto zatrudniƂ jako swoją asystentkę Aino Marsio, architektę i kobietę nowoczesną, uwielbiającą podrĂłĆŒe. W 1924 roku wzięli ƛlub.

Alvar Aalto - kultowy fiƄski architekt
Alvar Aalto – kultowy fiƄski architekt

W 1927 roku Aalto wraz z rodziną przenosi się do jednego z największych fiƄskich miast – Turku. PoznaƂ tam wielu ludzi, między innymi Erika Bryggmana, z ktĂłrym projektuje wystawę 700-lecia Turku – jedno z waĆŒniejszych wydarzeƄ dla fiƄskiej architektury nowoczesnej.

6 lat pĂłĆșniej Aalto zyskuje ƛwiatową sƂawę i wyrusza do Helsinek. Między 1938 a 1939 wyrusza w podrĂłĆŒ do StanĂłw Zjednoczonych, gdzie zaczyna fascynować go temat standaryzacji. Za jej przykƂad uznawaƂ samą naturę, w ktĂłrej takie same komĂłrki tworzą prawie nieskoƄczoną iloƛć wariancji.

Alvar Aalto - kultowy fiƄski architekt
Alvar Aalto

Niestety jego optymistyczna wizja nowego ƛwiata zostaƂa zmiaĆŒdĆŒona przez wybuch II wojny ƛwiatowej. Z drugiej strony wojna wywoƂaƂa u niego wiele rozmyƛlaƄ na temat odbudowy kraju. Po wojnie wrĂłciƂ do przemyƛleƄ na temat form organicznych.

Alvar Aalto – styl i projekty architektoniczne

Pierwsze projekty architektoniczne Alvaro Aalto byƂy doskonaƂym przykƂadem skandynawskiego klasycyzmu. Wszystko zmieniƂo się jednak wraz z momentem ƛlubu i podrĂłĆŒy na poƂudnie Europy, gdzie miaƂ stycznoƛć z modernizmem, ktĂłry zafascynowaƂ go z uwagi na wykorzystywanie lokalnych materiaƂów i funkcjonalnoƛć.

Biblioteka w Wyborgu – Vyborg Library

Alvar Aalto wygraƂ konkurs na zbudowanie biblioteki w Wyborgu w 1927, jednakĆŒe prace nad jej projekt trwaƂy caƂe następne 5 lat. Fundusze na budowę nowej Biblioteki GƂównej zostaƂy zapisane w testamencie Marii Lallukki, ĆŒony Juho Lallukki, potentata biznesowego z Wyborga. ByƂ to czas wielu przemian w Europie, jak i w stylu Aalto, ktĂłry nabieraƂ coraz bardziej modernistycznego wymiaru. Projekt ten staƂ się swoistym poƂączeniem nordyckich tradycji architektonicznych z nowymi trendami.

Vyborg Library - projekt Alvar Aalto
Vyborg Library

Kiedy biblioteka zostaƂa ukoƄczona, przyciągnęƂa uwagę caƂego ƛwiata, a w poƂączeniu z sanatorium w Paimio sprawiƂa, ĆŒe Aalto staƂ się jedną z gwiazd modernizmu. Niestety sowiecka agresja doprowadziƂa do utraty miasta przez nowo narodzone fiƄskie paƄstwo. DoprowadziƂo to do 20 lat zaniedbania biblioteki i wyƂączenia jej z uĆŒytku.

Budynek charakteryzuje się tektonicznymi formami, ktĂłre wynikają bezpoƛrednio z funkcji. Poza tym to arcydzieƂo modernizmu posiadaƂo wiele nowatorskich rozwiązaƄ, ktĂłre zobaczyć będzie moĆŒna w pĂłĆșniejszych pracach Aalto. Pojawiają się w niej faliste sufity, jak i zabawa ƛwiatƂem i roƛlinnoƛcią, oraz wykorzystanie naturalnych materiaƂów, takich jak drewno.

Finlandia Talo

Finlandia Talo to chyba najbardziej znany budynek autorstwa Alvara Aalto. Zaprojektowany zostaƂ w latach 1967-1971. Znajduje się w dzielnicy Töölö w Helsinkach. Do stworzenia tej modernistycznej pereƂki wykorzystano biaƂy marmur, znajdujący się na zewnątrz i wewnątrz budynku, jak i kontrastujący z nim czarny granit.

Finlandia Talo - projekt Alvar Aalto
Finlandia Talo

Budynek pod względem konstrukcyjnym przypomina wieĆŒÄ™ z pƂaskim dachem, przywodząc na myƛl wieĆŒÄ™ koƛcioƂa. Prostota towarzyszy uĆŒytkownikowi rĂłwnieĆŒ wewnątrz Finlandia Talo. Dekoracje w ƛrodku budynku zaprojektowane byƂy rĂłwnieĆŒ przez Aalto, ktĂłry dbaƂ nie tylko o ich funkcjonalną naturę, ale rĂłwnieĆŒ o nawiązania do natury.

Sanatorium w Paimio

Sanatorium gruĆșlicze w Paimo to kolejny projekt Aalto, ktĂłry pozwoliƂ mu uzyskać międzynarodowe uznanie. Znajdujący się w poƂudniowo-zachodniej Finlandii budynek powstaƂ w 1933 roku.

Podstawową ideą stojącą za projektem sanatorium byƂo stworzenie budynku, ktĂłry sam w sobie byƂby częƛcią procesu leczenia. Architekt nazywaƂ go często „instrumentem medycznym”. PrzykƂadowo, duĆŒÄ… uwagę poƛwięciƂ projektom sypialni, ktĂłre mieƛciƂy zazwyczaj 2 osoby. Pacjentom sanatorium oferowaƂo wƂasne szafki i umywalki, ktĂłre zostaƂy stworzone tak, aby nie wydawać dĆșwięku podczas uĆŒytkowania. RĂłwnieĆŒ dobĂłr kolorĂłw byƂ nieprzypadkowy. PrzykƂadowo sufity byƂy pomalowane na relaksujący, ciemnozielony kolor.

Pamio Sanatorium - projekt Alvar Aalto
Pamio Sanatorium

Sanatorium gruĆșlicze powstawaƂo w czasach, w ktĂłrych nie znano jeszcze lekarstwa na gruĆșlice, poza odpoczynkiem na ƛwieĆŒym powietrzu. Dlatego na koƄcu skrzydeƂ sypialnianych znajdowaƂy się balkony, na ktĂłre moĆŒna byƂo wnosić najsƂabszych pacjentĂłw wraz z Ć‚ĂłĆŒkiem. PoniewaĆŒ pacjenci spędzali w sanatorium dƂugi czas (zazwyczaj kilka lat), wƛrĂłd personelu i pacjentĂłw panowaƂa wyraĆșna atmosfera wspĂłlnoty. Aalto uwzględniƂ to w swoich projektach, tworząc rĂłĆŒne obiekty komunalne, kaplicę, mieszkania dla personelu, a nawet specjalnie wytyczone trasy spacerowe wƛrĂłd otaczającego krajobrazu leƛnego.

Willa Mairea

Willa Mairea to projekt nie tylko Alvara Aalto, ale rĂłwnieĆŒ jego ĆŒony, zrealizowany w 1939. Dom znajduje się na terenie zakƂadĂłw Noormarkku i zostaƂ zaprojektowany dla przyjacióƂ maĆ‚ĆŒeƄstwa – Maire i Harry’ego GullichsenĂłw.

Dom w ciekawy i niespotykany wczeƛniej sposĂłb Ƃączy tradycje architektoniczne fiƄskie i japoƄskie, jak i pƂynnie przechodzi przez funkcjonalizm do modernizmu. Dodatkowo budynek poprzez swoją konstrukcję „dÄ…ĆŒy” do stworzenia kontaktu z otaczającą go naturą. W projekcie nawiązano rĂłwnieĆŒ do natury, wykorzystując takich materiaƂów jak drewno czy kamienie.

Villa Mairea - projekt Alvar Aalto
Villa Mairea

Plan willi ukƂada się w literę L, co jest typowe dla nordyckiej architektury. Budynek skƂada się z prywatnych pokoi i sypialni, ktĂłre otwierają się na duĆŒÄ… przestrzeƄ do zabawy oraz pƂaskiego dachu nad jadalnią, ktĂłry rozciąga się, tworząc zadaszony taras.

Ratusz w SĂ€ynĂ€tsalo

Ratusz w SĂ€ynĂ€tsalo to budynek uĆŒytecznoƛci publicznej znajdujący się w dawnym niewielkim fiƄskim miasteczku, dziƛ częƛci JyvĂ€skylĂ€, ktĂłry zaskakuje swoimi rozmiarami. Zaprojektowany zostaƂ przez Alvara Aalto i skƂada się gƂównie z przeciwieƄstw: między tradycją i nowoczesnoƛcią czy między monumentalnoƛcią i intymnoƛcią.

Najbardziej kontrowersyjną częƛcią budynku byƂa sala obrad – przede wszystkim z powodu swoich rozmiarĂłw. MieszkaƄcy miasteczka nie byli pewni, czy tak duĆŒa sala byƂa na budĆŒet, jak i potrzeby SĂ€ynĂ€tsalo. Architekt skomentowaƂ to w następujący sposĂłb: „Panowie! Najpiękniejszy i najsƂynniejszy ratusz na ƛwiecie, ratusz w Sienie, ma salę obrad o wysokoƛci 16 metrĂłw. Ja proponuję zbudować taki, ktĂłry będzie miaƂ 17 metrĂłw”.

SÀynÀtsalo Town Hall - projekt Alvar Aalto
Ratusz w SĂ€ynĂ€tsalo

Poza salą obrad ratusz skƂada się z biur wƂadz lokalnych, biblioteki miejskiej, mieszkaƄ dla pracownikĂłw oraz powierzchni handlowej, ktĂłra docelowo miaƂa umoĆŒliwić rozszerzenie funkcji ratusza. Wszystkie te funkcje peƂnią dwa murowane budynki o drewnianej konstrukcji. Te dwa budynki peƂnią funkcję muru, ktĂłry pozwoliƂ Aalto wypeƂnić centralny dziedziniec ziemią wydobytą ze zbocza terenu. To pozwala na kontrast między monumentalnoƛcią zewnętrza i intymnoƛcią wnętrza budynku.

Wejƛcia do biur urzędu miejskiego i biblioteki publicznej wychodzą na dziedziniec, dzięki czemu sƂuĆŒy on jako otwarta przestrzeƄ komunikacyjna. Poczucie publicznej dostępnoƛci potęguje duĆŒe przeszklenie holu wejƛciowego i korytarza, ktĂłre znajdują się po dwĂłch stronach dziedziƄca.

Alvar Aalto – styl i projekty wzornicze

Alvar Aalto to nie tylko wybitny architekt, ale rĂłwnieĆŒ projektant m.in. mebli i wyrobĂłw szklanych. Jego meble wystawiane byƂy na wielu waĆŒnych wystawach na caƂym ƛwiecie. Celem Aalto byƂo projektowanie produktĂłw funkcjonalnych, ktĂłre przypaƛć do gustu miaƂy jak największej iloƛci konsumentĂłw. WspóƂpracowaƂ z fabryką Korhonen, a wynikiem tej wspóƂpracy miaƂo być stworzenie metod gięcia i laminowania drewna i sklejki.

Wazon Savoy

Wazon Savoy, czasami nazywana nazwiskiem swoich projektantĂłw, to jedno z najbardziej ikonicznych szklanych naczyƄ, ktĂłre kiedykolwiek powstaƂo. Wazon staƂ się znany jako wazon Savoy, poniewaĆŒ byƂ jednym z szeregu niestandardowych mebli i elementĂłw wyposaĆŒenia stworzonych przez Alvara Aalto i Anio dla luksusowej restauracji Savoy w Helsinkach, ktĂłra zostaƂa otwarta w 1937 r.

Wazon Savoy - projekt Alvar Alto
Wazon Savoy

Sam wygląd wazy inspirowany byƂ tradycyjnym ubiorem kobiet z ludu Sami, mieszkających na póƂnocy Finlandii. Aalto stworzyƂ pierwsze prototypy, wydmuchując szkƂo w ƛrodku kompozycji z drewnianych patyczków wbitych w ziemię, pozwalając roztopionemu szkƂu pęcznieć tylko z niektórych stron i tworząc falisty kontur.

Fotel Paimio

Fotel Paimio to najbardziej znany mebel autorstwa Aalto i naleĆŒy do kolekcji mebli stworzonych specjalnie dla Sanatorium w Paimio. KrzesƂo wykorzystywane byƂo w poczekalni, a jego budowa miaƂa wspopomagać siedzącą na nim osobę w oddychaniu.

Ten wybitny przykƂad modernistycznego designu podziwiany byƂ nie tylko za wygodę, ale rĂłwnieĆŒ za rzeĆșbiarską formę. Mebel zostaƂ stworzony z giętkiego drewna, a dokƂadnie fiƄskiej brzozy ze względu na jej naturalne walory.

KrzesƂo Pamio - projekt Alvar Aalto
Fotel Paimio

Rama krzesƂa skƂada się z dwĂłch zamkniętych pętli z laminowanego drewna, tworzących ramiona, nogi, pomiędzy ktĂłrymi znajduje się siedzisko – cienki arkusz sklejki ciasno wygięty u gĂłry i u doƂu w wijące się spirale, co nadaje mu efektu sprÄ™ĆŒystoƛci.

Liekkipatsas

Liekkipatsas, czyli pomnik pƂomienia, to jedna z najbardziej wyrĂłĆŒniających się rzeĆșb upamiętniających bitwę. Projekt, zamiast piętnować agresję, podkreƛla tragedię konfliktu. Ta wyjątkowoƛć wpƂynęƂa na charakter rzeĆșby, ktĂłra zamiast stać na ulicy miasta, ukryta jest w fiƄskim lesie. TƂo stanowi otaczająca sceneria, szczegĂłlne formy krajobrazu póƂnocnej Finlandii oraz skromne proporcje samego lasu. Myƛlą towarzyszącą Aalto byƂo gƂównie przedstawienie tragedii losu ludzkiego.

Liekkipatsas - Suomussalmi - projekt Alvar Aalto
Liekkipatsas – Suomussalmi

Pomnik ten, odlany z brązu, ma formę pochylonej asymetrycznej kolumny, stanowiącej liniowe przeciwieƄstwo pionowego charakteru lasów sosnowych i ƛwierkowych póƂnocnej Finlandii. Jednoczeƛnie skala pomnika i jego forma odzwierciedlają stale zmieniające się proporcje dzikiego lasu. Pomnik jest przymocowany do granitowej podstawy, a jego rzeczywiste otoczenie skƂada się ze stopniowo opadającego zbocza wzgórza i otaczających je rozlegƂych krajobrazów.

Podsumowanie

Alvar Aalto poprzez swoją architekturę i design dokonaƂ syntezy idei pragmatycznych, jak i romantycznych. Jego projekty przedstawiają humanistyczne podejƛcie, wyrĂłĆŒniające się w czasach, w ktĂłrych tworzyƂ. Widać to między innymi w nietypowym wykorzystaniu materiaƂów. W swoich pracach przedstawiaƂ inne podejƛcie do funkcjonalizmu, zwracając przy tym uwagę na aspekt psychologiczny. Myƛląc o projektach Aalto, trudno nie wspomnieć o jego ulubionym materiale – drewnie, czyli podstawowym naturalnym materiale, ktĂłry stanowiƂ podstawę fiƄskiej gospodarki i toĆŒsamoƛci narodowej.


Zobacz rĂłwnieĆŒ: Antoni Gaudi – sylwetka i biografia architekta | Ludwig Mies van der Rohe – sylwetka architekta

Udostępnij ten artykuƂ
Napisane przez

Redaktor w PLN Design

Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Zapisz się do newslettera
Wpisz szukane sƂowo i kliknij enter