Alvaro Siza – sylwetka i projekty portugalskiego architektka

Jednym z najbardziej znanych portugalskich architektów jest Alvaro Siza. Ten przedstawiciel „modernizmu poetyckiego” stworzył w swojej karierze wiele interesujących budynków, które można podziwiać głównie w jego rodzinnym Porto. Poznaj jego historię!

Alvaro Siza – historia portugalskiego architekta

Álvaro Joaquim de Melo Siza Vieira urodził się 25 czerwca 1933 roku w małym miasteczku Matosinhos w pobliżu Porto. Architekturę ukończył w 1955 na Akademii Sztuk Pięknych w Porto (obecnie jest to część Uniwersytetu). Już w czasie studiów projektował domy jednorodzinne, potem pracował w biurze swego profesora Fernanda Távory. W 1958 roku wygrał konkurs na pawilon herbaciany i założył własne biuro.

Alvaro Siza - sylwetka i projekty portugalskiego architektka
Alvaro Siza

W ciągu następnych lat Siza dzielił czas pomiędzy działalność edukacyjną i projektową. Uczył na swojej rodzimej uczelni – Akademii Sztuk Pięknych w Porto. W tym mieście powstało też wiele budynków jego autorstwa. Wśród nich restauracja Boa Nova, Wydział Architektury czy Muzeum Sztuki Współczesnej Serralves. Wraz z rosnącą popularnością hiszpański architekt otrzymywał zlecenia na większe projekty, również poza granicami Portugalii.

Brał udział w tworzeniu Muzeum Sztuki Donnaregina w Neapolu, pawilonów Portugalii na Expo w 1998 roku w Porto i w 2000 w Hannoverze. Jego dziełem jest Biblioteka Uniwersytecka w Aveiro oraz kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Canaveses. Dalsze dzieła Portugalczyka przedstawiamy w końcowej części artykułu.

Alvaro Siza - sylwetka i projekty portugalskiego architektka
Alvaro Siza

Architektura Sizy ma charakter modernistyczny, jednak jak określają go specjaliści, jest to „modernizm poetycki”. Jego początkowe dzieła miały charakter bardziej zbliżony do głównego nurtu tego gatunku, z czasem zyskały coraz więcej cech indywidualnych. Portugalski architekt działał w czasie gdy w kraju zwyciężyła rewolucja Goździków, a władzę przejęli socjaliści. Sam przywiązywał dużą wagę do idei socjalnych w architekturze. Skłaniał się ku udoskonalaniu istniejących miast, stworzeniu w nich warunków bardziej przyjaznych dla mieszkańców.

Alvaro Siza - sylwetka i projekty portugalskiego architektka
Alvaro Siza

Prace Alvaro Sizy są znane i cenione na całym świecie. Już w XXI wieku powstała seria wystaw zatytułowanych „Wizje Alhambra”, które odwiedziły między innymi Berlin, Oslo i Toronto. Sam architekt zdobył wiele wyróżnień – między innymi Złoty Medal RIBA, Praemium Imperiale, Nagrodę Miesa van der Rohe oraz Medal Alvara Aalto. W 1992 roku, jako pierwszy architekt portugalski otrzymał Nagrodę Pritzkera.

Wybrane realizacje Alvaro Sizy

Zespół basenowy Leça de Palmeira – 1966

Jednym z najwcześniejszych projektów, które stworzył Álvaro Siza, jest zespół basenów położony na północ od Porto. Inwestycja powstawała na raty – rozpoczęto ją już w 1961 roku, a zakończono dwanaście lat później. Jej największą zaletą jest położenie – kompleks mieści się na skalistej plaży, tuż nad brzegiem oceanu. Co ciekawe – należące do niego zbiorniki wypełnione są świeżą wodą wprost z Atlantyku.

Alvaro Siza - Leça de Palmeira - foto Fernando Guerra - FG+SG
Leça de Palmeira – foto Fernando Guerra – FG+SG

Zespół rekreacyjny składa się z dwóch basenów – większego dla dorosłych i mniejszego dla dzieci. Wyróżnia je doskonałe dopasowanie do naturalnego, nadmorskiego krajobrazu pełnego skał. Duży basen ma nieregularny kształt i z trzech stron jest ograniczony naturalną skałą. Jego czwartą ścianę zrobiono z niskiego muru betonowego, sięgającego oceanu. Basen dziecięcy zbudowano w głębi lądu, a część jego ścian tworzą również naturalne formacje skalne. Elementy konstrukcyjne nie rzucają się w oczy, dyskretnie znikając wśród krajobrazu, dzięki czemu pływacy mogą cieszyć się pięknym widokiem na wybrzeże.

Siedziba Fundacji Iberê Camargo – 2008

Fundacja poświęcona opiece nad dziełami słynnego brazylijskiego malarza Iberê Camargo powstała w 1995 roku. W 2008 roku Alvaro Siza zaprojektował dla niej nową siedzibę położoną w Porto Alegre nad brzegiem rzeki Guaiba. Wąska działka ograniczona z jednej strony ścianą skalną, a z drugiej ulicą, wymusiła opracowanie wysokiego budynku o niewielkiej podstawie.

Alvaro Siza - Siedziba Fundacji Iberê Camargo - Iberê Camargo Foundation - foto Ronaldo Azambuja
Siedziba Fundacji Iberê Camargo – Iberê Camargo Foundation – foto Ronaldo Azambuja

Siedziba fundacji była pierwszym budynkiem stworzonym przez Portugalczyka w Brazylii. Muzeum składa się z kilku budowli, z których najważniejsza jest galeria. To w niej na dziewięciu poziomach wystawione są obrazy, rysunki i grafiki brazylijskiego ekspresjonisty – w sumie ponad cztery tysiące dzieł. Białe, betonowe elementy o ciekawym kształcie tworzą podstawową bryłę, z której wyrastają dodatkowe rampy. Wnętrze jest bardzo jasne i przestronne. Roztacza się z niego wspaniały widok na wody pobliskiej rzeki.

Jak wspomina sam architekt – każdy szczegół jest ważny, jednak nadrzędna jest całość. Równowaga jest podstawą architektury. Słowa te znakomicie sprawdziły się w praktyce. Siedziba Fundacji Iberê Camargo doskonale współgra z otoczeniem przyrodniczym i stanowi do niego cenny dodatek. Budynek został doceniony przez międzynarodowe jury i otrzymał Złotego Lwa na Biennale Architektury w Wenecji w 2003 roku.

Pawilon Portugalski Expo’98

W 1998 w Portugalii zorganizowana została Wystawa Światowa Expo’98 odbywająca się pod hasłem „Oceany – dziedzictwo dla przyszłości”. Álvaro Siza wybrany został do stworzenia jej głównego budynku – bramy, będącej jednocześnie pawilonem wystawowym kraju-gospodarza. Ze względu na temat i silne związki Portugalii z morzem, nowa budowla miała stanąć niedaleko portu.

Alvaro Siza - Pawilon Portugalski Expo’98 - foto Fernando Guerra
Pawilon Portugalski Expo’98 – foto Fernando Guerra

Pawilon Portugalski składa się z dwóch części. Pierwsza z nich mieści powierzchnie wystawiennicze w klasycznym, prostopadłościennym budynku z centralnym dziedzińcem. Tym, co przeszło do historii architektury, jest część druga, czyli brama. Składa się ona z szeregu prostych, asymetrycznych kolumn tworzących rodzaj rynku, u którego wyjścia roztacza się widok na port. Na kolumnach zawieszony został baldachim z cienkiego betonu, który robi ogromne wrażenie.

Baldachim ma rozmiary 70 na 50 metrów przy grubości jedynie 20 centymetrów. Został on stworzony ze sprężonego betonu, który zastygł na siatce ze stalowych lin. Oglądany z daleka wygląda niezwykle lekko i delikatnie i stanowi zwieńczenie bramy prowadzącej na wystawę. Podtrzymujące go kolumny wykończone zostały zielonymi i czerwonymi płytkami ze szkliwa, które tworzą wzór portugalskiej flagi.

Dom Bonjour Tristesse – 1980

Pod koniec lat siedemdziesiątych w Berlinie ruszył program rewitalizacji miasta. W 1987 roku miała się tu odbyć Międzynarodowa Wystawa Budownictwa, na którą znani architekci mieli przygotować swoje prace. Jednym z nich był Álvaro Siza, dla którego była to pierwsza realizacja poza granicami kraju.

Portugalski architekt przygotował projekt dużej, narożnej kamienicy, która przeznaczona była do zasiedlenia przez tureckich imigrantów. Siedmiopiętrowy budynek doskonale wypełnił przestrzeń po zniszczonej w czasie wojny kamienicy. Jego bryła godzi ze sobą dwie sprzeczne cechy. Prosty i monotonny wzór okien z rzeźbiarskim wygięciem elewacji, nawiązującym do niemieckiego ekspresjonizmu, które płynnie łączy się z sąsiednimi budynkami.

Alvaro Siza - Dom Bonjour Tristesse - foto Esra Akcan
Dom Bonjour Tristesse – foto Esra Akcan

Ciekawa jest również historia samej nazwy budynku. Pod koniec lat osiemdziesiątych ktoś stworzył napis „Bonjour Tristesse” (Witaj smutku) w najwyższym punkcie narożnej ściany. Początkowo chciano go zamalować, ale taki krok zeszpeciłby tylko elewację, a na odnowienie całej nie było środków finansowych. Graffiti zostało i stało się źródłem całkiem zgrabnej i poetyckiej nazwy.

Wieżowiec New Orleans – Rotterdam

Przykładem innego rodzaju projektu stworzonego przez Álvaro Sizę jest wieżowiec o nazwie Nowy Orlean. Licząca 163 metry i posiadająca 44 piętra wieża jest najwyższym budynkiem mieszkalnym Holandii. Wybudowano ją na przylądku Kop van Zuid, skąd roztacza się piękny widok na miasto i rzekę Nową Mozę.

Alvaro Siza - Wieżowiec New Orleans - Rotterdam
Wieżowiec New Orleans – Rotterdam

Wysoka i smukła bryła ma prostopadłościenną konstrukcję zakończoną zwieńczeniem w kształcie korony. Z jej powodu wieżowiec otrzymał wśród mieszkańców przydomek „Pani przystani”. W wysokiej, przeszklonej podstawie projektanci umieścili placówki kulturalne służące rezydentom – teatr oraz kino. Oprócz nich w budynku znajduje się basen, sauna i siłownia.

Wydział Architektury Uniwersytetu w Porto

W połowie lat osiemdziesiątych portugalski architekt wrócił na teren swojej dawnej uczelni, aby zaprojektować nowy kompleks budynków dla Wydziału Architektury Uniwersytetu w Porto. Założenie zakładało budowę sali dydaktycznych dla 500 studentów, biblioteki, auli oraz pomieszczeń dla administracji. Siza podzielił teren nad rzeką Duero na dwie części i stworzył na nich dziesięć oddzielnych budowli.

Alvaro Siza - Wydział Architektury Uniwersytetu w Porto - Faculty of Architecture of the University of Porto - foto Fernando Guerra
Faculty of Architecture of the University of Porto – foto Fernando Guerra

W ciągu jedenastu lat budowy (1985-1996) powstało całe miasteczko studenckie skupione wokół dziedzińca. Budynki mają charakterystyczne otwory okienne z osłonami chroniącymi przed słońcem. W części dydaktycznej przestrzeń podzielona jest na ciągi komunikacyjne złożone ze ścieżek i ramp, wokół których umieszczono kawiarnię i parkową zieleń. Architektura jest funkcjonalna, a jednocześnie nawiązuje do tradycji budowlanych regionu Porto.


Zobacz również: Robert Venturi – sylwetka amerykańskiego architekta | Aldo Rossi – sylwetka i historia architekta

Alvaro Siza - Biblioteka Uniwersytecka w Aveiro - Biblliioteca da Universidade - foto Cesare Varesco
Biblioteka Uniwersytecka w Aveiro – Biblliioteca da Universidade – foto Cesare Varesco
Alvaro Siza - Boa Nova - foto Nelson Garrido
Boa Nova – foto Nelson Garrido
Alvaro Siza - Muzeum Sztuki Donnaregina - Museo d'arte contemporanea Donnaregina
Muzeum Sztuki Donnaregina – Museo d’arte contemporanea Donnaregina
Alvaro Siza - Muzeum Sztuki Współczesnej Serralves - Serralves Museum
Muzeum Sztuki Współczesnej Serralves – Serralves Museum
Alvaro Siza - kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Canaveses - Santa Maria Church de Canaveses
Kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Canaveses – Santa Maria Church de Canaveses
Udostępnij ten artykuł
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Zapisz się do newslettera
Wpisz szukane słowo i kliknij enter