Charles i Ray Eames – małżeństwo wybitnych projektantów

Charles i Ray Eames to najbardziej znane małżeństwo amerykańskich designerów XX wieku. W czasie wielu lat wytężonej pracy zasłużyli sobie na miano prawdziwych wizjonerów w dziedzinie projektowania mebli i wnętrz. Byli bardzo wszechstronni – pracowali nad nowymi technologiami i materiałami, zajmowali się tkaninami, a także kręcili filmy dokumentalne. W poniższym artykule przybliżymy Ci historie ich życia i pracy.

Zwolennik modernizmu – Charles Eames

Charles Ormond Eames Jr. urodził się 17 czerwca 1907 roku w St. Louis. Już od najmłodszych lat wykazywał zainteresowanie fotografią i architekturą, które rozwijał w czasie nauki w szkole średniej. Po jej ukończeniu zdecydował się na studia architektoniczne na Uniwersytecie Waszyngtona w swoim rodzinnym mieście. Niestety, nigdy ich nie skończył.

Charles i Ray Eames - małżeństwo wybitnych projektantów
Charles i Ray Eames

Według jednej wersji wydarzeń młody student był zbyt zafascynowany Frankiem Lloydem Wrightem, a jego modernistyczne zamiłowania kłóciły się z filozofią uczelni. Według innej, bardziej prozaicznej, Eames już w czasie studiów rozpoczął pracę w firmie Trueblood and Graf i był po prostu zbyt zmęczony, żeby jednocześnie studiować.

Brak dyplomu nie przeszkodził Charlesowi Eamsowi w rozpoczęciu własnej działalności. Wraz z Charlesem Grayem założyli biuro, do którego dołączył wkrótce trzeci partner – Walter Pauley. Kryzys sprawił, że po kilku latach musieli zamknąć biuro. Jednak już w 1935 roku Eames powołał do życia kolejną firmę. W latach 1931-1936 biura architekta zajmowały się głównie projektami domów w St. Louis.

Charles i Ray Eames - małżeństwo wybitnych projektantów
Ray i Charles Eames

Współpraca z Saarinenem

W czasie prac nad jednym z nich – Meyer House – Charles Eames miał okazję rozpocząć współpracę z architektem z Finlandii Elielem Saarinenem. Amerykanin podziwiał jego dokonania i starał się na nich wzorować. Kilka lat później zaprzyjaźnił się z synem Eiela – Eero Saarinenem. Jak się okazało, ta znajomość miała ogromny wpływ na dalsze życie osobiste i rozwój kariery Eamesa.

Eliel Saarinen zaproponował Charlesowi Eamesowi w 1938 roku powrót na studia, na stypendium doktoranckie w Cranbrook Academy of Art. Amerykański architekt szybko zdobył tam uznanie, zostając już rok później instruktorem wzornictwa, a potem szefem Wydziału Wzornictwa Przemysłowego. W czasie pobytu na uczelni wraz z Eero Saarinenem zaczęli pracę nad projektem mebli na konkurs ogłoszony przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku (MoMA). Wkrótce dołączyła do nich studentka Ray Kaiser, która miała stać się żoną i partnerką na całe dla Charlesa Eamesa.

Artystka – Ray Eames

Ray-Bernice Alexandra Kaiser Eames urodziła się 15 grudnia 1912 roku w kalifornijskim Sacramento. Rodzice wpoili jej zamiłowanie do przedmiotów służących przyjemności i rozrywce, które dało o sobie znać w późniejszym wieku. Wychowana w domku poza miastem Ray miała częsty kontakt z przyrodą i szybko zaczęła wykazywać talenty artystyczne.

Charles i Ray Eames - małżeństwo wybitnych projektantów
Charles & Ray Eames

W 1931 roku skończyła szkołę średnią w Sacramento i przeniosła się do żeńskiego koledżu w Millbrook w stanie Nowy Jork. Po uzyskaniu dyplomu wyruszyła do Nowego Jorku, gdzie studiowała malarstwo abstrakcyjne pod okiem znanego malarza niemieckiego pochodzenia Hansa Hofmanna. Szybko stała się rozpoznawalną i cenioną artystką abstrakcyjną. Nie tylko tworzyła, ale także aktywnie działała na rzecz promocji nowego stylu malarstwa. W 1936 roku stała się współzałożycielką grupy Amerykańskich Artystów Abstrakcjonistów, która starała się spopularyzować ten rodzaj sztuki. Trzeba pamiętać o tym, że w tamtym czasie nowoczesne prądy w sztuce nie były mile widziane i większość renomowanych galerii odmawiała pokazywanie dzieł sztuki nowoczesnej.

Charles i Ray Eames - małżeństwo wybitnych projektantów
Ray & Charles Eames

Konkurs MoMA – Organic Chair

Na początku lat czterdziestych z powodów rodzinnych musiała powrócić do Kaliforni. Owładnięta ideą budowy własnego domu chciała studiować przydatne do realizacji planu przedmioty. Przeniosła się do Michigan, gdzie zaczęła naukę w Cranbrook Academy of Art. Tam szybko zetknęła się z Charlesem Eamsem, który przygotowywał meble na wystawę dla MoMA. Nosiła ona tytuł „Organic Design in Home Furnishings” i miała na celu zaprezentowanie mebli, oświetlenia i tkanin prezentujących ideę „harmonijnego połączenia poszczególnych części w jedną całość, zgodnie z ich budową, materiałem i przeznaczeniem”.

Organic Design in Home Furnishings
Organic Design in Home Furnishings

Architekci Charles Eames i Eero Saarinen opracowali rewolucyjną koncepcję mebli wykonanych z modelowanych na gorąco kawałków sklejki. Brakowało im jednak doświadczenia w dziedzinie plastyki i tutaj mogła im pomóc Ray Kaiser. W trójkę stworzyli przełomowy projekt krzesła „Organic Chair”, które wygrało konkurs. Było to jednak tylko częściowe zwycięstwo. Jedną z nagród była współpraca z dystrybutorami mebli i sprzedaż zwycięskich projektów na szerokim rynku. Niestety, chociaż rewolucyjne pod względem konstrukcyjnym i artystycznym, „Organic Chair” wyprzedziło epokę w dziedzinie techniki. Nie istniała wówczas technologia masowej produkcji mebli z giętej sklejki.

Eames & Saarinen - Organic Chair
Organic Chair

Przenosiny do Kaliforni

W tym czasie Charles rozwiódł się ze swoją pierwszą żoną i w czerwcu 1941 roku poślubił Ray Kaiser. Młode małżeństwo przeniosło się do Kaliforni, mieszkając początkowo w Westwood, a potem przenosząć się do Venice w Los Angeles. Tu, przy Abbot Kinney Boulevard 901 powstało ich rodzinne biuro konstrukcyjne, które działało przez 45 lat.

Charles i Ray Eames cały czas prowadzili eksperymenty technologiczne pozwalające doskonalej modelować sklejkę i tworzyć meble z jej jednego kawałka. Wsparcie przyszło z nieoczekiwanej strony. Trwała druga wojna światowa, ciężkie walki sprawiały, że wielu rannych żołnierzy trzeba było transportować w warunkach polowych. Potrzebne były sztywne, lekkie i wytrzymałe łubki do usztywniania złamanych kończyn. Dotychczasowe, wykonane z metalu, często powodowały zakażenie i gangrenę.

Eamsowie wpadli na pomysł stworzenia ich ze sztywnego, modelowanego na gorąco i klejonego forniru. Miały one anatomiczny kształt i doskonale zabezpieczały kończynę. Wojsko żywo zainteresowało się projektem, przyznając małżeństwu projektantów dotację. Dzięki niej twórcy mogli skupić się nie tylko na samym projekcie dla wojska, ale też opracować nowe technologie modelowania sklejki.

Konkurs Case Study Houses

Charles i Ray Eames w trzy lata po przeniesieniu się do Kalifornii wzięli udział w konkursie na projekt domu przystosowanego do powojennych czasów. Wracające z wojny masy żołnierzy chciały zakładać rodziny i szukały stabilizacji, w tym własnych, tanich domów. Tymczasem przemysł pracujący przez wiele lat na rzecz wojska nie był w stanie od razu przestawić się na cywilną produkcję. Potrzebna była koncepcja domu dostępnego dla każdego i wykonanego z dostępnych na rynku materiałów.

Eames House - foto Stephanie Braconnier
Eames House – foto Stephanie Braconnier

Konkurs na taki dom ogłosiło branżowe czasopismo „Arts & Architecture”. Inicjatywa nosiła nazwę „Case Study House Program”, a w jej rezultacie miało zostać zaprojektowanych kilka różnych domów, pod które przewidziano działkę nad Pacyfikiem. Organizatorem wydarzenia był właściciel czasopisma – John Entenza. Miał on zamieszkać w jednym z nowych domów, podczas gdy kolejny przypadł w udziale Charlesowi i Ray.

Eames House

Case Study House numer 8 został w początkowej fazie zaprojektowany przez Charlesa Eamesa i Eero Saarinena. W kolejnym etapie do prac włączyła się Rey i wspólnie z mężem ukończyła projekt. Niedobory na rynku materiałów sprawiły, że prace konstrukcyjne przeciągały się. W końcu jednak budowę udało się ukończyć. Nastąpiło to w grudniu 1949 roku. Do położonego nieopodal Santa Monica domu numer 8 wprowadzili się Charles i Ray Eames. Wnętrze domu zaprojektowała w dużej mierze Ray, zapełniając go dziełami sztuki. Dom zyskał przydomek Domu Eamesów (Eames House) i służył im do końca życia.

Eames House - foto Liao Yusheng
Eames House – foto Liao Yusheng

Eames House stał się szybko jednym z pomników amerykańskiego modernizmu. Jego prostopadłościenna bryła nie mogła być bardziej ascetyczna w kształcie. Nowoczesne i przestronne wnętrza kontrastowały ze wzorami dawnego, ciasnego budownictwa pozwalając cieszyć się swobodą i przestrzenią. Ściany pełne są przeszkleń, przez które do wnętrza wpada światło dzienne. Otwarte przestrzenie domu wypełnił się projektowanymi przez małżonków przedmiotami – przede wszystkim meblami. Swoje miejsce znalazły w nim też mniejsze elementy wystroju – na przykład zabawki, które były dziełem Ray. Eames House, zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz, przypominał o swoich projektantach i ich artystycznych zdolnościach.

Charles & Ray Eames - Case Study House 8
Case Study House 8

Niezwykłe meble

Chociaż Charles i Ray Eames zaprojektowali jeszcze kilka budynków, jednak najbardziej w pamięć zapadły ich projekty nowoczesnych mebli. Cały czas używali w nich sklejki obrabianej i modelowanej w coraz doskonalszy sposób. Łączyli ją z różnymi metalami (takimi jak aluminium), a w późniejszym okresie testowali również nowe materiały, jak choćby włókna szklane.

Lounge Chair Wood

Tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej powstał pierwszy znany projekt krzesła ze sklejki Charlesa i Ray Eamsów znany jako Lounge Chair Wood lub Low Chair Wood (LCW). Drewniane krzesło o niskim siedzisku zostało wykonane ze sklejki. Niezwykle prosty, anatomiczny kształt mebla był czymś niezwykłym w epoce złożonych i ozdobnych krzeseł. Jego produkcję podjęła fabryka Evans Molded Plywood z Venicem, potem wytwarzano je w zakładach Hermana Millera w Michigan.

Charles & Ray Eames - Lounge Chair Wood
Lounge Chair Wood

Ponadczasowy projekt sprawił, że krzesło schodziło z taśmy nieustannie od 1957 do 1994 roku. Oparte na jego koncepcji meble spotykane są do dzisiaj w wielu urzędach i instytucjach publicznych, także w naszym kraju. Eamsowie zaprojektowali kilka podobnych krzeseł o zbliżonym do LCW kształcie, przeznaczonych do różnych pomieszczeń i grup wiekowych. To, co rzuca się w nich w oczy to maksymalna prostota i funkcjonalność – cechy będące jednym z głównych postulatów filozofii amerykańskich designerów.

Eames Molded Plastic & Fiberglass Armchair

Kolejną znaną serię krzeseł Charles i Ray Eames zaprojektowali na początku lat pięćdziesiątych. W jej skład wchodziło kilka odmian foteli o bardzo charakterystycznym, kubełkowym kształcie. Seria Eames Molded Plastic & Fiberglass Armchair wykonana była z tworzywa sztucznego (Zenaloy) wzmocnionego włóknem szklanym. Prototypowy model powstał w 1948 roku na międzynarodowy konkurs ogłoszony przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA).

Charles & Ray Eames - Molded Plastic & Fiberglass Armchair
Molded Plastic & Fiberglass Armchair

Meble nie tylko wyprzedziły epokę pod względem wyglądu, ale dały też impuls rozwojowi nowych technologii meblarskich. Do ich wytwarzania używano początkowo pras hydraulicznych stosowanych w przemyśle stoczniowym. Fotele dostępne były w szerokiej gamie kształtów i kolorów, a produkcja ich unowocześnionych i bardziej ekologicznych wersji trwa nadal.

Eames Lunge Chair

W 1956 roku Charles i Ray Eames stworzyli model luksusowego fotela Eames Lunge Chair. W odróżnieniu od swoich poprzedników był to projekt skierowany do majętnych odbiorców przyzwyczajonych do najwyższej jakości materiałów. Model wzorował się na klasycznych, angielskich fotelach klubowych. Na metalowej podstawie osadzono wygodne siedzisko. Wykonano je z kilku warstw modelowanej sklejki wykończonej palisandrem. Obicie mebla stanowiła naturalna skóra. Eames Lunge Chair było kolejnym projektem Eamsów, który odniósł wielki sukces. Fotel poddany kilku drobnym modyfikacjom produkowany jest do dzisiaj.

Charles & Ray Eames - Eames Lunge Chair
Eames Lunge Chair

Wśród kolejnych projektów tego kreatywnego małżeństwa warto wspomnieć serię Eames Aluminium Group, która przeznaczona była do umeblowania biur. Na metalowej podstawie na kółkach osadzono aluminiowy szkielet obciągnięty naturalną skórą. Fotele z tej serii były protoplastami doskonale znanych dzisiaj mebli używanych w każdym miejscu pracy. Na zupełnie innym biegunie znajdował się projekt La Chaise z 1948 roku. Ten rodzaj sofy o futurystycznym, organicznym kształcie był efektem kolejnego konkursu MoMA. Wyprzedzający swoją epokę projekt doczekał się realizacji dopiero w 1991 roku.

Wieszaki, zabawki i maszyna do robienia niczego

Oprócz niezwykłych mebli Eamsowie projektowali drobniejsze przedmioty codziennego użytku. Chyba najbardziej znanym z nich jest powstały w 1953 roku wieszak Hang-It-All. Prosta konstrukcja ścienna składa się z kilku ramion zakończonych kolorowymi kulami. Ray przez całe życie interesowała się tworzeniem zabawek, wśród nich warto wymienić The Toy, The Little Toy, The Eames Toy czy wreszcie House of Cards.

Charles & Ray Eames - Hang-It-All
Hang-It-All

Z kolei na rynek domowej elektroniki trafiły zaprojektowane przez Charlesa i Ray Eames modele odbiorników radiowych firm Zenith i Emerson. Charakterystyczny jest też Stephens Speaker – mobliny głośnik osadzony na ruchomej platformie.

Eames Stephens Speaker
Eames Stephens Speaker

Jednak najciekawszy z projektów to Solar Do-Nothing Machine z 1957. To wizjonerskie połączenie jednych z pierwszych ogniw słonecznych z zasilaną z nich artystyczną maszynerią, która – jak sama nazwa wskazuje – nie robiła niczego pożytecznego, ale wyglądała pięknie.

Charles & Ray Eames - Solar Do-Nothing
Solar Do-Nothing

Świat filmu

Bliskość Hollywood sprawiła, że Charles i Ray Eames zbliżyli się do świata filmu. Mowa tu nie tylko o kilku projektach domów dla znanych twórców filmowych (np. Oscara Wilda). Małżeństwo projektantów również zajmowało się kręceniem własnych obrazów dokumentalnych i edukacyjnych. Na przestrzeni 30 lat stworzyli 125 obrazów krótkometrażowych poświęconych różnym zagadnieniom. Część z nich dotyczyła mebli i procesu ich produkcji. Jednak najsłynniejszy z nich „Powers of Ten” dotyczył mikro i makroskopego spojrzenia na otaczający nas świat.

Charles & Ray Eames - Powers of Ten
Charles & Ray Eames – Powers of Ten

Dziedzictwo wielkich projektantów

Po wielu dziesięcioleciach owocnego związku i twórczej współpracy Charles Eames zmarł 21 sierpnia 1978 roku, podczas roboczej wizyty w St. Louis. Jego żona Jay przeżyła go dokładnie o 10 lat. Odeszła 21 sierpnia 1988 roku w Santa Monica. Lucia Eames – córka Charlesa z pierwszego małżeństwa – powołała do życia po ich śmierci Fundację Eames, organizację mającą na celu zachowanie jak największej części dorobku Amerykanów, które stały się ikonami designu.

W Eames House powstało muzeum, w którym zgromadzono wiele eksponatów związanych z projektami Charlesa i Ray. Eames Office przetrwał i nadal pracuje. Lucia Eames zmarła w 2014 roku, jednak piątka jej dzieci nadal kieruje fundacją, dbając o to, aby pamięć o genialnych projektantach, których życiowym mottem było „ofiarować jak najwięcej najlepszych rzeczy”, przetrwała na zawsze.


Zobacz również: Ingo Maurer – biografia i sylwetka „poety światła” | Marcel Breuer – życie i twórczość architekta i projektanta

Udostępnij ten artykuł
Napisane przez

Redaktor w PLN Design

Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Zapisz się do newslettera
Wpisz szukane słowo i kliknij enter