Balkon czy taras to nie tylko przedłużenie naszego mieszkania, ale też potencjalne miejsce schronienia dla pożytecznych owadów, które coraz trudniej odnajdują się w wielkomiejskim krajobrazie. Urządzając naszą małą przestrzeń, możemy jednocześnie stworzyć prawdziwą stołówkę dla pszczół i innych zapylaczy. I wcale nie trzeba do tego wielkiego ogrodu! Wystarczy odrobina chęci i kilka doniczek z odpowiednio dobranymi roślinami, by nasz balkon stał się przyjazną przystanią dla tych pracowitych stworzeń. A przy okazji sami zyskamy pięknie ukwiecone miejsce relaksu i kontaktu z naturą.
Dlaczego warto zapraszać pszczoły na balkon?
Nie wszyscy zdają sobie sprawę, jak ważną funkcję pełnią zapylacze w naszym ekosystemie. W Polsce mamy aż 470 gatunków owadów z rodziny pszczołowatych. Poza znanymi wszystkim pszczołami miodnymi są to również trzmiele i pszczoły samotnice. Te małe, pracowite stworzenia są odpowiedzialne za zapylanie około 70% roślin okrytonasiennych — kwiatów, drzew, krzewów i roślin zielnych. Co więcej, szacuje się, że 30% roślin potrzebnych człowiekowi do życia jest zapylanych właśnie przez pszczoły.
Niestety, liczba pszczół i innych zapylaczy dramatycznie maleje — według ekspertów co sekundę ginie aż 105 pszczół! Przyczyn tego zjawiska jest wiele: choroby, brak pokarmu i miejsc schronienia, nadmierne stosowanie chemicznych środków ochrony roślin, a prawdopodobnie także rosnące „stężenie” fal elektromagnetycznych w naszym otoczeniu.
Szczególnie trudno mają zapylacze w dużych miastach, gdzie jest coraz mniej różnorodnej roślinności, a na jej miejsce pojawiają się rozległe trawniki. Tymczasem pszczoły są w mieście bardzo potrzebne — bez nich przyroda miejska miałaby całkowicie zaburzony cykl życia. Brak zapylania oznacza brak nasion, a co za tym idzie — mniej ptaków, które z kolei kontrolują populację owadów.
Dlatego nawet najmniejszy balkon czy taras może stać się ważnym miejscem w łańcuchu miejskiego ekosystemu. A my możemy pomóc, wybierając rośliny atrakcyjne dla zapylaczy.
Jak zamienić balkon w stołówkę dla pszczół?
Stworzenie przestrzeni przyjaznej owadom zapylającym jest prostsze, niż może się wydawać. Wystarczy, że będziemy pamiętać o trzech podstawowych zasadach:
- Sadzenie roślin atrakcyjnych dla pszczół
- Ograniczenie stosowania chemii
- Zapewnienie miejsca schronienia
Brzmi prosto, prawda? Przyjrzyjmy się bliżej każdemu z tych punktów.
Wybierz miododajne rośliny balkonowe
Planując obsadę balkonu, starajmy się wybierać rośliny, które będą kwitły w różnych terminach. Dzięki temu zapewnimy pszczołom stały dostęp do pokarmu od wczesnej wiosny aż do późnej jesieni. Warto wiedzieć, że różne gatunki pszczół są aktywne w różnych porach roku — niektóre pojawiają się tylko wiosną, inne latem, a jeszcze inne towarzyszą nam przez cały sezon.
Co ciekawe, pszczoły widzą tylko niektóre kolory: fioletowy, intensywnie niebieski, żółty i biały. Nie dostrzegają natomiast czerwieni. Dlatego kwiaty w tych barwach będą dla nich szczególnie atrakcyjne. Przykładowo, niezapominajka ma niebieskie płatki i jasnożółty środek, który jest dla pszczoły wyraźnym sygnałem: „tu znajdziesz pokarm!”.
Ważne jest też, by wybierać rośliny o kwiatach pojedynczych, a nie pełnych — to właśnie te pierwsze wytwarzają więcej pyłku i nektaru, czyli pokarmu dla zapylaczy.
Kalendarz kwitnących roślin miododajnych
Wczesna wiosna to czas, gdy pszczoły budzą się z zimowego odrętwienia i pilnie potrzebują pokarmu. W tym okresie świetnie sprawdzą się na balkonie:
- Przebiśniegi, kokusy, cebulice, śnieżyce
- Tulipany, narcyzy, hiacynty wschodnie
- Pierwiosnki i bratki
- Sasanka zwyczajna w różnych odmianach kolorystycznych
Sasanka to szczególnie interesująca roślina — pokryta jedwabistym puchem, który chroni ją przed wiosennymi wahaniami temperatur. Jej pyłek stanowi ważne źródło białka dla pszczół. W zależności od odmiany, sasanki mogą mieć kwiaty białe, perłowe, różowe, liliowe, fioletowe, bordowe, a nawet karminowoczerwone.
Późną wiosną i latem możemy posadzić:
- Lawendę wąskolistną — jej fioletowe kwiaty są nie tylko piękne, ale też wyjątkowo miododajne
- Kocimiętki, których zapach przyciąga pszczoły z daleka
- Niezapominajki, które stanowią prawdziwą ucztę dla zapylaczy
- Rozmaite zioła: tymianek, bazylię, miętę, oregano, szałwię, rozmaryn
- Truskawki lub poziomki, które oprócz walorów miododajnych dadzą nam również smaczne owoce
- Aksamitki, dzwonki, fiołki, jeżówki purpurowe
Na szczególną uwagę zasługuje gazania lśniąca — w naszym klimacie traktowana jako roślina jednoroczna, wymagająca przepuszczalnej gleby i stanowisk słonecznych. Jej różnobarwne kwiatostany w odcieniach pomarańczu, brązu i kremu przypominają kształtem małe słoneczka. Gazania przy nawet niewielkim zacienieniu zwija płatki, więc wymaga naprawdę słonecznego miejsca.
Jesienią, gdy większość roślin kończy już kwitnienie, zapylaczom z pomocą przyjdą:
- Wrzosy w różnych odmianach
- Rozchodniki, które pięknie kwitną do późnej jesieni
- Astry jesienne
- Późno kwitnące odmiany słoneczników
Stwórz wielopoziomowe królestwo kwiatów
Aby maksymalnie wykorzystać przestrzeń balkonu, warto myśleć nie tylko poziomo, ale i pionowo. Wykorzystajmy wszelkie dostępne powierzchnie — od podłogi, przez barierki, aż po sufity i ściany. W ten sposób stworzymy wielopoziomowe królestwo kwiatów, które będzie nie tylko rajem dla pszczół, ale też prawdziwą ozdobą naszego mieszkania.
Na balkonowej podłodze świetnie sprawdzą się większe doniczki z roślinami takimi jak lawenda, jeżówka czy słonecznik. Na barierkach zawieśmy skrzynki z kolorowymi bratkami, nagietkami, nasturcjami czy ziołami. Pnące rośliny, jak groszek, nasturcja czy winobluszcz, możemy poprowadzić po specjalnych podporach lub sznurkach rozpiętych na ścianach i suficie.
Ciekawym rozwiązaniem są też wiszące doniczki z kwitnącymi roślinami, jak uczep, werbena czy bakopa. Takie „kwiatowe żyrandole” nie tylko zagospodarują niewykorzystaną przestrzeń, ale też stworzą prawdziwie magiczną atmosferę na naszym balkonie.
Balkonowe kompozycje dla zapylaczy
Nadchodzi wiosna, a z nią czas na przygotowanie balkonowych aranżacji. Początkowo, gdy jeszcze zdarzają się przymrozki, posadźmy rośliny odporne na kapryśną, wczesnowiosenną pogodę. Świetnym pomysłem będzie połączenie fioletowych krokusów z różowymi odmianami sasanki, czy miniaturowych fiołków z hiacyntami, narcyzami i pierwiosnkami.
Gdy nadejdą cieplejsze dni, możemy wzbogacić nasze kompozycje o heliotrop. Jego fioletowe kwiaty doskonale komponują się z rudozłotymi koszyczkami gazanii. Aksamitne kwiaty fiołka wonnego lub kępy facelii dzwonkowatej stworzą zachwycające połączenie z wrzosowymi płatkami fiołka rogatego lub miodowym fiołkiem 'Honeybee’.
Nie bójmy się eksperymentować z kolorami i kształtami — pszczoły będą nam wdzięczne za każdą kwiatową kompozycję, która zapewni im pożywienie.
Poidełko dla zapylaczy — niezbędny element balkonowej oazy
W gorące, letnie dni pszczoły, podobnie jak my, potrzebują dostępu do wody. Zwłaszcza podczas suszy, która w ostatnich latach staje się coraz większym problemem, woda może być dla zapylaczy nawet ważniejsza niż nektar czy pyłek.
Dlatego warto zadbać o poidełko dla owadów na naszym balkonie. Ważne, by nie było w nim odkrytej tafli wody, do której owady mogłyby wpaść i utonąć. Najlepszym rozwiązaniem będzie płytki pojemnik wypełniony kamieniami, patyczkami lub korkiem, wystającymi ponad powierzchnię wody. Dzięki temu pszczoły będą mogły bezpiecznie usiąść i się napić.
Poidełko umieśćmy w zacisznym miejscu, najlepiej w pobliżu kwiatów, i pamiętajmy o regularnym uzupełnianiu wody, zwłaszcza w upalne dni.
Bez chemii, proszę!
Aby nasz balkon był naprawdę przyjazny dla zapylaczy, musimy zrezygnować lub maksymalnie ograniczyć stosowanie chemicznych środków ochrony roślin. Niestety, wiele preparatów powszechnie używanych w ogrodach, na balkonach i tarasach, jest śmiertelnie niebezpiecznych dla pszczół i innych owadów zapylających.
Jeśli już musimy użyć jakiegoś środka, wybierajmy tylko te oznaczone jako bezpieczne dla pszczół (IV klasa toksyczności) i stosujmy je ściśle według instrukcji, przestrzegając okresów prewencji. Zamiast chemicznych nawozów mineralnych, używajmy naturalnych, jak biohumus, który ma tę przewagę, że nie da się go przedawkować.
Walcząc ze szkodnikami, stawiajmy przede wszystkim na metody biologiczne. Naszymi sprzymierzeńcami mogą być drapieżne owady, jak biedronki czy złotooki, które skutecznie rozprawią się z mszycami i innymi szkodnikami.
Domek dla zapylaczy — baza noclegowa na balkonie
Pszczołowate, oprócz pokarmu, potrzebują także schronienia przed zimnem, deszczem i drapieżnikami. Na naszym balkonie możemy stworzyć dla nich specjalny „hotelik”, czyli miejsce, w którym będą mogły się schronić i rozmnażać.
Budowa takiego domku wcale nie jest trudna. Możemy wykorzystać nieheblowane i nieimpregnowane deseczki, trzcinę, rurki bambusa, puste łodygi roślin (np. maliny czy czarnego bzu), kawałki suchego drewna, słomę lub mech. Ważne, by materiały były naturalne i nie zawierały szkodliwych chemikaliów.
Gotowy domek umieśćmy w zacisznym, suchym miejscu, najlepiej osłoniętym od deszczu i wiatru. I nie obawiajmy się użądleń — pszczoły samotnice i inne dzikie zapylacze są bardzo płochliwe i nie atakują ludzi.
Podsumowanie — mały balkon, wielka sprawa
Nawet najmniejszy balkon może stać się ważnym ogniwem w miejskim ekosystemie. Sadząc rośliny miododajne, rezygnując z chemii i zapewniając schronienie owadom, przyczyniamy się do ochrony różnorodności biologicznej i walki z wymieraniem zapylaczy.
A korzyści są obopólne — pszczoły zyskują cenne źródło pokarmu i schronienia, a my cieszymy się pięknem kwitnących roślin, czystszym powietrzem i świadomością, że robimy coś dobrego dla planety. Dodatkowo wiele roślin miododajnych można wykorzystać w kuchni — jako dodatek do sałatek, herbat czy deserów.
Więc nie czekajmy dłużej! Zamieńmy nasze balkony i tarasy w kwitnące oazy dla zapylaczy. Poza oczywistymi korzyściami dla środowiska zyskamy także miejsce pełne życia, kolorów i zapachów — prawdziwy kącik natury w sercu miasta.
Zobacz również:
