Równo sto lat temu, w 1919 r. Walter Gropius założył szkołę Bauhaus i tym samym rozpoczął wielką rewolucję w architekturze i designie. Bauhaus dążył do radykalnej modernizacji życia codziennego, upraszczał formy, chciał umożliwić mieszkalnictwo przyjazne, społeczne i niedrogie. Cechy charakterystyczne Bauhausu to postęp, nowoczesny styl życia i prostota linii, a także ascetyczny design i wydajność.
Idee Bauhausu
Idee Bauhausu są jakby spełnieniem marzeń designera projektującego przestrzeń społeczną – ta artystyczno-rzemieślnicza szkoła z Weimaru charakteryzuje się przede wszystkim funkcjonalnością. Jest oparta nie tylko na przesłankach ergonomicznych i mechanicznych, ale też psychologicznych. Bauhaus tworzył nowoczesną architekturę i wzornictwo w duchu prostoty i funkcjonalności. Ważne w tych projektach było to, że uwzględniały potrzeby człowieka, a w procesie projektowania brano pod uwagę czynniki biologiczne, socjologiczne, nawet ekologiczne!
Co ciekawe, Bauhaus to jedna z pierwszych uczelni w Niemczech, na które przyjmowano także kobiety. W semestrze letnim 1919 roku liczba kobiet wśród studentów Bauhausu przekroczyła 50 procent: przyjęto 84 studentek i 79 studentów. Ponieważ Rada Mistrzów nie była przygotowana na taki napływ kobiet, Gropius zarządził „rygorystyczną separację zaraz po przyjęciu, przede wszystkim odnośnie liczebnie przeważających osób płci żeńskiej“. Owa separacja polegała najogólniej mówiąc na kierowaniu kobiet do zajęć uznawanych za kobiece, czyli do warsztatu tkackiego, który wkrótce zaczęto nazywać „klasą żeńską“. Niestety spowodowało to, że liczba aplikujących kobiet systematycznie malała z każdym krokiem.
Walter Gropius – twórca nowoczesnej architektury
Walter Gropius, założyciel szkoły, był architektem i weteranem pierwszej wojny światowej – co nie jest przypadkowe, bo w pewnym sensie Bauhaus wyrósł na tej tragedii. Jeszcze przed wybuchem wojny, artyści szukali nowych form dla rzeczywistości, która z trudem mieściła się w starych formatach, nie nadążających ani za postępem technicznym, ani społecznym. Wielka wojna położyła kres starym formom i kulturze – nadszedł czas, że można było zaprojektować wszystko na nowo.
W odniesieniu do architektury Gropius powiedział: „Budowanie to projektowanie procesów życiowych.” On i jego wyznawcy nie chcieli tworzyć sztuki oderwanej od rzeczywistości, ale zintegrować ją z rzemiosłem. Twórcy pracowali w interdyscyplinarnych zespołach gromadzących nie tylko artystów i rzemieślników, ale też naukowców, inżynierów i projektantów.
Ich modernistyczne twory można podziwiać wszędzie, bo ruch był kosmopolityczny, a wydalenie szkoły z Niemiec po dojściu Hitlera do władzy, tylko przyspieszyło popularność modernizmu w Stanach Zjednoczonych, gdzie wyemigrowali. Do dziś można podziwiać osiedle Gropiusa na południu Berlina. Ładne mieszkania ze szkła, stali i betonu miały być w zasięgu każdego. Do niedawna było to zaniedbane blokowisko, na którym wychowała się Chrisitne F. ze znanej książki “My dzieci z Dworca ZOO”.
Bauhaus – Szkoła designu
Formalnie Bauhaus był szkołą designu, ale podziały między architekturą, sztuką a wzornictwem zostały zniesione. Wszystkie dyscypliny były zaangażowane do jednego celu: zaprojektowania i zbudowania nowego, lepszego świata ale bez blichtru, ornamentów i nadmiaru. „Konieczność stwarza formę”, jak mawiał Wassily Kandinski.
Dziś nikt nie wyobraża sobie współczesnej sztuki, designu czy architektury bez Bauhausu. Bez Gropisua nie byłoby modernizmu i Le Corbussiera, czołowego przedstawiciela modernistycznego stylu międzynarodowego, którego słynne maszyny do mieszkania zna każdy. Swobodną adaptacją tej idei są falowce na Przymorzu w Gdańsku.
Bez Corbussiera nie byłoby Tadao Ando, który zachwycił się minimalistycznym użyciem betonu i zaprojektował kilka perełek architektury, m. in. kościół Światła w Ibaraki w Japonii.
Autorka: dr Monika Ksieniewicz-Mil – cykl Design w wielkim mieście
„Zrealizowano ze środków Miasta Gdańska w ramach Stypendium Kulturalnego Miasta Gdańska”
