MoMA – Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku – historia wyjątkowego miejsca

Nowojorskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej (Museum of Modern Art), czyli w skrócie MoMA, już od ponad dziewięćdziesięciu lat może pochwalić się jedną z najważniejszych i największych na świecie kolekcji sztuki współczesnej. Placówka, która wyrosła dzięki pasji i zaangażowaniu trzech bogatych mecenasek, jest rokrocznie odwiedzana przez setki milionów zwiedzających i znajduje się w TOP 15 najczęściej odwiedzanych muzeów świata.

Powstanie MoMA

Główną pomysłodawczynią powstania Muzeum Sztuki Nowoczesnej była Abby Aldrich Rockefeller, pochodząca z bogatej rodziny miłośniczka sztuki, która poślubiła Johna D. Rockefellera juniora. Zwiedzając przedwojenną Europę, zetknęła się z największymi ówczesnymi artystami, tworzącymi dzieła sztuki nowoczesnej. Zainteresowanie przerodziło się wkrótce w pasję, a prywatna kolekcja obrazów europejskich malarzy powiększała się z roku na rok.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMA - foto Nick Fewings - Unsplash
MoMA – foto Nick Fewings

Abby oraz jej dwie przyjaciółki, również miłośniczki nowoczesnego malarstwa – Lillie P. Bliss i Mary Quinn Sullivan – postanowiły zorganizować nowojorską galerię, w której byłoby ono pokazywane. W ten sposób w 1929 roku, w początkowo wynajętych pomieszczeniach Heckscher Building, powstała skromna placówka, która z czasem miała przekształcić się w jedno z najbardziej rozpoznawalnych muzeów świata.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto tommao wang - Unsplash
MoMa – foto Tommao Wang

W listopadzie 1929 roku odbyła się inauguracyjna wystawa. Pokazano na niej wypożyczone obrazy największych europejskich postimpresjonistów – Cezanna, Van Gogha, Gauguina i Seurata. Ekspozycję przyjęto w Nowym Jorku z ogromnym entuzjazmem. Amerykanie spragnieni byli możliwości oglądania dzieł słynnych już w tym czasie twórców. W ciągu miesiąca wystawę odwiedziło prawie pięćdziesiąt tysięcy gości. Wydarzenie to pomogło zyskać rozgłos nowemu muzeum, którego założycielki planowały prezentować wyłącznie sztukę nowoczesną.

Inauguracja nowej siedziby

Sukces nie zdołał jednak przekonać do sztuki nowoczesnej małżonka głównej animatorki muzeum, multimilionera Johna D. Rockefellera. Nie był on zwolennikiem nowych trendów w sztuce, a tym bardziej idei muzeum, które by je prezentowało. Z powodu braku wystarczających środków Muzeum Sztuki Nowoczesnej w ciągu kolejnych dziesięciu lat trzykrotnie zmieniało swoją lokalizację.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto Todd Quackenbush - Unsplash
MoMa – foto Todd Quackenbush

Entuzjastyczne przyjęcie kolejnych zorganizowanych przez nie wystaw przekonały jednak Rockefellera do podarowania działki w centrum Manhattanu, którą MoMA zajmuje do dzisiaj. Jego budynek przy 11 West 53rd Street zaprojektowali pierwotnie modernistyczni architekci Philip L. Goodwin oraz Edward Durell, a położony jest niedaleko innych ikonicznych miejsc na Manhattannie, takich jak Central Park czy Piąta Aleja.

Nową siedzibę muzeum otwarto 10 maja 1939, a wydarzenie to zgromadziło sześć tysięcy gości z najwyższych sfer. Mowę inauguracyjną wygłosił przez radio sam Prezydent USA Franklin D. Roosevelt. Placówka miała już wtedy ugruntowaną sławę. W 1935 zorganizowała wielką wystawę wypożyczonych z Holandii dzieł Vincenta van Gogha. Znalazło się na niej 66 obrazów olejnych, 50 rysunków, a także kolekcja oryginalnych listów. W późniejszym okresie wiele prac holenderskiego malarza na stałe weszło do muzealnej kolekcji.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto Sandy Ching - Unsplash
MoMa – foto Sandy Ching

W kolejnych latach w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku zorganizowano wiele przełomowych wystaw, jak choćby wielką retrospektywę twórczości Pabla Picassa w latach 1939-40, który w tym czasie był jednym z najbardziej rozpoznawalnych malarzy świata. Czymś całkowicie nowatorskim była prezentacja w 1941 roku sztuki rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej zebranej na ekspozycji zatytułowanej „Sztuka Indian Stanów Zjednoczonych”.

Lata rozbudowy

Dzięki związkowi z Rockefellerami, jedną z najbogatszych dynastii Ameryki, Muzeum Sztuki Nowoczesnej mogło się rozwijać i powiększać swoją kolekcję. Na początku lat pięćdziesiątych syn założycielki, David Rockefeller, sfinansował budowę zewnętrznego parku przeznaczonego na ekspozycję dzieł współczesnych rzeźbiarzy. Ogród Rzeźby imienia Abby Aldrich Rockefeller został zaprojektowany przez świetnego architekta amerykańskiego Philipa Johnsona, a wystawiono w nim dzieła artystów tej klasy co Pablo Picasso, Alexander Calder czy Anthony Caro.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto Ostap Senyuk - Unsplash
MoMa – foto Ostap Senyuk

Kolejna znacząca rozbudowa miała miejsce na początku lat osiemdziesiątych. Dzięki niej udało się powiększyć przestrzeń wystawienniczą ponad dwukrotnie. W tym czasie powstała też aula, dwie restauracje i księgarnia. Jednak największe zmiany nastąpiły na koniec XX wieku. Muzeum zakupiło sąsiadującą działkę i dokonało gruntownej przebudowy. Podjął się jej japoński architekt Yoshio Taniguchi. Dzięki jego projektowi przestrzeń powiększyła się do 59 tysięcy metrów kwadratowych. W nowych budynkach oprócz galerii powstały liczne pomieszczenia edukacyjne, w tym biblioteka i archiwum.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto Lloyd Kearney - Unsplash
MoMa – foto Lloyd Kearney

W 2007 roku Muzeum Sztuki Nowoczesnej sprzedało za 125 milionów dolarów jedną z sąsiednich działek, które były jego własnością. Cztery lata później przejęło budynek sąsiedniego Amerykańskiego Muzeum Sztuki Ludowej i postanowiono go zburzyć. Decyzja ta wywołała wiele kontrowersji, ponieważ obiekt miał niecałe dziesięć lat. W jego miejscu powstały kolejne galerie zaprojektowane przez biuro architektoniczne Diller Scofidio + Renfro. Budowę nowych pomieszczeń rozłożono na kilka etapów, a powierzchnia wystawiennicza zwiększyła się o kolejne 25%. Obiekt został uroczyście otwarty 21 października 2019 roku.

Prawdziwe Muzeum Sztuki Współczesnej

W swojej kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku posiada ponad 200 tysięcy różnego rodzaju dzieł sztuki. Wśród nich znajdują się nie tylko obrazy i rysunki.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto José Martín Ramírez Carrasco - Unsplash
MoMa – foto José Martín Ramírez Carrasco

Rzeźba, architektura, fotografia

W zewnętrznym ogrodzie prezentowany jest duży wybór rzeźb, a czasowo powstają też ekspozycje poświęcone architekturze, w tym projekty całych budynków. Swoje budynki prezentowali tam na przykład Marcel Breuer czy Gregory Ain. MoMA w swoich zbiorach posiada bogatą kolekcję fotografii, w skład której wchodzi ponad 25 tysięcy zdjęć wykonanych nie tylko przez artystów, ale również dziennikarzy, naukowców, a nawet zwykłych amatorów. Oddzielną grupą są fotosy filmowe – ich liczba jest ogromna i sięga czterech milionów. Niestety, kolekcja ta nie jest już dostępna dla publiczności i znajduje się w muzealnym skarbcu w Pensylwanii.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto Gabriel Tovar - Unsplash
MoMa – foto Gabriel Tovar

Kolekcja filmowa

W kolekcji MoMa znajduje się również znacząca kolekcja filmów, którą zaczęto gromadzić już przed wojną. W Dziale Filmowym znajdują się dzieła z całego świata, w sumie ponad 25 tysięcy tytułów. W skład kolekcji wchodzą filmy pełnometrażowe najbardziej znanych reżyserów, a obok nich etiudy, reklamy oraz teledyski. Placówka stara się nadążać za nowoczesnymi trendami i rozwojem techniki audio-wizualnej. Przykładem takiego działania jest powstanie nowoczesnego zbioru materiałów multimedialnych, w tym także gier komputerowych.

Malarstwo i rysunek

Najsłynniejszą jednak częścią zbiorów są oczywiście dzieła twórców sztuki nowoczesnej – obrazy i rysunki. Muzeum od samego początku organizuje cykliczne wystawy poświęcone jednemu lub kilku twórcom. Pierwotną ideą placówki było posiadanie ruchomego zbioru dzieł sztuki – kupowanie na bieżąco wciąż nowych, a pozbywanie się starych. Jednak z upływem czasu zrezygnowano z takiej polityki, gromadząc i pozostawiając najcenniejsze zbiory. Tylko niewielka część z nich dostępna jest dla zwiedzających – większość spoczywa w skarbcu i jest udostępniana jedynie specjalistom lub pokazywana czasowo szerszej publiczności na okolicznościowych wystawach.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto Gabriel Tovar - Unsplash
MoMa – foto Gabriel Tovar

Najsłynniejsze dzieła w kolekcji MoMA

Kolekcja obrazów nowojorskiego MoMA jest jedną z największych i najbardziej znaczących w skali całego świata. Znajdują się w niej dzieła z różnych okresów stworzone przez artystów głównie europejskich i amerykańskich. Wśród nich znajdziemy wiele obrazów będących ikonami swojej epoki. Najsłynniejsze z nich to „Trwałość pamięci” Salvadora Dali, czyli obraz będący alegorią upływu czasu ze słynnymi, topniejącymi zegarami, „Panny z Awinionu” Pabla Picassa, „Śpiąca cyganka” Henriego Rousseau, chyba najsłynniejszy obraz, którego twórcą jest Vincent van Gogh „Gwiaździsta noc” czy ogromny tryptyk Claude Moneta „Lilie wodne”.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto Bernd Dittrich - Unsplash
MoMa – foto Bernd Dittrich

Na wystawach w MoMA znajdziemy również dzieła Kazimierza Malewicza, Fridy Kahlo, Paula Gauguina, Henri Matissea, Pieta Mondriana, Jacksona Pollocka, Marca Chagalla, Paula Cezana i tysięcy innych. Muzeum na bieżąco stara się uzupełniać dziełami największych artystów kolejnych epok, także tych wyznaczających nowe trendy w sztuce. W jego zbiorach znajdują się obrazy i rysunki przedstawicieli pop-artu i sztuki komiksowej. Najbardziej znane z nich to seria „Puszki z zupą Campbella” Andy Warhola i komiksowa klatka „Tonąca dziewczyna” Roya Lichtensteina.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku - MoMa - foto aiden patrissi - Unsplash
MoMa – foto Aiden Patrissi

Unikalna w skali światowej kolekcja Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku corocznie przyciąga miliony gości (ponad 1,6 miliona w 2021 roku). Dla goszczących w Nowym Jorku MoMA, to punkt obowiązkowy na liście najważniejszych miejsc do zobaczenia, nawet jeżeli sztuka nowoczesna nie jest ich ulubioną dziedziną.


Miejsce: MoMA | moma.org

Zobacz również: Times Square w Nowym Jorku – zobaczyć i uciec? | World Trade Center w Nowym Jorku – historia budynków

Udostępnij ten artykuł
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Zapisz się do newslettera
Wpisz szukane słowo i kliknij enter