Posiadanie własnego oczka wodnego w ogrodzie jest marzeniem wielu z nas. Mały zbiornik poprawi nie tylko estetykę, ale będzie miał również pozytywny wpływ na lokalny ekosystem i równowagę biologiczną. Przed jego stworzeniem warto zastanowić się, gdzie sadzić rośliny i jakie gatunki będą najbardziej odpowiednie.
Zalety oczka wodnego
Niewielkie zbiorniki wodne stają się coraz bardziej modne. Wielu posiadaczy nawet niewielkich ogrodów planuje stworzyć oczko wodne, które nie tylko uatrakcyjni przestrzeń, ale również będzie bardzo pożyteczne dla zwierząt. Zastanówmy się na początek, jakie są zalety niewielkich, ogrodowych zbiorników wodnych.
1) Niewielki staw może stanowić centralny punkt w ogrodzie, wokół którego zaplanowana jest przestrzeń. Oczko wodne może mieć charakter bardzo dziki albo usystematyzowany (ogród japoński). Ruch wody, odbicia słońca na jej powierzchni, otaczające ją rośliny upiększają przestrzeń ogrodu, ale również mają zbawienny wpływ na samopoczucie, kojąc nerwy i zapewniając relaks.
2) Woda, nawet w niewielkiej ilości ma korzystny wpływ na mikroklimat. Zwiększa wilgotność i obniża temperaturę w sezonie letnim.
3) Staw sprzyja zwiększeniu bioróżnorodności. Dzięki niemu można wprowadzić do ogrodu wiele nowych roślin związanych nie tylko z samym środowiskiem wodnym, ale także tych rosnących na terenach podmokłych.
4) Oczko wodne jest ważnym ekosystemem, w którym zamieszkują setki gatunków zwierząt. Nie tylko tych bezkręgowych, ale również płazów, gadów, ptaków, ssaków i oczywiście ryb. Zbiornik wodny jest miejscem, w którym żyją, żerują i rozmnażają się. W czasie suszy stanowi również ważny punkt, w którym zwierzęta żyjące na lądzie mogą napić się wody.
Rola roślin w ekologii zbiornika
Każdy, nawet najmniejszy staw to złożony ekosystem wodny, w którym kluczową rolę odgrywają rośliny. Odpowiadają one przede wszystkim za natlenienie wody i jej oczyszczenie. Stanowią schronienie dla licznych organizmów żyjących w toni, a dla innych są pożywieniem. Ich obumarłe części użyźniają zbiornik. Rośliny pływające stwarzają w oczku strefy cienia, ograniczając rozwój glonów. Z kolei te rosnące w pasie przybrzeżnym umacniają go i zapobiegają erozji podłoża.
Podział oczka na strefy
Wybierając rośliny do oczka wodnego, musimy mieć na uwadze ich preferencje środowiskowe. Obszar zbiorników wodnych i ich okolic możemy umownie podzielić na kilka stref, które są zasiedlane przez określone gatunki.
1) Strefa nadbrzeżna to obszar otaczający staw, ale nie związana bezpośrednio z wodą. Grunt w niej jest wilgotny, wysoka jest również wilgotność powietrza. Rosnące tu rośliny wymagają wysokiej zawartości wody w podłożu i są mało odporne na suszę. Wśród nich możemy wyróżnić funkie, bergenię sercowatą, liliowiec rdzawy, trzykrotkę andersona, firletkę, kosacieć czy tojeść rozesłaną. Warunki w tej strefie odpowiadają również lubiącym wilgoć trawom. Właściwy dobór roślin do obszaru nadbrzeżnego zabezpieczy brzegi oczka wodnego przed erozją i stworzy estetyczną strefę przejściową.
2) Strefa bagienna – pas podmokłego gruntu przez większość roku zalanego wodą. Rośliny rosnące w tej strefie wymagają stałego dostępu do wody, mogą być również okresowo zalewane. Ich typowymi przedstawicielkami są tatarak zwyczajny, knieć błotna, pałka wodna, czermień błotna, a z gatunków pięknie kwitnących wyróżnić można niezapominajkę błotną oraz lubiące wilgoć odmiany irysów.
3) Strefa wody płytkiej rozciąga się od około 30 centymetrów do pół metra głębokości. Rosnące w niej rośliny mogą w całości znajdować się pod wodą, jednak większość z nich widoczna jest ponad jej powierzchnią i to właśnie one w głównej mierze przyczyniają się do wyglądu stawu. Do największych z nich należy pałka wodna, tatarak zwyczajny, trzcina pospolita. Oprócz nich w tej strefie rośnie chętnie strzałka szerokolistna, żabieniec babka, rdestnica kędzierzawa czy orzech wodny.
4) Strefa wody głębokiej to obszar o głębokości od pół do półtora metra. Jest to część zbiornika wodnego, w której woda przeważnie nie zamarza zimą, dzięki czemu możliwe jest w niej przydenne zimowanie roślin. Rosnące na tych głębokościach rośliny często są zakorzenione na dnie, natomiast ich liście pływają na powierzchni wody. Do najpiękniejszych z nich należą liczne odmiany lilii wodnych, lotos i grążel żółty.
5) Rośliny pływające. Do tej kategorii zaliczane są wszystkie rośliny nieukorzenione, swobodnie pływające na powierzchni lub w toni wodnej. Chociaż są mniej widoczne i efektowne, spełniają w zbiorniku kluczową rolę przy jego natlenianiu i oczyszczaniu. Gatunki często spotykane na powierzchni oczek wodnych to na przykład hiacynt wodny, paproć salwinia pływająca, żabiściek oraz drobna rzęsa wodna. W toni wodnej najpopularniejszy jest rogatek sztywny i moczarka kanadyjska.
Wybór roślin Do oczka wodnego
Ogrodowy zbiornik wodny może stać się kolorową oazą przyciągającą nie tylko właścicieli, ale również wiele gatunków zwierząt. Warto najpierw starannie go zaplanować, szkicując jego wygląd i dobierając odpowiednie rośliny do zasadzenia. Dobrym pomysłem jest również nadanie mu charakteru – na przykład dzikiego stawu z krajowym zestawem flory albo przeciwnie – dopieszczonej części ogrodu japońskiego. Poniżej przedstawiamy wybór kilku przykładowych roślin idealnych do każdego rodzaju oczka wodnego.
Lilia wodna
Jedna z najbardziej rozpoznawalnych roślin wodnych w naszym kraju. Rośnie w strefie wody głębokiej zakorzeniona w podłożu, na powierzchni wody pływają duże zielone liście o okrągłym pokroju. Lilie tworzą dorastające do 14 centymetrów, białe kwiaty, które są ozdobą każdego zbiornika. Z odmiany pierwotnej powstały liczne kultywary o kwiatach w kolorze różowym, purpurowym i żółtym.
Kosaciec żółty
Roślina zajmująca zalewane strefy przybrzeżne. Posiada atrakcyjne, wąskie liście koloru jasnozielonego. Kwitnie od maja do lipca, tworząc duże, żółte kwiaty. Kosaćce doskonale wyglądają posadzone gęsto na brzegach oczka wodnego, gdzie ich kolor doskonale kontrastuje z błękitem wody.
Jaskier wodny
Jednoroczna roślina zasiedlająca wody do dwóch metrów głębokości. Tworzy gęste zarośla podwodne z pływającymi liśćmi. Kwitnie już od wczesnej wiosny, jego kwiaty mają biały kolor. W Polsce pod ścisłą ochroną – często hodowany w przydomowych ogródkach.
Pałka
Porastająca strefę brzegową charakterystyczna roślina tworząca gęste zarośla. Jest całkowicie mrozoodporna, oczyszcza doskonale wodę i stanowi schronienie dla wielu gatunków zwierząt. W okresie kwitnienia wytwarza charakterystyczne kwiatostany w kształcie kolby o brązowej barwie.
Moczarka kanadyjska i rogatek sztywny
Rośliny tworzące gęste, podwodne zarośla. Mogą porastać dno, mogą również unosić się w toni wodnej. Moczarka początkowo była znana jako roślina akwariowa, stopniowo przedostała się do lokalnych zbiorników wodnych i jest obecnie rośliną inwazyjną zasiedlającą coraz większe obszary. Niezależnie od tego oba gatunki dobrze natleniają zbiorniki i są ostoją dla wielu niewielkich gatunków zwierząt.
Salwinia
Nietypowy gatunek rośliny pływającej należący do rodzaju paproci. Tworzy zespoły pływających liści o ładnym wyglądzie i żywej, zielonej barwie. Bardzo szybko się namnaża, mogąc zarosnąć całą powierzchnię. Jest rośliną silnie inwazyjną, jednak prawidłowo prowadzona i kontrolowana będzie ozdobą ogrodowego zbiornika.
Niezapominajka błotna
Pospolita w Polsce roślina będąca jednym z symboli wiosny. Lubi wilgoć, rośnie na mokrych łąkach i brzegach strumieni. Doskonale nadaje się do obsadzenia brzegów oczka wodnego w ogrodzie. Kwitnie od maja aż do września, tworząc drobne kwiaty o barwie błękitnej.
Pływacz zwyczajny
Niewielka roślina unosząca się swobodnie w toni wodnej, na którą jednak warto zwrócić uwagę ze względu na ciekawy sposób, w jaki pobiera składniki odżywcze. Pływacz jest jednym z niewielu wodnych gatunków mięsożernych. Jego liście wytwarzają narządy przypominające pęcherzyki z powietrzem, które jednocześnie unoszą roślinę i służą do chwytania drobnych zwierząt wodnych. W czasie kwitnienia pływacze unoszą się bliżej powierzchni wody, a ich żółte kwiaty rozwijają się nad powierzchnią.
Hiacynt wodny
Pochodząca z tropikalnej Amazonii roślina pływająca o bardzo atrakcyjnym wyglądzie szczególną uwagę zwracają jej duże kwiaty przypominające pokrojem hiacynty. Na powierzchni tworzy gruby kożuch i bardzo szybko się rozrasta. W rejonach cieplejszych jest skrajnie inwazyjna, w naszym kraju nie jest w stanie przetrzymać zimy. W przydomowym oczku wygląda pięknie, jednak należy zachować szczególną ostrożność, żeby nie zawlec jej do większych zbiorników wodnych.
Tatarak zwyczajny
Powszechnie występująca w naszym kraju roślina doskonale nadająca się do obsadzania brzegów zbiorników, gdzie tworzy gęste, zielone szuwary. Tatarak rozmnaża się przez rozrost kłącza, nadaje się więc do większych zbiorników – mniejsze może bardzo szybko zarosnąć. Oprócz walorów estetycznych roślina bardzo dobrze radzi sobie z oczyszczaniem wody i jest cenną ostoją dla ptaków wodnych.
Zobacz również:
- Domowe sposoby na mszyce – skuteczne metody walki ze szkodnikami w ogrodzie
- Rannik zimowy – uprawa, wymagania i pielęgnacja – poradnik
