Gdy liście zaczynają zmieniać kolor, a poranki stają się coraz chłodniejsze, ogród wkracza w fazę przygotowań do zimowego spoczynku. To właśnie teraz, między wrześniem a listopadem, wykonujemy prace, które zdecydują o kondycji roślin wiosną. Zamiast czekać na pierwsze przymrozki, warto zawczasu zaplanować porządki – dzięki temu unikniemy pośpiechu i zadbamy o każdy szczegół.
Kiedy najlepiej wykonać jesienne prace w ogrodzie?
Jesienne prace w ogrodzie rozpoczynamy już we wrześniu i kontynuujemy aż do listopada, dostosowując harmonogram do warunków pogodowych. We wrześniu zbieramy plony warzyw korzeniowych – marchwi, buraków czy pietruszki, a także owoców takich jak jabłka i gruszki. To również ostatni moment na wysiew warzyw o krótkim okresie wegetacji – rzodkiewek, rukoli czy kapusty pekińskiej.
Październik to szczyt opadania liści, które należy systematycznie usuwać z trawników. Ostatnie koszenie przeprowadzamy zwykle pod koniec tego miesiąca, zostawiając trawę na wysokości 4-5 cm. W listopadzie kończymy zabezpieczanie roślin wrażliwych na mróz – szczególnie tych uprawianych w pojemnikach oraz młodych, świeżo posadzonych egzemplarzy.
Czy trzeba przekopać glebę jesienią?
Jesienne przekopywanie gleby nie zawsze jest konieczne – często wystarczy wyrównanie powierzchni grabiami. W warzywniku ziemię przekopujemy co 2-4 lata, łącząc to z wapnowaniem lub nawożeniem obornikiem czy kompostem. Zabieg wykonujemy również wtedy, gdy posialiśmy zielone nawozy – rozłożą się one w glebie do wiosny.
Przekopanie jest niezbędne, gdy część ogrodu została zarośnięta chwastami wieloletnimi. Podczas pracy ręcznie wybieramy szkodniki glebowe – rolnice, pędraki i drutowce. Jesień jest lepsza porą na ten zabieg niż wiosna, ponieważ straty wody są mniejsze, a nawozy zdążą się rozłożyć przed nowym sezonem wegetacyjnym.
Jak przygotować trawnik na zimę?
Trawnik wymaga szczególnej troski przed nadejściem zimy. Ostatnie koszenie wykonujemy pod koniec października, czasem powtarzając zabieg w listopadzie, jeśli pogoda jest ciepła. Trawa powinna mieć wysokość około 4-5 cm – krótsza może przemarznąć, dłuższa będzie podatna na pleśń śniegową.
Jeżeli trawnik jest zbity i porośnięty mchem, warto przeprowadzić wertykulację. Kilka dni wcześniej można zastosować preparat na mech i chwasty. Podczas zabiegu usuwamy martwe źdźbła, zaschnięte chwasty oraz mech. Kolejnym krokiem jest aeracja – nakłuwanie darni na głębokość 5-10 cm, które rozluźnia zbitą murawę i poprawia jej napowietrzenie. Do tego celu służą aeratory, specjalne nakładki na buty lub widły.
Które rośliny wymagają przycięcia jesienią?
Przycinanie roślin wykonujemy od września do listopada, najlepiej jakiś czas przed przymrozkami – rany potrzebują czasu na zagojenie. Usuwamy suche, chore i uszkodzone pędy, które mogą stać się ogniskiem infekcji. Z bylin takich jak lawenda, jeżówki czy piwonie usuwamy części naziemne, zostawiając około 5 cm nad ziemią.
Krzewy kwitnące latem, jak budleja czy hortensja, przycinamy delikatnie – pełne cięcie zostawiamy na wiosnę. Drzewka owocowe przycinamy zaraz po zbiorach, ale nie radykalnie. Nie przycinamy jesienią krzewów kwitnących wiosną, magnolii (wrażliwe na cięcie, najlepiej robić to w kwietniu) oraz nie wykonujemy mocnego cięcia krzewów iglastych.
Jakie rośliny posadzić jesienią?
Jesień to doskonały czas na sadzenie większości roślin, szczególnie tych z gołym korzeniem. W szkółkach dostępny jest największy wybór roślin owocowych – jabłoni, grusz, śliw, porzeczek, a także krzewów żywopłotowych. Opady jesienne i zimowe zapewniają odpowiednią wilgoć gleby, co sprzyja przyjmowaniu się sadzonek.
We wrześniu i październiku sadzimy cebulki kwiatów wiosennych – tulipanów, hiacyntów, krokusów, żonkili, szafirków czy czosnku ozdobnego. Cebulki umieszczamy na głębokości 3 razy większej niż ich wysokość – zapewni im to ochronę przed mrozem. Do połowy września można wysiewać nasiona warzyw o krótkim okresie wegetacji, a także sadzić cebulę dymkę i czosnek z ząbków na przyszłoroczne zbiory.
Czy warto ściółkować rośliny przed zimą?
Ściółkowanie to jeden z najważniejszych zabiegów ochronnych przed zimą. Ściółka chroni przed wyrastaniem chwastów, zbyt szybkim wysychaniem i przemarzaniem gleby. Świeżo posadzone rośliny można okryć czarną agrowłókniną, ale równie skuteczne są materiały naturalne – kora, zrębki, torf ogrodniczy.
Materiały naturalne rozkładają się stopniowo, zamieniając w próchnicę, która użyźnia glebę i poprawia jej zdolność magazynowania wody oraz składników pokarmowych. Rośliny ściółkowane naturalnymi materiałami lepiej znoszą zimę, szczególnie podczas bezśnieżnych okresów z suszą zimową.
Jak zabezpieczyć rośliny wrażliwe na mróz?
Wszystkie rośliny wieloletnie uprawiane w donicach wymagają zabezpieczenia – nawet gatunki mrozoodporne jak bluszcz, dzikie wino czy liliowiec. W pojemnikach zamarza ziemia, przez co rośliny nie mają dostępu do wody i usychają. Młode i świeżo posadzone rośliny w gruncie również potrzebują ochrony, nawet jeśli są teoretycznie mrozoodporne.
Róże zabezpieczamy, usypując kopczyk ziemi u nasady krzewów tak, aby zakryć miejsce szczepienia. Hortensje, budleje i młode drzewka owocowe okrywamy agrowłókniną lub słomą. Drzewa i krzewy owocowe bielimy dwukrotnie – jesienią i najpóźniej w styczniu – co zapobiega pękaniu kory pod wpływem nagrzewania pni przez słońce.
Dlaczego warto grabić liście jesienią?
Pierwsze liście zaczynają opadać już na przełomie sierpnia i września, a szczyt przypada na październik. Z trawników należy je bezwzględnie usuwać – nie powinny leżeć dłużej niż kilka dni, gdyż zasłaniają trawie światło. Źdźbła wtedy blakną, słabną i gniją, a na trawniku powstają puste miejsca.
W ogrodach naturalnych część liści można zostawić – użyźniają glebę i stanowią zimowe schronienie dla drobnych zwierząt, jak biedronki czy jeże. Z estetycznych i bezpieczeństwa względów usuwamy liście ze ścieżek, schodów, podjazdów i tarasów – mokre są śliskie i mogą powodować upadki. Zebrane liście nadają się do kompostowania.
Jak nawozić ogród przed zimą?
Nawożenie przed zimą wymaga odpowiednich preparatów – z nawozów mineralnych stosujemy tylko te zawierające fosfor i potas, bez azotu. Obornik stosujemy w warzywniku co 4 lata jesienią, najwygodniejszy jest granulowany – bydlęcy, koński lub kurzy. Nie ma nieprzyjemnego zapachu, nie zwabia much i nie zawiera larw owadów.
Co 2-4 lata może być potrzebne wapnowanie, jeśli gleba jest zbyt kwaśna. Kompost to uniwersalny nawóz, który można stosować każdej jesieni bez ograniczeń – nie da się nim przenawozić. Nadaje się do sadzenia i ściółkowania roślin, wzbogacając glebę w próchnicę.
Czy trzeba wyczyścić narzędzia i doniczki jesienią?
Po zakończeniu sezonu wszystkie doniczki, skrzynki, podstawki oraz narzędzia należy dokładnie wyczyścić. Najpierw usuwamy szczotką ziemię, pajęczyny i resztki korzeni. Kamienne osady można przetrzeć roztworem wody z kwaskiem cytrynowym. Pojemniki myjemy wodą z dodatkiem mydła ogrodniczego potasowego z czosnkiem.
Narzędzia tnące – sekatory i nożyce – przecieramy spirytusem lub denaturatem. Po wyschnięciu wszystko chowamy w suchym miejscu. Na wyczyszczonych przedmiotach nie przetrwają szkodniki ani patogeny, co pozwoli uniknąć problemów w następnym sezonie.
Jesień w ogrodzie – najczęściej zadawane pytania
Co trzeba zrobić w ogrodzie w październiku?
W październiku grabienie liści osiąga szczyt intensywności – należy je systematycznie usuwać z trawników. Pod koniec miesiąca wykonujemy ostatnie koszenie, zostawiając trawę na wysokości 4-5 cm. To także czas sadzenia cebulek kwiatów wiosennych oraz zabezpieczania roślin wrażliwych przed mrozem.
Co można sadzić jesienią w ogrodzie?
Jesienią sadzimy drzewa i krzewy owocowe – jabłonie, grusze, śliwy, porzeczki, agrest, maliny, borówki. We wrześniu i październiku sadzimy cebulki kwiatów – tulipany, hiacynty, krokusy, narcyze, szafirki, czosnki ozdobne. Do połowy września można jeszcze wysiewać rzodkiewki, rukolę, kapustę pekińską oraz sadzić cebulę dymkę i czosnek.
Co przycinamy na jesień w ogrodzie?
Jesienią przycinamy byliny – lawendę, jeżówki, piwonie (części naziemne 5 cm nad ziemią), krzewy kwitnące latem – budleję, hortensję (delikatnie), pnącza – wiciokrzew, bluszcz oraz drzewka owocowe zaraz po zbiorach. Nie przycinamy krzewów kwitnących wiosną, magnolii ani nie wykonujemy mocnego cięcia iglaków.
Zobacz również:
