Alokazja jest rośliną pochodzącą z tropikalnych rejonów Azji. Przed laty była chętnie hodowana jako ozdobna roślina doniczkowa, której największym atutem są piękne, różnokolorowo użyłkowane liście. Obecnie wraca do łask, często stanowiąc atrakcyjne uzupełnienie wystroju mieszkań w stylu vintage.
Alokacja – krótki opis gatunku
Alokazja (Alocasia) należy do roślin zielonych z rodziny obrazkowatych pochodzących z południowo-wschodniej Azji, których zasięg rozciąga się od południowych Himalajów, aż po wybrzeża Australii. Zasiedla głównie środowiska tropikalne o bardzo dużej wilgotności i wysokiej temperaturze. Rośnie w lasach deszczowych, na brzegach zbiorników wodnych, a nawet na bagnach. W warunkach naturalnych może dorastać nawet do kilku metrów wysokości, tworząc skupiska z charakterystycznymi liśćmi o dużej powierzchni. Niektóre gatunki wykorzystywane są przez miejscową ludność jako pożywienie – jadalne po ugotowaniu są liście i łodygi. Część odmian jest jednak trująca. Ze względu na kształt liści alokazja nazywana jest w języku angielskim „uchem słonia”, natomiast w niemieckim „strzałkoliściem”. Polska nazwa – zakleśń – nie jest już tak opisowa.
Alokazje są roślinami wiecznie zielonymi, aktywnymi przez cały rok. Najmniejsze z nich dorastają do metra wysokości, natomiast największe rekordzistki osiągają nawet dziesięć metrów. Łodyga u wielu gatunków jest zredukowana i mieści się pod ziemią. Liście alokazji występują w różnych kształtach, kolorach i rozmiarach. Charakterystyczne dla nich jest dobrze widoczne użyłkowanie z żyłkami w jaskrawych, kontrastujących z resztą liścia kolorach. To właśnie ono sprawia, że alokazje stały się pożądanymi roślinami ozdobnymi uprawianymi w mieszkaniach, a w cieplejszym klimacie również w ogrodach. W przeciwieństwie do efektownych liści, kwiaty nie są już tak ozdobne. Kwiatostan ma kształt kolby wyrastającej z pochwy o kolorach od zielonego, przez żółtawy, aż po purpurowy. Po przekwitnięciu roślina zawiązuje owoce w postaci niewielkich, kulistych jagód znajdujących się w eliptycznym owocostanie. Każda jagoda zawiera od jednego do pięciu nasion mających kulisty kształt.
Odmiany alokazji
W przyrodzie występuje 79 opisanych odmian Alokazji. Należy do nich dodać również odmiany hodowlane, z których najbardziej znana jest alokazja amazońska (Alocasia amazonica), z której wywodzi się wiele dalszych wariantów. Różnią się one dość znacznie kształtem i kolorem liści, a także ich fakturą. Część z nich ma gładką, woskowaną powierzchnię, inne są bardziej miękkie, zamszowe w dotyku. Podobna różnorodność występuje wśród alokazji spotykanych w naturze. Jednym z ciekawszych gatunków jest pochodząca z wyspy Luzon Alocasia zebrina mająca nieco bezbarwne liście, natomiast bardzo efektowną łodygę pokrytą czarno-białymi pasami przypominającymi zebrę. Alocasia sanderiana spotykana na Filipinach ma ciemnozielone liście o kształcie strzałkowatym, na których wyraźnie widać białe żyłki.
Podobne żyłki ma Alocasia reginula z Malajów, jednak jej liście są jajowate i mają bardziej brunatny odcień. Z kolei Alocasia reginula zyskała sobie przydomek „nietoperzoskrzydłej”, ponieważ jej liście kształtem przypominają jaskrawozielone skrzydła tego ssaka. Kolejnym ciekawym gatunkiem jest Alocasia cuprea o zielonej wierzchniej części liścia z ciemnymi żyłkami oraz spodzie o barwie miedzi. Wreszcie nowogwinejska odmiana Alocasia brancifolia wygląda zaskakująco odmiennie od swoich kuzynek. Jej osadzone na długich łodygach liście przypominają bardziej te spotykane wśród palm. Wreszcie Alocasia micholitziana zwana jest Alokazją aksamitną ze względu na swoje miękkie w dotyku, wzorzyste liście.
Domowa uprawa Alokazji
Na wstępie tej części warto zaznaczyć, że alokazje nie są roślinami łatwymi w uprawie i raczej nie nadają się dla początkujących domowych ogrodników. Wynika to przede wszystkim ze specyficznych potrzeb rośliny, której należy stworzyć warunki jak najbardziej zbliżone do naturalnych. Największą trudność sprawia utrzymanie właściwego, wysokiego poziomu wilgotności przez cały rok. Warto jednak spróbować. Alokazje są wytrzymałe i nawet jeżeli odrzucą wszystkie liście, mogą zostać uratowane, ponieważ ich podziemna łodyga jest w stanie przetrwać i odrodzić się w lepszych warunkach.
Pielęgnacja Alokazji – stanowisko i gleba
Alokazje wymagają dużej ilości światła, nie może ono jednak padać bezpośrednio. Roślinę najlepiej postawić jest w pobliżu południowego lub wschodniego okna, za firanką lub innymi roślinami. Nie należy stawiać jej bezpośrednio na parapecie – nadmierne promieniowanie słoneczne może uszkodzić liście, szczególnie jeśli są one wilgotne. Zbyt silne słońce bardzo szybko spowoduje powstawanie plam na blaszce liściowej i osłabienie rośliny. W naturze alokacje rosną na bardzo bogatych glebach lasów deszczowych. Jeżeli chcemy cieszyć się ich szybkim wzrostem, musimy zapewnić im podobne warunki w domu. Podłoże musi być bardzo żyzne, ale równocześnie przewiewne. Najlepsza będzie mieszanka ziemi próchniczej z naturalnym nawozem, na przykład obornikiem.
Glebę rozluźniamy za pomocą drobnego żwirku lub grubego piasku. Koniecznie należy pamiętać o grubej na kilka centymetrów warstwie drenażowej z keramzytu albo grubszego żwiru. Bardzo ważne jest również zachowanie odpowiedniej temperatury otoczenia – alokazje nie znoszą zimna! Mogą rosnąć w temperaturze pokojowej, jednak najlepiej rosną w wysokich temperaturach od 23 do nawet 28 stopni. Spadek ciepłoty poniżej dwudziestu stopni działa na nie niekorzystnie, a jeśli temperatura spadnie poniżej szesnastu stopni, roślina zacznie obumierać. Absolutnie niedozwolone są przeciągi. Idealne miejsce powinno być jasne, ciepłe, wilgotne i pozbawione gwałtownych ruchów powietrza.
Nawożenie i podlewanie alokazji
Lasy deszczowe – miejsce, z którego pochodzi alokazja, charakteryzują się częstymi opadami, często utrzymującą się mgłą i bardzo wysoką wilgotnością. W warunkach domowych, szczególnie w mieszkaniach w bloku, bardzo trudno jest zapewnić podobne warunki. Szczególnie zimą, kiedy powietrze robi się suche od pracujących kaloryferów. Dobrym sposobem na podwyższenie wilgotności jest częste spryskiwanie alokazji odstałą wodą. Roślina wymaga również częstego podlewania oraz nieustannie wilgotnego podłoża, które jednak nie może być mokre.
Warstwa drenażowa powinna odprowadzić nadmiar wody na podstawkę, a ta parując, zapewni dodatkową porcję wilgoci w powietrzu. Dobrym sposobem jest również stworzenie kompozycji z doniczką stojącą w większym pojemniku wypełnionym kamieniami, które trzeba często polewać wodą. Jednak najlepsze warunki rozwoju zapewni palludarium czy domowa szklarnia. W czasie ciepłego lata doniczkę z rośliną można wynieść na balkon, może ona tam pozostać nawet w czasie deszczów. Należy tylko pamiętać o kontrolowaniu temperatury, szczególnie w nocy i jeżeli jest ona zbyt niska natychmiast przenieść alokazję do domu.
Alokazje nie przechodzą okresu spoczynkowego, w okresie zimy można je co najwyżej rzadziej nawozić. W pozostałych okresach, szczególnie wiosną i latem, roślina intensywnie rośnie i wymaga regularnej porcji dodatkowej energii. Zasilamy ją nawozami organicznymi, jeżeli mamy do nich dostęp. Jeżeli nie, odpowiednie będą mieszanki o różnorodnym składzie, bogate w składniki odżywcze, na przykład te przeznaczone dla kwitnących roślin. Nawożenie powinno się przeprowadzać regularnie w odstępie dwóch tygodni.
Sadzenie i rozmnażanie
W warunkach domowych alokazje kwitną bardzo rzadko, a ich krzyżowe zapylenie i dochowanie się nasion graniczy z cudem. Rozmnożenie jej w ten sposób jest więc prawie niemożliwe. Jednak roślina daje się całkiem łatwo rozmnażać poprzez odcinanie odrostów korzeniowych powstających w nasadach starych pędów. Odcinamy je ostrym nożem, zranione miejsce zabezpieczając sproszkowanym węglem drzewnym. Pozyskane sadzonki wkładamy do pojemnika z wilgotnym mchem i przechowujemy w temperaturze 25-28 czekając na pierwsze korzenie.
Najskuteczniejsze jest umieszczenie takiej rośliny w zabezpieczonej folią mini-szklarni. Po wypuszczeniu korzeni nową alokazję przesadzamy do żyznej gleby. Najlepiej wykorzystać od razu sporo większą doniczkę, ponieważ w prawidłowych warunkach roślina bardzo szybko rośnie. Z tego względu rośliny dorosłe wymagają regularnego przesadzania. Czynność tę wykonujemy wiosną, przy okazji pozbywając się starych liści i kontrolując stan zdrowia. W nowej doniczce dajemy również świeże podłoże. Roślinę po przesadzeniu intensywnie podlewamy, a kiedy się przyjmie – nawozimy.
Problemy w uprawie alokazji
Właściwie prowadzona alokazja rośnie szybko w warunkach domowych, odwdzięczając się pięknym wyglądem. Jest jednak rośliną wrażliwą i nawet najmniejsze błędy w uprawie mogą szybko odbić się na jej kondycji. Najczęstszym problemem jest zbyt niska wilgotność powietrza i przesuszenie podłoża – w takim przypadku na liściach pojawiają się przebarwienia, a ich brzegi zaczynają schnąć. Równie niebezpieczne jest nadmierne podlewanie. Woda zgromadzona w podłożu może szybko spowodować gnicie korzeni i infekcje ze strony bakterii i grzybów.
W takich przypadkach rośliny prawdopodobnie nie da się uratować. Wystawienie na silne promieniowanie słoneczne, wiatr oraz drastyczne obniżenie temperatury również spowodują pojawienie się plam na liściach i zamieranie lubiącej tropiki alokazji. Kolejnym problemem są szkodniki ze świata bezkręgowców lubiące atakować szczególnie osłabione rośliny. Wśród nich wyróżnić można mszyce, wełnowce i przędziorki. Objawem ich działalności są plamy różnego pokroju, usychanie części liści oraz nalot przypominający mikroskopijną pajęczynę. Najlepszym sposobem na walkę z nimi jest regularna obserwacja stanu rośliny. Im wcześniej wykryjemy zagrożenie, tym większa szansa na uratowanie kwiatu. Szkodniki zwalczamy za pomocą specjalistycznych preparatów dostępnych w sklepach ogrodniczych.
Zobacz również:
- Tulipany – uprawa i pielęgnacja. Przewodnik dla miłośników wiosennych kwiatów
- Lawenda – uprawa, pielęgnacja, odmiany. Jak zadbać o aromatyczny skarb ogrodu?
