Oskar Zięta – projektant, wizjoner, designer

Wyobraźcie sobie, że wchodzicie do sklepu meblowego. Chcecie kupić krzesło – lekkie, wytrzymałe, oryginalne. W końcu znajdujecie to doskonałe, stworzone z dwuwarstwowej blachy. Zwijacie je w rolkę, pakujecie do torby, a w domu rozwijacie i nadmuchujecie za pomocą małej pompki. Krzesło jest jedyne w swoim rodzaju i gotowe udźwignąć do 2 ton. Niemożliwe? A jednak. Dziś chcemy przedstawić Wam człowieka, który wynalazł opisany proces i stworzył meble przyszłości. Człowiek ten jest twórcą jednej z najnowocześniejszych technologii obróbki stali. To kolejna wspaniała postać w serii o najwybitniejszych polskich i światowych projektantach. Przed Wami Oskar Zięta.

Oskar Zięta i technologia FiDU

Urodzony w 1975 roku w Szczecinie, Oskar Zięta odziedziczył zamiłowanie do obróbki metalu po dziadku – kowalu. Swoją pasję rozwijał najpierw na studiach architektonicznych w Szczecinie, które ukończył w 2000 roku. Udał się następnie na dwuletnie stypendium na Politechnice Federalnej w Zurychu, gdzie pracuje od 2003 roku jako asystent naukowy w Katedrze Komputerowego Wspomagania Projektowania Architektonicznego.

Stołek PLOPP projektu Oskara Zięty

To właśnie tam rozwinął swoje zamiłowanie do obróbki metali i prowadził badania naukowe poświęcone wykorzystaniu przy tym cyfrowej technologii. Następnie rozpoczął studia podyplomowe w katedrze Computer Aided Architectural Design (CAAD) ETHZ. Rok 2004 zaowocował wielkim odkryciem. Oskar Zięta opracował metodę FiDU (skrót od Freie Innendruck Umformung, czyli „formowanie ciśnieniem wewnętrznym”). Polega ona na nadmuchiwaniu powietrzem lub wodą dwóch zgrzanych ze sobą, laserowo wyciętych blaszanych płatów.

Nad wynalazkiem pracował zespół naukowców obracających się wokół Politechniki Federalnej w Zurychu. Dziś za pomocą metody FiDU powstają rozmaite stalowe formy o charakterystycznej estetyce i niebywałej wytrzymałości. Co ciekawe, nie ma dwóch takich samych mebli, ponieważ każdy odkształca się w inny sposób. To istna gratka dla zainteresowanych nowoczesną technologią. Lekka formuła, czystość formy i pełny recykling – oto cechy produktów zarówno seryjnych, jak i niepowtarzalnych – mebli przyszłości Oskara Zięty.

Stołek PLOPP projektu Oskara Zięty

Oskar Zięta – wizjoner

Metoda technologii FiDU otwiera nowe, dotąd niezauważalne drzwi dla rozwoju sztuki, architektury i nauki. Pompowanie metalowych profili może się odbyć pod powierzchnią ziemi albo w kosmosie. Dzięki temu można wykorzystać ją w różnorodnych dziedzinach przemysłu.

Mimo innowacyjności i nowatorstwa swoich przedmiotów Oskar Zięta musi wciąż tłumaczyć ich skuteczność lub wytrzymałość. Ostatecznie nikt nie pozostaje zawiedziony. Doskonałym przykładem jest jeden z pierwszych projektów designera – nadmuchiwany stołek. Grupa inżynierów oszacowała, że uniesie on maksymalnie 60 kilogramów, więc jest zupełnie niefunkcjonalny. Ostatecznie okazało się, że ciężar, jaki był w stanie poradzić stołek wynosi 2 tony.

Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer

Podobna sytuacja miała miejsce przy 6-metrowym moście wykonanym metodą autorstwa Zięty. Mówiono, że udźwignie maksymalnie 500 kilogramów, które później okazało się 1850 kilogramami. W dodatku jego walory artystyczne cieszą oko i intrygują. Sam pomysł tworzenia przedmiotów Zięty został „zainspirowany” błędem technologicznym w trakcie produkcji. Pokrzywiony materiał wyrzucało się do śmieci. Polski architekt osiągnął dzięki niemu sławę na skalę światową.

„Metale są wdzięcznym materiałem. Ale oczywiście z drugiej strony wymagają bardzo dużego profesjonalizmu. Potrzeba wielu lat ciągłej pracy w tym materiale, polepszania jakości detalu, kunsztu i rzemiosła” – mówi Oskar Zięta.

Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer - foto Marta Więcek

Stołek PLOPP

Stołek PLOPP (Polski Ludowy Obiekt Pompowany Powietrzem) to pierwszy tak rozpowszechniony projekt architekta i pierwszy z metką Zieta Studio. Został on zaprezentowany przypadkowo na Salone Del Mobile, gdy w ostatniej chwili zwolniło się miejsce, na które czekał Oskar Zięta. Tu właśnie wtedy artysta udowodnił, że w swoich pracach łączy design z technologią, która do tej pory nie śniła się nikomu.

Stołek PLOPP projektu Oskara Zięty

Okazało się, że właśnie ten mały, pompowany stołek po targach był pokazywany we wszystkich gazetach. Dzięki temu nastała nowa fala manufaktury i rzemiosła połączonych z nowymi technologiami. Projektant podkreśla, że zarówno on, jak i ludzie, z którymi współpracuje, używają designu i sztuki do eksplorowania i eksperymentowania. Rozpoczęcie działania od małych projektów nie jest tu przypadkowe.

Zięta chciał pokazać tym potencjał, jaki kryje się w stworzonej przez niego metodzie, ale małymi krokami. Zdobywał wiedzę o materiale i detalach, robiąc kolejne użytkowe produkty. Tak powstał zarówno stołek PLOPP, jak i Zieta Studio. PLOPP trwał do stałej kolekcji Centre Pompidou w Paryżu jako jedno z dwunastu krzeseł, które zmieniły współczesny design.

Krzesło CHIPPENSTEEL

Krzesło nawiązuje swoją nazwą do stylu oznaczającego niejednorodną formę – Chippendale. Chippensteel jest doskonałym przykładem, w którym technologia FiDU łączy się z rzemiosłem. Forma 2D wycinana z blachy przechodzi przez spawanie i nadmuchiwanie, stając się trójwymiarowym krzesłem.

Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer - foto Alicja Kielan
Oskar Zięta – krzesło CHIPPENSTEEL – foto Alicja Kielan

Wykończenie nadaje mu ostateczne piękno. Poprzez, między innymi imitację pikowanej tapicerki na oparciu forma krzesła staje się wieloaspektowa. PLOPP i CHIPPENSTEEL, według Oskara Zięty nie różnią się od siebie znacznie. Mówi o obu meblach jako stworzonych poprzez efekt „kontrolowanej utraty kontroli”. Każde krzesło posiada jedyne w swoim rodzaju detale I fałdy, które pokazują nam prawdziwe właściwości użytych blach.

Lustrto TAFLA

Technologia FiDU znajduje zastosowanie również w przypadku luster. Nietłukące się lustra, wykonane ze stali znajdziemy w zarówno harmonijnych geometrycznych kształtach, jak i niepowtarzalnych, bionicznych formach. Co najbardziej niezwykłe, każde z nich załamuje obraz w inny sposób. Lustra Tafla to proste, czyste formy o wyszukanych proporcjach adekwatnych do wszelkich aranżacji.

Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer na Salone del Mobile
Oskar Zięta – Lustro Tafla

Fontanna Blow&Roll

W 2010 roku podczas London Design Festival Oskar Zięta zadziwił swoją pomysłowością i talentem. Z 20-metrowych, nadmuchiwanych elementów stworzył na dziedzińcu Victoria & Albert Museum fontannę „Blow & Roll”. To wtedy, po raz pierwszy na świecie i zupełnie przypadkowo użyto rolowanego profilu stalowego. Jak to się stało? Gdy na dziedziniec miała zostać dostarczona wielkoformatowa instalacja, okazało się, że wejścia są zbyt małe, by je tamtędy przenieść. Tak właśnie powstała rolowana instalacja, która przybrała swoją właściwą formę po napompowaniu.

Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer - Fontanna Blow&Roll
Oskar Zięta – fontanna Blow & Roll

Rzeźba NAWA we Wrocławiu

Nawa to rzeźba stworzona przez Oskara Ziętę na Wyspie Daliowej we Wrocławiu. To ogromnych rozmiarów rzeźba powstała z wykorzystaniem technologii FiDU. Budowa rzeźby NAWA stanowi część działań związanych z obchodami Europejskiej Stolicy Kultury. Odnosi się do głównego hasła, czyli “metamorfozy kultury”. Jej forma jest artystyczną interpretacją ciągłego przeobrażania się miasta.

Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer - Rzeźba NAWA we Wrocławiu
Rzeźba NAWA we Wrocławiu

Nawa to ultralekka trwała konstrukcja składająca się z 35 stalowych łuków tworzących bramę. Polerowana powierzchnia odbija wszystko co znajduje się w otoczeniu, dzięki czemu możemy obserwować piękną grę świateł o każdej porze dnia. Bioniczna formuła natomiast sprawia wrażenie, jakby rzeźba wyrastała z podłoża. Nawa to element obchodów Europejskiej Stolicy Kultury i jest artystyczną interpretacją zjawiska ciągłego przeobrażania się miasta.

Studio Zieta Prozessdesign

Studio Zieta Prozessdesign ma swoje biura we Wrocławiu i w Zurychu. Oskar Zięta wciąż rozwija metodę FiDU, produkując meble i przedmioty codziennego użytku. W jego kolekcji znajdziemy nie tylko stołki i krzesła, ale również wieszaki i stojaki na ubrania, podstawki pod naczynia, ławki czy lampy. Wszystkie wykonane są z nadmuchanej, wypolerowanej i lakierowanej stali lub miedzi. Dostępne są w wielu kolorach.

Oskar Zięta został doceniony na całym świecie. Za swoją twórczość otrzymał wiele prestiżowych nagród. Wśród nich znajdują się Red Dot Design Award przynana w 2008 roku, Schweizer Design Preis również z 2008 roku, Nagrodę Niemieckiej Rady Wzornictwa (German Design Council Prize z 2009 czy Audi Mentor Prize, którą otrzymał w 2011.

Zobacz również: Tom Dixon – brytyjski projektant i wizjoner | Philippe Starck i jego kultowe projekty

Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer - foto Marta Więcek
Praca Oskara Zięty – Foto Marta Więcek
Prace Oskara Zięty na Salone del Mobile
Lustro RONDO projektu Oskara Zięty
Lustro RONDO projektu Oskara Zięty
Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer - foto Weronika Trojanowska
Foto Weronika Trojanowska
Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer - foto Kasia Mateńska
Foto Kasia Mateńska
Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer - foto Alicja Kielan
Foto Alicja Kielan
Oskar Zięta - projektant, wizjoner, designer - foto Alicja Kielan
Foto Alicja Kielan
Udostępnij ten artykuł
Napisane przez

Redaktor w PLN Design

Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Zapisz się do newslettera
Wpisz szukane słowo i kliknij enter