Santiago Calatrava Valls – nietuzinkowy hiszpaƄski architekt

Podtrzymywane jednym filarem mosty, hale sportowe i dworce w ksztaƂcie futurystycznych liƛci, muzea o bryƂach jak nowoczesne rzeĆșby – to charakterystyczne dzieƂa stworzone przez hiszpaƄskiego architekta Santiago Calatravę. Znany na caƂym ƛwiecie architekt stworzyƂ indywidualny styl budowania charakteryzujący się zadziwiającą lekkoƛcią i zaskakującymi ksztaƂtami konstrukcji.

Santiago Calatrava Valls – mƂodoƛć

Santiago Calatrava Valls przyszedƂ na ƛwiat w Walencji 28 lipca 1951 roku. Jego rodzina wywodziƂa się ze starej, hiszpaƄskiej arystokracji, ktĂłrej rodowĂłd sięgaƂ jeszcze ƛredniowiecza. MƂody Calatrava swoje pierwsze nauki pobieraƂ w rodzinnym mieƛcie – skoƄczyƂ w nim szkoƂę podstawową i ƛrednią. W Walencji rozpocząƂ takĆŒe naukę rysunku i malarstwa.

W 1968 roku rozpocząƂ studia na paryskiej Akademii Sztuk Pięknych (École des Beaux-Arts), jednak niespokojny politycznie czas zmusiƂ go do szybkiego powrotu do Hiszpanii. Santiago Calatrava dostaƂ się na WydziaƂ Architektury Politechniki w Walencji, gdzie uzyskaƂ dyplom z architektury i urbanistyki. Będąc jeszcze na uczelni, opublikowaƂ swoje dwie pierwsze ksiÄ…ĆŒki.

Santiago Calatrava Valls - nietuzinkowy hiszpaƄski architekt
Santiago Calatrava Valls

W poƂowie lat siedemdziesiątych przeniĂłsƂ się do Szwajcarii, gdzie rozpocząƂ studia inĆŒynierskie na Politechnice Federalnej w Zurychu. Tam w 1981 roku obroniƂ doktorat. Jak wielu mƂodych architektĂłw Santiago Calatrava przyznawaƂ, ĆŒe wielki wpƂyw na wybĂłr ƛcieĆŒki kariery wywarƂa ksiÄ…ĆŒka Le Corbusiera, ktĂłra wpadƂa mu w ręce w mƂodoƛci. Zamiast jednak podÄ…ĆŒać drogą brutalizmu i modernizmu, wybraƂ zupeƂnie inne rozwiązanie.

Santiago Calatrava – pierwsze projekty

W Zurychu architekt otworzyƂ swoje pierwsze biuro. Początki nie byƂy Ć‚atwe – kilka pierwszych projektĂłw nie doczekaƂo się realizacji. Dopiero po dwĂłch latach zbudowano pierwsze z nich. ByƂy to gƂównie magazyny, dobudĂłwki, a nawet przystanek autobusowy.

Z czasem jednak biuro Calatravy zaczęƂo dostawać powaĆŒniejsze zlecenia. Pierwszym z nich byƂa nowa hala dworca w Lucernie i stacja kolejowa ZĂŒrich Stadelhofen. W tym ostatnim projekcie daƂy się zauwaĆŒyć cechy charakterystyczne dla przyszƂych prac hiszpaƄskiego architekta – niechęć do linii i kątĂłw prostych.

Santiago Calatrava Valls - Lucerne Station Hall
Lucerne Station Hall

Santiago Calatrava po raz pierwszy zyskaƂ międzynarodowe uznanie dzięki projektowi kƂadki dla pieszych i rowerzystĂłw. Most Bach de Roda powstaƂ w Barcelonie. Masywna kƂadka zawieszona jest na dwĂłch Ƃukach pochylonych pod kątem 30 stopni. Ich delikatny ksztaƂt podkreƛlony przez liny podtrzymujące konstrukcję tworzy zadziwiający kontrast z prostotą betonowej drogi. Zbudowany w ciągu trzech lat most dƂugi na 180 metrĂłw szybko zyskaƂ sobie przydomek „Mostu Calatravy”.

Santiago Calatrava Valls - Bach De Roda - Felipe II Bridge
Bach De Roda – Felipe II Bridge

Kolejny projekt mostu z biura Calatravy zyskaƂ juĆŒ ƛwiatową sƂawę. Mowa o moƛcie Alamillo (Puente del Alamillo) poƂoĆŒonym w Sewilli nad rzeką Gwadalkiwir. Konstrukcja powstaƂa przy okazji organizacji wystawy Expo 92. Most oparty jest na pojedynczym pylonie o wysokoƛci 142 metrĂłw, pochylonym pod kątem 58 stopni. Jego ciÄ™ĆŒar jest przeciwwagą utrzymującą za pomocą 26 stalowych lin dƂugie na 200 metrĂłw przęsƂo. CaƂoƛć przypomina rodzaj zwiewnej piramidy leĆŒÄ…cej na boku.

Santiago Calatrava Valls - Alamillo Bridge
Alamillo Bridge

Nie tylko mosty

W latach dziewięćdziesiątych Santiago Calatrava zaprojektowaƂ kilka zƂoĆŒonych obiektĂłw, ktĂłrych budowa trwaƂa kilka lat. WƛrĂłd nich znalazƂy się dworce Gare de Lyon Saint-ExupĂ©ry (1989–1994) i Gare do Oriente w Lizbonie (1992-1998).

Santiago Calatrava Valls - Lyon-Saint Exupéry Airport Railway Station
Lyon-Saint Exupéry Airport Railway Station

Pierwszy z nich jest duĆŒym hubem, przez ktĂłry przebiegają linie szybkiej kolei TGV. Szeƛć torĂłw kolejowych przykrytych jest halą zbudowaną ze stali i betonu. Konstrukcja ma 400 metrĂłw dƂugoƛci i zawiera liczne przeszklenia. Jej dach zbudowano z ĆŒebrowanych, póƂkolistych bryƂ, ktĂłre Ƃączą się ze sobą, przypominając futurystyczne skrzydƂa. Projekt kosztowaƂ w sumie ponad 750 milionĂłw frankĂłw.

Dworzec Wschodni (Gare do Oriente) powstaƂ z okazji Międzynarodowej Wystawy Expo ’98 organizowanej w tym mieƛcie. Osiem torĂłw kolejowych przykrytych jest szklanym dachem opartym na biaƂych kolumnach. Ogromna hala jest poƂączeniem lekkoƛci szkƂa i niezawodnoƛci stali. Jednoczeƛnie industrialna i wysmakowana.

Santiago Calatrava Valls - Oriente Station
Oriente Station

Pracowita dekada

Dzięsięć lat (1990-2000) trwaƂa realizacja projektu nowego lotniska w Bilbao, ktĂłre zaprojektowaƂ Santiago Calatrava. Jego najbardziej charakterystycznym elementem jest wieĆŒa kontroli lotĂłw zbudowana z betonu wykoƄczonego aluminium. Z kolei dzięki nietypowemu ksztaƂtowi terminala przypominającego siedzącego ptaka, lotnisko otrzymaƂo przydomek „GoƂąb”.

Santiago Calatrava Valls - Sondica Airport Control Tower
Sondica Airport Control Tower

Jeszcze bardziej rzeĆșbiarską formę ma wieĆŒa telekomunikacyjna MontjuĂŻc w Barcelonie. HiszpaƄski architekt zaprojektowaƂ ją z okazji Igrzysk Olimpijskich odbywających się w tym mieƛcie. Wysoka na 136 metrĂłw budowla ma nietypowy ksztaƂt nawiązujący do lekkoatlety rzucającego oszczepem.

Santiago Calatrava Valls - Montjuic Communications Tower
Montjuic Communications Tower

JuĆŒ na początku XXI wieku otwarta zostaƂa pierwsza budowla stworzona przez Santiago Calatravę w Stanach Zjednoczonych. W Muzeum Sztuki w Milwaukee powstaƂ nowy budynek nazwany Quadracci Pavilion. Jak w przypadku innych dzieƂ tego artysty ma on niezwykƂą bryƂę opartą na ruchomych, rozsuwanych skrzydƂach. Budowla od razu staƂa się sƂynna – otrzymaƂa nagrodę szwajcarskiego IABSE i znalazƂa się w logo muzeum. ZyskaƂa teĆŒ oczywisty przydomek – „Calatrava”.

Santiago Calatrava Valls - Milwaukee Art Museum - Quadracci Pavilion
Milwaukee Art Museum – Quadracci Pavilion

Miasto Sztuki i Nauki i Auditorio de Tenerife

Miasto Sztuki i Nauki w Walencji jest kolejnym projektem, w ktĂłrym znalazƂ się budynek z ruchomymi elementami nazwany L’HemisfĂšric. Ma on ksztaƂt ogromnej kopuƂy przypominającej oko, ktĂłrej częƛci mogą się rozsuwać. Wewnątrz budynku znajduje się między innymi planetarium i kino IMAX. W samym kompleksie Santiago Calatrava zaprojektowaƂ rĂłwnieĆŒ inne budowle. PowstaƂo tam największe europejskie oceanarium, Muzeum Nauki i sceny operowe.

Santiago Calatrava Valls - Ciudad De Las Artes Y De Las Ciencias
Ciudad De Las Artes Y De Las Ciencias

W poƂoĆŒonym na Wyspach Kanaryjskich Santa Cruz hiszpaƄski artysta stworzyƂ swoje kolejne niezapomniane dzieƂo. Mowa tu o sali koncertowej na 1616 miejsc – Auditorio de Tenerife. Budynek poƂoĆŒony jest na dziaƂce o powierzchni 23 tysięcy metrĂłw kwadratowych i swoim ksztaƂtem przypomina stylizowany heƂm.

Podparty jedynie w dwĂłch punktach dach ma postać ogromnego, Ƃagodnie wygiętego liƛcia okrywającego częƛć poƂoĆŒonych niĆŒej sal koncertowych. Budowla otwarta zostaƂa w 2003 roku. Warto tu wspomnieć, ĆŒe inauguracyjny koncert poprowadziƂ Krzysztof Penderecki.

Santiago Calatrava Valls - Adan Martin Auditorio De Tenerife
Adan Martin Auditorio De Tenerife

W pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku charakterystyczny styl Santiago Calatravy moĆŒna byƂy podziwiać w projektach poƂoĆŒonych w rĂłĆŒnych miejscach Europy. W rodzinnej Hiszpanii zaprojektowaƂ winiarnię Bodegas Ysios, braƂ udziaƂ w modernizacji obiektĂłw sportowych przygotowywanych na Igrzyska Olimpijskie w Atenach w 2004 roku, a w belgijskim LiĂšge stworzyƂ swĂłj kolejny dworzec kolejowy. Ten ostatni obiekt zwieƄczony jest zbudowanym ze szkƂa i stali dachem o niezwykƂej fakturze przypominającej koronkę. Mierzący 160 metrĂłw dƂugoƛci obiekt ukoƄczono w 2009 roku.

Santiago Calatrava Valls - Athens Olympic Park
Athens Olympic Park

ChociaĆŒ Santiago Calatrava zasƂynąƂ jako mistrz w projektowaniu mostĂłw, sal koncertowych i dworcĂłw, w jego portfolio nie brakuje innych budowli. Na szczegĂłlną uwagę zasƂuguje wieĆŒowiec Turning Torso znajdujący się w szwedzkim Malmö. ByƂ on jego pierwszym projektem wysokiego budynku mieszkalnego, a ktĂłry od razu zrewolucjonizowaƂ tę gaƂąĆș architektury.

Skręcony wieĆŒowiec – Turning Torso

Turning Torso ma wysokoƛć 190 metrĂłw i jest najwyĆŒszym budynkiem mieszkalnym w Szwecji. Zbudowano go z dziewięciu pięciopiętrowych segmentĂłw uƂoĆŒonych na sobie. KaĆŒdy kolejny segment obrĂłcony jest o 10 stopni. Budowla wygląda tak, jakby jakaƛ gigantyczna ręka chwyciƂa jej zwieƄczenie i przekręciƂa caƂoƛć o 90 stopni. Koncepcja Calatravy byƂa czymƛ niezwykƂym i odkrywczym w dziedzinie budownictwa wysokoƛciowego. Po jej ukoƄczeniu tego rodzaju budynki zaczęƂy się masowo pojawiać w panoramach miast na caƂym ƛwiecie.

Santiago Calatrava Valls - Turning Torso
Turning Torso

Mający juĆŒ ustaloną pozycję i dostęp do znacznych ƛrodkĂłw finansowych Santiago Calatrava mĂłgƂ w ostatniej dekadzie popuƛcić wodze swojej nieograniczonej fantazji. WedƂug jego projektĂłw powstaƂ kolejny futurystyczny budynek o niezapomnianej bryle – Centrum Konferencyjne w Oviedo (2011) z ruchomymi elementami ƛcian i dachem zbudowanym z serii Ƃukowato wygiętych belek.

Rok pĂłĆșniej zbudowano dwa mosty wedƂug koncepcji mistrza futurystycznej architektury. W Calgary w Kanadzie powstaƂ dƂugi na 126 metrĂłw Most Pokoju, ktĂłry przypomina swoją bryƂą pociąg wysokich prędkoƛci. Z kolei w Teksasie stanąƂ Most Margaret Hill – konstrukcja bardziej w stylu Calatravy – z pojedynczym, Ƃukowato wygiętym pylonem o wysokoƛci 122 metrĂłw.

Santiago Calatrava Valls - Margaret Hunt Hill Bridge
Margaret Hunt Hill Bridge

W 2014 roku oddano do uĆŒytku zespóƂ budynkĂłw Politechniki Florydzkiej. Dla Calatravy byƂa to okazja do zaprezentowania swojego talentu w większym projekcie urbanistycznym obejmującym nie tylko budynki, ale teĆŒ liczne elementy krajobrazu, jak choćby sztuczne zbiorniki wodne. Architekt zaprojektowaƂ centralny budynek w ksztaƂcie swojego ulubionego oka, z ruchomymi elementami dachu pokrytymi bateriami sƂonecznymi. Otoczony wodą i powielony w niej gmach robi niesamowite wraĆŒenie.

Santiago Calatrava Valls - Florida Polytechnic Science, Innovation, and Technology Campus
Florida Polytechnic Science, Innovation, and Technology Campus

Rok pĂłĆșniej otwarto w Rio de Janeiro Muzeum Jutra – kolejny z budynkĂłw Calatravy, ktĂłry zdaje się być przeniesiony wprost z przyszƂoƛci. PoƂoĆŒona na skraju zatoki budowla opiera się tylko na jednej częƛci. Druga, o dƂugoƛci ponad stu metrĂłw, zawisa nad póƂwyspem i zatoką. Budynek sprawia wraĆŒenie lewitującego w powietrzu, co pogƂębiają jeszcze odbicia w wodzie.

Santiago Calatrava Valls - Museu do AmanhĂŁ
Museu do AmanhĂŁ

Nowojorskie projekty

Dwa ostatnie projekty hiszpaƄskiego artysty powstaƂy w Nowym Jorku. Tym bardziej znanym jest węzeƂ komunikacyjny WTC Hub oddany do uĆŒytku w 2016 roku, po siedmioletnim opĂłĆșnieniu. Kolejny raz mamy tu do czynienia z owalną bryƂą zbudowaną ze szkƂa i stali. Jak okreƛla ją sam autor – jest to alegoria ptaka wylatującego z rąk dziecka.

Santiago Calatrava Valls - NYC World Trade Center Transportation Hub
NYC World Trade Center Transportation Hub

Ostatnią konstrukcją Hiszpana jest Cerkiew ƛw. MikoƂaja poƂoĆŒona w pobliĆŒu World Trade Center. Jej poprzedni budynek zostaƂ zniszczony w czasie tragicznego zamachu terrorystycznego 11 wrzeƛnia 2001 roku. Po kilku latach rozpoczęto odbudowę, tym razem wedƂug projektu Calatravy. W tym przypadku obyƂo się bez ekstrawagancji – bryƂa Ć›wiątyni przykryta jest kopuƂą otoczoną przez cztery wieĆŒe.

Santiago Calatrava Valls - St. Nicholas Greek Orthodox Church
St. Nicholas Greek Orthodox Church

Santiago Calatrava daƂ się poznać jako nieobliczalny wizjoner, twĂłrca wspaniaƂej architektury wykraczającej daleko poza przyjęte kanony. Jego budynki nie są tanie – nie mogą takie być. Nowoczesnoƛć kosztuje, podobnie jak technicznie zaawansowane, ruchome elementy często występujące w jego dzieƂach. ChociaĆŒ jego prace budzą kontrowersje, to jednak zapadają one w pamięć kaĆŒdego, stając się architektonicznymi ikonami miejsc, w ktĂłrych je zbudowano.


Zobacz rĂłwnieĆŒ: Jean Nouvel – sylwetka i twĂłrczoƛć architekta | Tadao Ando – sylwetka japoƄskiego architekta

Santiago Calatrava Valls - Peace Bridge
Peace Bridge
Santiago Calatrava Valls - El Palacio De Exposiciones Y Congresos
El Palacio De Exposiciones Y Congresos
Santiago Calatrava Valls - Bodegas Ysios Winery
Bodegas Ysios Winery
Santiago Calatrava Valls - Baumwollhof Balcony
Baumwollhof Balcony
Santiago Calatrava Valls - Postal Centre Canopy
Postal Centre Canopy
Udostępnij ten artykuƂ
Napisane przez

Redaktor w PLN Design

Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Zapisz się do newslettera
Wpisz szukane sƂowo i kliknij enter