Whitney Museum of American Art – muzeum sztuki amerykaƄskiej

Nowy Jork jest jednym z najwaĆŒniejszych miejsc na kulturalnej i artystycznej mapie ƛwiata. Znajdują się w nim jedne z najlepszych i najsƂynniejszych zbiorĂłw sztuki. W Metropolitan Museum of Art zgromadzono nieprzebrane zasoby dzieƂ sztuki z poprzednich stuleci, a Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA) prezentuje gƂównie dorobek europejskich artystĂłw z XX wieku. Natomiast kolekcję nowoczesnej sztuki amerykaƄskiej podziwiać moĆŒna w Whitney Museum, miejscu, ktĂłre powstaƂo dzięki niezwykƂemu zbiegowi okolicznoƛci.

Projekt bogatej mecenaski

Podobnie jak wiele innych amerykaƄskich muzeĂłw, popularne The Whitney swoje powstanie zawdzięcza zaangaĆŒowaniu bogatej mecenaski sztuki. W tym przypadku byƂa nią Gertrude Vanderbilt Whitney pochodząca z bardzo bogatych i wpƂywowych dynastii przedsiębiorcĂłw. Co więcej, sama byƂa blisko związana ze ƛwiatem artystĂłw. SkoƄczyƂa nowojorską szkoƂę sztuk pięknych Art Students League, a potem studiowaƂa w ParyĆŒu pod okiem między innymi Auguste Rodina. Po powrocie do StanĂłw Zjednoczonych stworzyƂa wiele monumentalnych rzeĆșb, z ktĂłrych częƛć jest wciÄ…ĆŒ wystawiana w przestrzeni publicznej.

Whitney Museum of American Art - muzeum sztuki amerykaƄskiej - foto Nic Lehoux
Whitney Museum of American Art – foto Nic Lehoux

Gertrude Vanderbilt Whitney byƂa rĂłwnieĆŒ kolekcjonerką dzieƂ sztuki tworzonej gƂównie przez mƂodych, amerykaƄskich artystĂłw awangardowych. Rozrastającą się kolekcję prezentowano w dwĂłch galeriach Whitney Studio oraz Whitney Studio Club otwartych w Nowym Jorku w 1914 roku. Do roku 1929 zbiory powiększyƂy się do 700 prac, wƛrĂłd ktĂłrych znalazƂo się wiele obrazĂłw Edwarda Hoppera, Frencha Sloana czy Stuarta Davisa. Wielkoƛć kolekcji powodowaƂa niemaƂe trudnoƛci w jej prezentacji szerokiej publicznoƛci.

Whitney Museum of American Art - muzeum sztuki amerykaƄskiej - foto Nic Lehoux
Whitney Museum of American Art – foto Nic Lehoux

Gertrude Vanderbilt Whitney zdecydowaƂa się na bardzo szczodry gest – postanowiƂa podarować pięćset obrazĂłw nowojorskiemu Metropolitan Museum of Art. SƂynne The Met, zajmujące się gƂównie europejskim malarstwem z dawniejszych okresĂłw, nie byƂo jednak zainteresowane. Z kolei drugie największe muzeum sztuki – Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA) nastawione byƂo gƂównie na prezentację twĂłrcĂłw ze starego kontynentu. Odmowa sprawiƂa, ĆŒe bogata rzeĆșbiarka postanowiƂa powoƂać do ĆŒycia wƂasne muzeum, w ktĂłrym prezentowane byƂyby dzieƂa obiecujących artystĂłw z Ameryki. W ten sposĂłb w 1930 roku powstaƂo ostatnie z wielkiej trĂłjcy muzeĂłw sztuki znajdujących się w Nowym Jorku – Whitney Museum.

SƂynne siedziby muzeum

W czasie ostatnich dziewięćdziesięciu lat muzeum kilkukrotnie zmieniaƂo swoją siedzibę. Pierwsza z nich znajdowaƂa się w artystycznej dzielnicy Greenwich Village i zajmowaƂa trzy sąsiadujące domy na West 8th Street. Na dyrektora instytucji wybrana zostaƂa asystentka zaƂoĆŒycielki Juliana R. Force, ktĂłra wczeƛniej pomagaƂa przy wyborze prac do kolekcji. The Whitney przetrwaƂo w tej lokalizacji ponad dwadzieƛcia lat. W 1954 roku przeniesiono je do niewielkiego budynku sąsiadującego z MoMA. Na początku lat szeƛćdziesiątych zaczęto planować budowę nowej, większej siedziby.

Whitney Museum of American Art - muzeum sztuki amerykaƄskiej
Whitney Museum of American Art

Do jej zaprojektowania zatrudniono doskonaƂych modernistycznych architektĂłw – Marcela Breuera i Hamiltona P. Smitha. Na rogu Madison Avenue powstaƂ surowy, pięciopiętrowy budynek przypominający odwrĂłcony ziggurat, będący mieszanką modernizmu i brutalizmu. Jego ascetyczny styl podkreƛlaƂa elewacja stanowiąca poƂączenie surowego betonu z granitem i maƂe otwory okienne na froncie. ZakoƄczony w 1966 roku projekt wywoƂaƂ wiele kontrowersji, jednak na staƂe wpisaƂ się w panoramę Manhattanu i przez póƂ wieku byƂ siedzibą Whitney Museum.

Nowy budynek tylko na krĂłtko rozwiązaƂ problem z rosnącą liczbą dzieƂ sztuki w kolekcji muzeum. JuĆŒ w 1967 roku otwarta zostaƂa w dzielnicy Lower East Side filia placĂłwki. W ciągu kolejnych lat otwierano kolejne w dzierĆŒawionych budynkach bądĆș goƛcinnie w biurowcach wielkich korporacji. Ekspozycje w nich zmieniaƂy się cyklicznie, dzięki czemu odbiorcy mogli zapoznać się z o wiele większą liczbą dzieƂ amerykaƄskich artystĂłw. Od koƄca lat siedemdziesiątych planowano rozbudowę siedziby gƂównej. W konkursach na jej projekt pojawiaƂy się nazwiska tak znanych architektĂłw, jak Norman Foster czy Rem Koolhaas. Wszystkie propozycje zostaƂy jednak z rĂłĆŒnych powodĂłw odrzucone.

Whitney Museum of American Art - muzeum sztuki amerykaƄskiej - foto Nic Lehoux
Whitney Museum of American Art – foto Nic Lehoux

PrzeƂom nastąpiƂ dopiero w XXI wieku. WƂoski architekt Renzo Piano zaprojektowaƂ nową siedzibę, ktĂłra stanęƂa na skrzyĆŒowaniu Gansevoort Street i Washington Street w dzielnicy West Village. Prace nad nowym budynkiem trwaƂy od 2010 do 2015 roku, a Ƃączny koszt wyniĂłsƂ 422 miliony dolarĂłw. W rezultacie powstaƂa okazaƂa i bardzo oryginalna budowla. Na oƛmiu poziomach umieszczono galerię z licznymi industrialnymi tarasami prowadzącymi na zewnątrz. Powierzchnia nowej siedziby sięga 19 tysięcy metrĂłw kwadratowych, na ktĂłrej wystawiono dzieƂa ponad czterystu artystĂłw. To jednak nie wszystko. W budynku znalazƂa się rĂłwnieĆŒ biblioteka z czytelnią, teatr, centrum edukacyjne i laboratorium, w ktĂłrym prowadzone są prace nad konserwacją obrazĂłw.

Uroczyste otwarcie nowej siedziby Whitney Museum nastąpiƂo 30 kwietnia 2015 roku, a symboliczną wstęgę przecięƂa Michelle Obama i Ăłwczesny burmistrz Nowego Jorku Bill de Blasio. W zaprojektowanym przez Renzo Piano budynku muzeum funkcjonuje do dzisiaj.

Muzeum dla AmerykanĂłw

Od samego początku istnienia celem Whitney Museum byƂa promocja mƂodych artystĂłw amerykaƄskich tworzących sztukę nowoczesną poprzez zakup i prezentację ich dzieƂ. PomysƂ Gertrude Vanderbilt Whitney realizowany jest do dzisiaj, a muzeum nieustannie się rozwija. Początkowa kolekcja 600 dzieƂ rozrosƂa się do 25 tysięcy. Ich autorami jest ponad 3500 tysiące artystĂłw, wƛrĂłd ktĂłrych znajdują się zarĂłwno mƂodzi twĂłrcy, jak i klasyczni przedstawiciele amerykaƄskiej sztuki nowoczesnej. Najstarsze eksponaty pochądzą z koƄca XIX wieku, najnowsze kupowane są na bieĆŒÄ…co. W kolekcji obok obrazĂłw zgromadzone są rysunki, odbitki, rzeĆșby, instalacje artystyczne, fotografie, a takĆŒe dzieƂa związane z najnowszymi technologiami – filmem i sztuką tworzoną za pomocą komputera.

Whitney Museum of American Art - muzeum sztuki amerykaƄskiej
Whitney Museum of American Art

Biennale Whitney

OprĂłcz dziaƂalnoƛci wystawienniczej The Whitney organizuje teĆŒ imprezy cykliczne. NajwaĆŒniejszą z nich jest Biennale Whitney mające na celu prezentację dzieƂ mniej znanych twĂłrcĂłw. Początkowo (od 1932 roku) organizowano ją co roku, w 1974 roku wystawa przeszƂa na cykl dwuletni. W ciągu tych dziesięcioleci Biennale Whitney staƂo się jedną z najwaĆŒniejszych wystaw sztuki nowoczesnej w Ameryce. WƛrĂłd wielu znanych artystĂłw, ktĂłrzy rozpoczynali na nim swoje kariery, znaleĆșli się Georgia O’Keeffe, Jeff Koons czy Jackson Pollock.

NajsƂynniejsze dzieƂa

W Whitney Museum znajduje się bogata kolekcja sztuki amerykaƄskiej z okresu ostatnich ponad stu lat. WƛrĂłd nich znajdują się dzieƂa, ktĂłre stworzyli Andy Warhol, Edward Hopper, Mark Rothko czy Jasper Johns. Częƛć z nich jest wystawiona w gƂównej siedzibie placĂłwki, natomiast mniej znane dzieƂa moĆŒna obejrzeć dzięki stronie internetowej. Na zakoƄczenie artykuƂu warto przedstawić kilka najsƂynniejszych i najbardziej oryginalnych z nich.

Painting, Number 5

Obraz autorstwa modernistycznej artystki Marsden Hartley powstaƂ w 1914, kiedy autorka przebywaƂa w Berlinie. Kubistyczna kompozycja ze ƛladami niemieckiego ekspresjonizmu przedstawia zbiĂłr geometrycznych figur, wƛrĂłd ktĂłrych Ƃatwo moĆŒna dostrzec niemieckie symbole paƄstwowe.

Marsden Hartley - Painting, Number 5
Marsden Hartley – Painting, Number 5

Four Darks in Red

Mark Rothko to amerykaƄski malarz pochodzenia Ƃotewskiego, ktĂłry zasƂynąƂ plastycznymi kompozycjami. W koƄcu lat pięćdziesiątych stworzyƂ serię obrazĂłw z ciemnymi elementami na kontrastowym tle. Four Darks in Red są najsƂynniejszym z nich.

Four Darks in Red - Mark Rothko
Four Darks in Red – Mark Rothko

Early Sunday Morning

DzieƂo stworzone w 1930 roku przez najsƂynniejszego amerykaƄskiego malarza realistycznego Edwarda Hoppera. Scena przedstawia czerwoną kamienicę na nowojorskiej SiĂłdmej Alei. OpustoszaƂa ulica nawiązuje do szoku jaki nastąpiƂ po wielkim kryzysie na Wall Street w 1929 roku.

Early Sunday Morning - Edward Hopper
Early Sunday Morning – Edward Hopper

Music, Pink and Blue No. 2

Abstrakcyjny obraz namalowany w 1918 roku przez Georgię O’Keeffe przedstawia alegorię muzyki. Subtelne kolory nawiązują do emocji wywoƂywanych przez utwory muzyczne. Krytycy widzieli w tym dziele gƂównie zbyt wyraĆșne konotacje erotyczne.

Music, Pink and Blue No. 2 - Georgia O’Keeffe
Music, Pink and Blue No. 2 – Georgia O’Keeffe

Three Flags

Trzy Flagi to jedno z czoƂowych dzieƂ pop-artu namalowane przez Jaspera Johnsa w 1958 roku. Artysta znany jest ze swojej serii dzieƂ przedstawiających amerykaƄskie symbole narodowe. Tym razem zastosowaƂ technikę opartą na poƂączeniu wosku i farby, dzięki czemu na obrazie widać, zastygƂe w czasie, kaĆŒde pociągnięcie pędzla.

Three Flags - Jasper Johns
Three Flags – Jasper Johns

Circus

NiezwykƂa, ruchoma rzeĆșba autorstwa Alexandra Caldera powstawaƂa w latach 1926-31. Na okrągƂym podeƛcie przypominającym cyrkową estradę zgromadzono siedemdziesiąt figurek w otoczeniu innych elementĂłw wystroju. Zanim instalacja trafiƂa do muzeum, byƂa uĆŒywana przez Caldera do inscenizowania przedstawieƄ z podkƂadem muzycznym.

Alexander Calder - Calder's Circus
Alexander Calder – Calder’s Circus

The New York Collections, Found Dope: Part II

Niezwykle kontrowersyjne dzieƂo stworzone przez Candy Jernigan w 1986 roku, kiedy Ameryka zaczęƂa borykać się z narkotykami nowego rodzaju. To collage zƂoĆŒony ze znalezionych pojemnikĂłw na crack umieszczonych na planszy z elementami rysunkĂłw wykonanych kolorowymi kredkami.

THE NEW YORK COLLECTIONS, Found Dope: Part II - Candy Jernigan
THE NEW YORK COLLECTIONS, Found Dope: Part II – Candy Jernigan

Dempsey i Firpo

Jeden z najbardziej rozpoznawalnych obrazĂłw amerykaƄskich autorstwa Georgea Bellowsa. ZamroĆŒona w czasie, dynamiczna scena przedstawia kluczowy moment walki bokserskiej pomiędzy Jackiem Dempseyem i argentyƄskim pretendentem Luisem Firpo. WƛrĂłd widzĂłw moĆŒna dostrzec autoportret artysty.

Dempsey and Firpo - George Bellows
Dempsey and Firpo – George Bellows

’61 Pontiac

Kalifornijski artysta Robert Bechtle byƂ prekursorem fotorealizmu i piewcą dobrobytu amerykaƄskich przedmieƛć. Jednym z jego najbardziej znanych obrazĂłw jest ’61 Pontiac powstaƂy pod koniec lat szeƛćdziesiątych i przedstawiający rodzinę zgromadzonym przy symbolu statusu – ogromnym krÄ…ĆŒowniku szos.

’61 Pontiac - Robert Bechtle
’61 Pontiac – Robert Bechtle

Gertrude Vanderbilt Whitney

Portret zaƂoĆŒycielki i sponsorki muzeum pędzla Roberta Henriego. Modelka przedstawiona jest w nietypowej, póƂleĆŒÄ…cej pozycji przypominającej kompozycję obrazĂłw mistrzĂłw renesansu. W odrĂłĆŒnieniu od nich jest jednak przedstawiona w roli nowoczesnej kobiety sukcesu z początku XX wieku.

Gertrude Vanderbilt Whitney - Robert Henri
Gertrude Vanderbilt Whitney – Robert Henri

Zobacz rĂłwnieĆŒ: Sagrada Familia – wyjątkowa katedra w Barcelonie | PaƂac Buckingham – historia, zwiedzanie i ciekawostki

Udostępnij ten artykuƂ
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Zapisz się do newslettera
Wpisz szukane sƂowo i kliknij enter