Wykusz wpisany w fasadę budynku stanowi wyjątkowe urozmaicenie zarówno zewnętrza, jak i wnętrza domu. Jest nie tylko piękną ozdobą, ale także stwarza ogrom możliwości aranżacyjnych, a ponadto pozwala cieszyć się słońcem i pięknym widokiem. Wiele osób będących w trakcie pracy nad projektem domu zadaje sobie pytanie, czy możliwe jest dobudowanie wykuszu? Co jest kluczowe w jego konstrukcji? I w końcu jak urządzić wykusz, by jak najpełniej wykorzystać tkwiący w nim potencjał? Dla spragnionych wiedzy przygotowaliśmy najważniejsze informacje dotyczące wykuszu, praktyczne rady oraz wyjątkowe inspiracje aranżacyjne.
Wykusz w domu – co to takiego?
Wykusz to element architektoniczny nadwieszony powyżej parteru i przylegający do bryły budynku. Może występować w kształcie kwadratu, prostokąta, wielokąta bądź półkola. W Polsce najczęściej spotykane są wykusze złożone z trzech lub pięciu ścian. Dawniej wykusz był często stosowany w budownictwie tradycyjnym dla Bliskiego Wschodu, a także w architekturze pałacowej. Miał również zastosowanie obronne. We współczesnym budownictwie stanowi raczej estetyczne uatrakcyjnienie projektu budynku. Obecnie ten dodatkowy element konstrukcyjny występuje często na domach w Stanach Zjednoczonych i Europie na czele z Wielką Brytanią.
Wykusz czy ryzalit? – Co odróżnia te elementy konstrukcyjne?
Wykusz często bywa zamiennie nazywany ryzalitem – i odwrotnie. Warto jednak pamiętać, że pojęcia te nie są synonimami i określają dwie odmienne formy architektoniczne. Pozornie zdają się one być podobne, ponieważ obie wystają poza obrys budynku, przybierając kształty wielokątów lub półkoli, a tym samym efektownie urozmaicają płaszczyznę elewacji. Jednak gdy przyjrzymy się bliżej, dostrzeżemy, że ryzalit to forma obejmująca całą wysokość budynku. Jest on budowany od fundamentów i sięga aż po dach domu. Często występuje w kształcie prostokąta.
Natomiast wykusz jest nadwieszony powyżej parteru i może sięgać wysokości jednej lub kilku kondygnacji – można go w dużym uproszczeniu nazwać zadaszonym balkonem. Zazwyczaj bywa on wykorzystywany jako miejsce na stół jadalniany lub kącik wypoczynkowy z roślinami czy też biblioteczką. Ryzalit również można zagospodarować w ten sposób, jednak równie często staje się on dodatkowym pomieszczeniem, albo mieści się w nim hol lub przedsionek.
Obydwie formy odróżnia często także stopień przeszklenia. Wykusz w domu stanowi najczęściej przedłużenie wybranego z pomieszczeń – zwykle jest to salon lub sypialnia. Wyróżnia się dużymi przeszkleniami, które pozwalają cieszyć się pięknym widokiem i zapewniają dużą ilość światła we wnętrzu. Ryzalit także może być częściowo przeszklony, jednak zwykle ma wbudowane tradycyjne okna. Może też być w całości lub częściowo murowany.
Konstrukcja wykuszu – jak wpisać go w ścianę budynku?
Ze względu na to, że wykusz jest elementem podwieszanym, istnieją dwie możliwości wpisania go w konstrukcję budynku. Jedna zakłada, że zarówno sufit wykuszu, jak i podłoga, czyli górny i dolny strop, są częścią nośną budynku. To rozwiązanie ma jedną znaczącą zaletę. Dzięki temu, że cały ciężar opiera się na murze nośnym, słupki łączące oba stropy mogą być zdecydowanie cieńsze i subtelniejsze, a co za tym idzie – w wykuszu można śmiało wykonać duże przeszklenia. Dzięki temu, że konstrukcja słupów konstrukcyjnych pozostanie lekka, cała bryła wykuszu będzie zgrabna i elegancka.
Drugą opcją jest zaprojektowanie słupków okiennych jako elementów nośnych. Wiąże się to z tym, że muszą one być dużo bardziej solidne, a przez to często także masywne. Mimo to można uniknąć przytłoczenia i harmonijnie wpisać wykusz w bryłę domu, za sprawą kilku prostych sposobów. Po pierwsze konstrukcje słupków można oprzeć na szkielecie drewnianym, który jest subtelniejszy od żelbetowego. Równie ważne pozostaje zewnętrzne wykończenie. Jeśli ściany wykuszu zostaną pokryte tym samym kolorem i materiałem, jak użyte na ścianie elewacyjnej, to całość pozostanie spójna i harmonijna.
Czy można dobudować wykusz do istniejącego budynku?
Wykusz – forma architektoniczna wystająca poza podstawową bryłę budynku – to duża ingerencja w całą konstrukcję. Dlatego też decyzję o dodaniu wykuszu najlepiej jest podejmować w momencie, kiedy budowa domu jest na etapie projektu. Wtedy stosunkowo łatwo można dostosować konstrukcję bryły, by uzyskać idealny efekt. Nie każdy jednak buduje dom od podstaw. Właściciele nieruchomości z rynku wtórnego mogą więc zadawać sobie pytanie, czy można dobudować wykusz do istniejącego budynku?
Tak! Choć wymaga to nieco większego zaangażowania. Po pierwsze przed rozpoczęciem prac należy uzyskać zgodę inspektora budowlanego. Taki dokument jest niezbędny, ponieważ nie zawsze zastana konstrukcja budynku pozwala na tak dużą zmianę. Jeśli jednak jest to możliwe, istnieją dwie opcje. W przypadku domu z balkonem można zdecydować się na jego zabudowę. To zdecydowanie łatwiejsze i tańsze rozwiązanie. Konstrukcja domu musi wtedy wytrzymać dodatkowy ciężar obudowy, którą można wykonać z drewna lub betonu oraz szkła.
Trudniejsze, droższe i bardziej czasochłonne będzie dobudowanie wykuszu na gładkiej ścianie elewacyjnej. Choć wiąże się to z generalnym remontem, nie jest niemożliwe. Aby stworzyć stabilną i bezpieczną konstrukcję wykuszu konieczne będzie wykonanie zbrojenia połączonego ze zbrojeniem ściany oraz równomierne rozłożenie ciężaru zgodne z elementami nośnymi budynku. Ważne będzie także dopasowanie materiałów budowlanych, z których zamierzamy wykonać wykusz, tak by ich właściwości, ciężar i wytrzymałość były odpowiednie.
Zalety wykuszu – potęga zaklęta w prostej bryle
Choć jego wykonanie i aranżacja nie zawsze są proste, wykusz w domu wiąże się z szeregiem zalet i możliwości:
- Ze względu na duże przeszklenia wykusz gwarantuje lepsze doświetlenie pomieszczenia, do którego przylega. Dzięki temu domownicy przez cały rok mogą cieszyć się ciepłem naturalnego światła. Warto jednak pomyśleć o dobrych roletach, które nie tylko osłonią wnętrze domu od wzroku sąsiadów lub przechodniów, ale także zapewnią termoizolację w upalne dni.
- Duże okna, to także piękny widok, który staje się integralną częścią wnętrz, a mieszkańcy mogą się nim zachwycać o każdej porze roku i dnia – niezależnie od pogody. To sprawia, że wykusz doskonale nadaje się na miejsce wypoczynku, relaksu lub spotkań z bliskimi.
- Wykusz pozwala także powiększyć powierzchnię mieszkalną. Można zaaranżować w nim jadalnię, wymarzoną biblioteczkę lub miejsce do wypoczynku, nie ingerując przy tym w rozmiar i funkcjonalność pozostałych pomieszczeń.
Wykusz to niemalże nieograniczone źródło możliwości aranżacyjnych.
Nie można jednak zapomnieć, że konstrukcja wykuszu generuje także kilka trudności. Nie zawsze łatwo jest znaleźć fachowca, który podejmie się takiego wyzwania, co może się wiązać z dłuższym czasem realizacji projektu. Budowa domu z wykuszem to także wyższe koszty niż przy klasycznej, prostej bryle oraz dodatkowe materiały na bryłę z osobnym daszkiem i wykończenia wnętrza. Uważa się, że wykusz może też stwarzać problemy z równomiernym ogrzaniem budynku. Jednak w przypadku zastosowania odpowiedniej izolacji i nowoczesnych okien ogrzanie pomieszczenia nie powinno być większym problemem.
Jak zaaranżować wykusz? – możliwości, jakie daje stworzenie wykuszu
Wykusz to nie tylko doskonały sposób na uatrakcyjnienie projektu budynku, ale także mnóstwo praktycznych możliwości aranżacyjnych. Z zewnątrz wykusz w kształcie kwadratu, półkola, czy wielokąta z trzech lub pięciu ścian, jest elegancką ozdobą urozmaicającą proporcje domu i równie pięknie może się prezentować wewnątrz. Ogromnym atutem wyróżniającym tę przestrzeń są duże przeszklenia. Jeśli chcemy uczynić je jeszcze bardziej wyjątkowymi, możemy zdecydować się na użycie dekoracyjnego szkła lub stworzenie oryginalnego witrażu.
Wykusz w domu to przestrzeń, w której można spełniać marzenia. Wszyscy ci, którzy pragną mieć swój własny kącik przeznaczony na relaks i wyciszenie, mogą zaaranżować go właśnie w wykuszu. Ta wydzielona przestrzeń świetnie sprawdzi się także jako gabinet, biblioteczka, czy miejsce ekspozycji dzieł sztuki lub rodzinnych pamiątek. Wykusz i przylegające wnętrze mogą także stworzyć spójną całość, a my w ten sposób zyskamy więcej miejsca w salonie, sypialni lub jadalni.
Wykusz jako przedłużenie powierzchni salonu – inspiracje
Jak zaaranżować wykusz będący przedłużeniem salonu? Jest na to kilka sposobów. Najczęściej spotykanym jest zaaranżowanie w wykuszu jadalni. W tej nietypowej przestrzeni dobrze sprawdzi się okrągły stół, który w ergonomiczny sposób wypełni półkole lub wielokąt. W przypadku nowoczesnego wykuszu w kształcie prostopadłościanu można postawić na standardowy prostokąt. Dzięki temu stół jadalniany nie będzie zabierał powierzchni salonu, który stanie się wyłącznie miejscem odpoczynku.
Innym rozwiązaniem będzie urządzenie w wykuszu dużej i wygodnej strefy wypoczynkowej z sofą, stolikiem kawowym oraz fotelami, tak by relaksujący się domownicy oraz goście mogli cieszyć wzrok pięknym widokiem rozpościerającym się zza dużych okien. Niezależnie od tego, na którą z nich się zdecydujemy, znajdujący się w salonie wykusz pozwoli wyróżnić daną strefę i odciążyć resztę pomieszczenia, zachowując tym samym klarowny i funkcjonalny podział przestrzeni.
Wykusz w domu – wnętrza budynku zaaranżowane z harmonią
Zdarza się, że ściany wykuszu przylegają także do sypialni. Może on wtedy stanowić spójne przedłużenie pomieszczenia. Jeśli zależy nam na takim efekcie, warto zadbać o zastosowanie takiej samej podłogi i zbliżone wykończenie ścian, co pozwoli uzyskać efekt płynnego przechodzenia przestrzeni. Innym rozwiązaniem będzie wyeksponowanie wykuszu poprzez inny kolor, wzór lub materiał. Wykusz znajdujący się w sypialni, również tej dziecięcej, może być doskonałym kącikiem przeznaczonym do relaksu lub spokojnej lektury.
W bliskości z naturą – jak urządzić wykusz inspirowany przydomowym ogrodem?
Jeśli wykusz znajduje się od strony ogrodu, to może stanowić łącznik pomiędzy domem a tym, co na zewnątrz. Duże okna pozwolą cieszyć się ogrodem zewnętrznym o każdej porze roku, ale nie oznacza to, że we wnętrzu nie może pojawić się dodatkowa zieleń. Ozdobiony dużą ilością roślin i wyposażony w plecione meble z wikliny, wykusz może stać się czymś na kształt niewielkiej oranżerii. W ten sposób stworzymy oazę relaksu i ukojenia, jakie niesie ze sobą kontakt z żywą naturą.
Aranżacja kącika wypoczynkowego w wykuszu
Wykusz może być także zaaranżowany jako w pełni niezależne pomieszczenie, w którym znajdzie się odosobniony kącik wypoczynkowy. Wygody fotel lub szeroki, tapicerowany parapet. Poduszki i koc. Półka lub niewielki stoliczek na książkę, kieliszek wina, czy kubek gorącego kakao lub aromatycznej herbaty… czyli? Miejsce na to, co najbardziej lubisz i co sprawia ci przyjemność. Dzięki wyraźnemu odosobnieniu w tej części domu będzie panować jedynie spokój, relaks i cisza. Nic tylko rozkoszować się upragnioną chwilą oddechu!
Sprzyjające skupieniu aranżacje – wykusz jako gabinet
Jeśli zdecydujemy się zaprojektować wykusz jako niezależne pomieszczenie, istnieje także możliwość zaaranżowania w nim gabinetu. Niewielka, odosobniona przestrzeń i widok zieleni będą sprzyjać koncentracji i spokojnej pracy umysłu. Takie rozwiązanie może się okazać szczególnie pomocne dla osób pracujących z domu lub zajmujących się szeroko pojętą aktywnością twórczą. Wydzielenie osobnego miejsca dedykowanego jedynie działalności zawodowej lub artystycznej ułatwi zachowanie higieny pracy i utrzymanie systematyczności, a także pozwoli cieszyć się wolnym czasem w pozostałych częściach domu.
Unikalna ekspozycja w wykuszu – miejsce na to, co ważne
Dzięki swojej niebanalnej konstrukcji pozostającej na obrzeżach bryły domu wykusz stanowi także doskonałe miejsce na ekspozycję tego, co ważne dla mieszkańców. Można stworzyć w nim kameralną biblioteczkę z ergonomiczną zabudową wpisaną w kształt ścian. Równie dobrze sprawdzi się jako przestrzeń ekspozycji gromadzonych dzieł sztuki, kolekcji szkła, artefaktów z podróży, czy ważnych pamiątek rodzinnych.
Często przedmioty będące dla nas nośnikiem wspomnień przechowujemy w ukryciu, w piwnicy, szufladzie lub kartonie w szafie… Dzieje się tak między innymi ze względu na brak odpowiedniej przestrzeni, ponieważ nie chcemy zagracać pozostałych pomieszczeń. Wykusz może być doskonałym miejscem na stworzenie unikalnej ekspozycji. Jego wyjątkowość i kameralność będzie sprzyjać skupionej kontemplacji, a ulokowanie nieco na uboczu sprawi, że nasza codzienność nie zostanie przytłoczona nostalgicznymi pamiątkami.
Niezwykła część domu – wykusz – podsumowanie
Wykusz w domu to element spotykany w budownictwie tradycyjnym. Niezależnie od tego, czy jest stworzony w kształcie wielokąta bądź półkola, czy w kształcie kwadratu, jest źródłem ogromnych możliwości aranżacyjnych. Może stanowić przedłużenie danego pokoju, sprawiając, że przylegające wnętrze będzie większe, bardziej przestronne i co za tym idzie klarowniej zorganizowane. Dodatkowo wzbogaci aranżację o wspaniały widok zza dużych okien. Wykusz może być także osobnym, kameralnym pomieszczeniem, które idealnie sprawdzi się jako miejsce relaksu, kontemplacji i spokoju. A oprócz tego wszystkiego niezmiennie pozostanie on niezwykle elegancką i przyciągającą wzrok ozdobą elewacji i bryły domu.
Zobacz również:
