Zakazane Miasto w Pekinie – historia i ciekawostki

W centrum Pekinu położony jest kompleks drewnianych budowli tworzących Zakazane Miasto (chiń. 故宫, Gù Gōng, dosł. „Starożytny Pałac”). Ten dawny pałac cesarski stanowi dziś jedną z największych atrakcji turystycznych Chin i rokrocznie przyciąga miliony odwiedzających.

Geneza nazwy

Zwiedzanie Zakazanego Miasta warto rozpocząć od wyjaśnienia samej nazwy. Chiński wyraz Zǐjìnchéng oznacza dosłownie „Purpurowe Zakazane Miasto”. Jednak „jin” oznaczało zarówno coś zakazanego, jak i „miejsce, w którym mieszka niebiański Cesarz”.

Z czasem, z oczywistych względów, przyjęło się pierwsze tłumaczenie. Zwykli śmiertelnicy nie mieli prawa wstępu do miejsca, gdzie przebywał władca. Tylko przedstawiciele wąskiej grupy Chińczyków, arystokracji czy urzędników, mieli prawo odwiedzać kompleks pałacowy. Obecnie najpopularniejsza jest nazwa Gùgōng oznaczająca Dawny Pałac.

Historia Zakazanego Miasta

Historia Zakazanego Miasta rozpoczyna się w 1406 roku za czasów dynastii Ming, kiedy to Cesarz Yongle nakazał przeniesienie stolicy z Nankinu do Pekinu i wybudowanie siedziby godnej jego majestatu. Prace trwały stosunkowo krótko – jedynie czternaście lat, jednak do budowy zaangażowano nieprawdopodobną liczbę ponad miliona robotników.

Jako materiału budulcowego używano głównie drewna z gatunku Phoebe zhennan pochodzącego z dżungli południowo-zachodnich Chin. Podstawę budowli stanowiły wielkie, marmurowe bloki z pobliskich kamieniołomów. Wnętrza budynków zaś w większości wyłożono cegłą o czerwonym odcieniu.

200 lat dynastii Ming

Przez ponad 200 lat, do roku 1644, na władzę sprawowali cesarze dynastii Ming. Spokój trwał do kwietnia tego roku, kiedy to Zakazane Miasto zostało zdobyte przez rebeliantów pod dowództwem Li Zichenga.

Jego panowanie trwało jednak tylko kilka miesięcy. Najazd Mandżurów pozbawił go władzy i zmusił do ucieczki. W tym niespokojnym czasie część zabudowań w dużej mierze uległa zniszczeniu.

Panowanie Mandżurów

Mandżurska dynastia Qing sprawowała władzę aż do końca istnienia Cesarstwa. W roku 1912 abdykował ostatni cesarz – Puyi, a Zakazane Miasto przestało być ośrodkiem władzy. Część obiektu została też udostępniona dla zwykłych ludzi, a niektóre dzieła sztuki wystawiono w Muzeum Pałacu.

Wojny i najazdy

Groźba japońskiej inwazji w 1933 zmusiła Chińczyków do ewakuacji najcenniejszych zbiorów z Zakazanego Miasta. W okresie wojny domowej dalsza część z nich została wywieziona na Tajwan.

Powstanie ChRL

Po powstaniu Chińskiej Republiki Ludowej zapobiegliwość premiera Zhou Enlai ocaliła dawny pałac cesarski przed zniszczeniem. Wprowadził on do miasta wojsko, które ochroniło zabytki przed masami ludowymi.

Renowacja i lista UNESCO

W 1987 roku Zakazane Miasto zostało wpisane na Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Na terenie kompleksu trwa obecnie program szerokiej renowacji prowadzony pod okiem wybitnych, chińskich naukowców i artystów, dzięki któremu miejsce to zyskało nowy blask.

Podróż po Zakazanym Mieście

Zakazane Miasto położone jest w centrum stolicy Chin – Pekinie. Kompleks leży na liczącej prawie kilometr osi północ-południe i ma kształt prostokąta o wymiarach 961 na 753 metry. Otaczają go wysokie na prawie osiem metrów mury miejskie.

Mury miały charakter zarówno obronny, jak i wzmacniający konstrukcję budynków wewnątrz. Zbudowano je ze sprasowanej ziemi wyłożonej trzema warstwami cegieł. Kompleks pałacowy chroni fosa głęboka na sześć i szeroka na 52 metry.

Okolice

Samo Zakazane Miasto jest częścią o wiele większego zespołu urbanistycznego. Z trzech stron otaczają je cesarskie ogrody. Północna brama prowadzi do parku Jingshan mieszczącego się na wzgórzu usypanym z ziemi wydobytej przy budowie fosy i sztucznych stawów.

Na północnym zachodzie znajduje się Park Beihai otaczający zbiornik wodny z wyspą Qiongdao. Akwen łączy się z kolejnymi dwoma, tworząc barierę na całej zachodniej stronie kompleksu. Tu znajduje się dawny ogród botaniczny, a obecnie miejsce kwatery głównej Chińskiej Partii Komunistycznej.

Wreszcie od strony południowej znajdziemy Park Zhongshan, a obok niego zespół świątynny zawierający Świątynię Cesarskich Przodków i Ołtarz Ziemi i Plonów.

Słynna brama

Idąc dalej na południe, mijamy słynną Bramę Niebiańskiego Spokoju. Znajduje się na niej portret przewodniczącego Mao i motto „Niech żyje Chińska Republika Ludowa”. Za bramą rozciąga się Plac Tian’anmen, który jest największym publicznym placem na świecie.

Teren za murami Zakazanego Miasta wypełniają budynki zbudowane z drewna w tradycyjnym, chińskim stylu. Do dzisiaj przetrwało ich 980. Chociaż jak głosi legenda, ma być w nich 9999 pokojów, to jest ich jednak nieco mniej – „jedynie” 8886.

Brama Południkowa

Wchodząc od południa do Zakazanego Miasta, mijamy Bramę Południkową (Wumen). Poruszając się dalej w kierunku północnym, przechodzimy przez Bramę Najwyższej Harmonii, która prowadzi nas na duży dziedziniec, przed Pałac Najwyższej Harmonii.

Strona północna

Gdybyśmy chcieli rozpocząć zwiedzanie od północy, trafilibyśmy na Bramę Niebiańskiej Czystości, która prowadzi do Cesarskiego Ogrodu. Odległość pomiędzy południową i północną bramą miasta wynosi prawie kilometr, a po drodze znajdują się wszystkie najważniejsze budynki kompleksu.

Trzy pałace

Dawniej centrum administracyjne i polityczne Cesarstwa stanowił zespół trzech pałaców, które położone są za Bramą Najwyższej Harmonii. Najokazalszy z nich to wysoki na 30 metrów Pawilon Najwyższej Harmonii, w którym obchodzono zaślubiny i urodziny cesarza, a wcześniej rezydował tam dwór.

W położonym w środku budynków Pałacu Centralnej Harmonii władca przygotowywał się i odpoczywał podczas trwania uroczystości. Najbardziej wysunięty na północ Pałac Zachowanej Harmonii pełnił funkcję sali audiencyjnej i egzaminacyjnej dla urzędników państwowych.

Trzy pałace zbudowano na trójstopniowym, marmurowym cokole. Ozdobiono go, podobnie jak i same budynki, wizerunkami smoków – symbolu potęgi. W budynkach dominuje kolor czerwony, natomiast dachy pokryte są dachówką w kolorze żółtym, który był zastrzeżony dla Cesarza.

Pałac cesarski

Kolejne trzy pałace położone za bramą Qianqingmen były prywatnymi siedzibami rodziny cesarskiej. W Zakazanym Mieście architektura budynków miała symboliczne znaczenie. Imperator symbolizował siłę Jang i pierwotnie zamieszkiwał Pałac Niebiańskiej Czystości. Budynek był używany też jako sala audiencyjna i tu znajdował się bogato zdobiony smoczy tron.

Jego małżonka symbolizująca Jing zamieszkiwała w Pałac Ziemskiego Spokoju. Te dwie uzupełniające się siły spotykały się w znajdującym się pomiędzy budynkami pawilonie zwanym Salą Jedności.

Pałace konkubin

Po zachodniej i wschodniej stronie kompleksu znajduje się kolejnych dwanaście mniejszych obiektów pałacowych. Przez wieki zamieszkiwały w nich cesarskie konkubiny. W tym miejscu przyszło też na świat i dorastało wielu przyszłych władców Chin. Budynki zbudowane są w podobnym stylu i posiadają bardzo poetyckie nazwy – na przykład Pałac Wiecznej Wiosny czy Pałac Wiecznej Harmonii.

Symbolika Zakazanego Miasta

Setki bram, pałaców, świątyń i innych budynków powstało w Zakazanym Mieście w zaplanowany sposób. W świecie chińskiej kultury ogromne znaczenie miała symbolika. Miasto zaplanowano wzdłuż osi północ-południe i wschód-zachód. Symetrycznie rozmieszczone budynki rozciągają się od centralnego punktu, w którym znajduje się pałac Cesarza (Taihedian) – najważniejsze osoby we Wszechświecie.

Symboliczną rolę odgrywała też kolorystyka z przewagą barwy czerwonej i żółtej. Liczne dzieła sztuki, w tym wyobrażenia smoków, nawiązywały bezpośrednio do chińskiej kosmologii. Zakazane Miasto pełne było miejsc kultu religijnego. Można w nim znaleźć świątynie buddystów, taoistów i szamanów.

Muzeum Pałacu

Zwiedzając ten imponujący kompleks budowli, koniecznie trzeba zajrzeć do Muzeum Pałacu. Znajduje się w nim niezwykle bogata kolekcja dzieł sztuki, którą zapoczątkowali władcy dynastii Qing. Aktualnie wystawa liczy ponad 1,8 miliona przedmiotów – obrazów, rzeźb, ceramiki, broni i dokumentów.

Wśród nich znajduje się około 340 tysięcy dzieł wykonanych z chińskiej porcelany, 50 tysięcy obrazów pochodzących nawet z XIII wieku i prawie 10 tysięcy wyrobów z brązu, z których niektóre mają ponad dwa tysiące lat. Ważną rolę w chińskiej sztuce zawsze odgrywał nefryt. W pałacowej kolekcji znajdziemy 30 tysięcy dzieł sztuki wykonanych z tego materiału. Najstarsze z nich pochodzą z okresu neolitu.

W muzeum nie brakuje też niespodzianek. Zgromadzono w nim jedną z największych na świecie kolekcję zegarów mechanicznych z XVIII i XIX wieku. Jest ich ponad tysiąc, a obok wyrobów chińskich, można oglądać czasomierze pochodzące z Wielkiej Brytanii, Francji, Szwajcarii, USA i Japonii.

Zakazane Miasto i groźba pożaru

Warto pamiętać, że na ogromnym obszarze Zakazanego Miasta większość budynków zrobiono z drewna. Stwarza to ogromne ryzyko wybuchu pożaru, w którego czasie straty byłyby ogromne. Nic więc dziwnego, że na terenie Zakazanego Miasta znajduje się specjalna jednostka straży pożarnej, której członkowie codziennie ćwiczą na wypadek pożaru pozorowane akcje ratunkowe.

Zwiedzanie Zakazanego Miasta

Zakazane Miasto jest, obok Wielkiego Muru, najważniejszym zabytkiem znajdującym się w Chinach, który od stuleci wzbudzał podziw nie tylko zwykłych śmiertelników. Odwiedzając stolicę, warto poświęcić cały dzień na dokładne zwiedzenie tego miejsca, a także spojrzenie nań z okolicznych wzgórz. Dawna siedziba dwudziestu czterech Cesarzy z dynastii Ming i Qing wypełniona liczącymi ponad dwa tysiące lat dziełami sztuki na pewno nie zawiedzie naszych oczekiwań.

Zobacz również: Wielki Mur Chiński – ciekawostki i mity | Teotihuacán – piramidy w pobliżu Mexico City