Zamek Książ – informacje i ciekawostki

Stary Książ - ruiny - foto Bogdan Zaleski - Unsplash

Znajdujący się w pierwszej trójce największych polskich zamków (po Malborku i Zamku Królewskim w Krakowie) Książ od wieków góruje nad okolicami Wałbrzycha. W czasie swojej ponad siedemsetletniej historii wiele razy był oblegany, niszczony i rozbudowywany, a najdłużej związała się z nim bajecznie bogata rodzina von Hochbergów. Odnowiony w ostatnich latach XX wieku, stanowi jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych regionu.

Historia Zamku Książ

Zamek Książ w Wałbrzychu położony jest na skale na północ od miasta. Pierwsze wzmianki historyczne o jego istnieniu pochodzą z 25 lutego 1293 roku, kiedy to było on własnością Księcia Bolko I. Nie wiemy, kiedy dokładnie został wzniesiony, wiadomo jednak, że wcześniej w tym samym miejscu mógł istnieć gród drewniany. Pierwotnie zamek nosił nazwę Fürstenberg i szybko wpadł w ręce zbuntowanych wasali Bolka. Kilkukrotnie tracony i odbijany, trafił wreszcie po bezpotomnej śmierci Bolka II w ręce Karola IV Luksemburskiego. W ciągu kolejnych lat władają nim burgrabiowie, władcy Czech i starostowie. Wreszcie 11 czerwca 1509 Książ zostaje zakupiony przez rycerza Kunza von Hohberga – protoplastę rodu, w którego rękach zamek pozostanie aż do połowy XX wieku.

Zamek Książ - foto PLN Design
Zamek Książ – foto PLN Design

Po upływie prawie 100 lat zamek z dobra dzierżawionego przechodzi na dziedziczną własność Hochbergów (którzy wcześniej zmieniają zapis swojego nazwiska) z nadania cesarza Rudolfa II. Zdobywany i plądrowany kilkukrotnie Książ zostaje poddany gruntownej rozbudowie na początku XVIII stulecia. Znikają dawne, średniowieczne fortyfikacje, uporządkowane zostaje otoczenie, pojawiają się liczne zbiory sztuki i przyrody, a także biblioteka. Pod koniec wieku zrealizowane zostaje duże założenie parkowe z elementami architektonicznymi, w tym również Starym Zamkiem. W połowie XIX wieku dobra powiększają się o istniejącą do dzisiaj stajnię ogierów. W tym czasie panem na zamku zostaje Jan Henryk XI, który organizuje wiele dobroczynnych instytucji pomagających miejscowej ludności. 

Zamek Książ - foto PLN Design
Zamek Książ – foto PLN Design

W 1891 roku do Książa przybywa Maria Teresa Cornwallis West, nowa żona Jana Henryka XV, która później znana będzie jako Księżna Daisy i stanie się najbardziej popularną władczynią zamku. Za jej panowania przeprowadzona zostaje druga wielka przebudowa budowli. Wraz z wybuchem drugiej wojny światowej dobra rodziny zostaję przejęte przez nazistów. Powstaje w nich siedziba dla Adolfa Hitlera, prowadzone są prace nad tajemniczymi podziemiami. Pod koniec wojny teren zajmuje Armia Czerwona, która systematycznie grabi i dewastuje siedzibę Hochbergów. Dzieła zniszczenia dopełnia okoliczna ludność, która przez kilka kolejnych lat okrada zamek do gołych ścian. Sytuacja zmienia się na przełomie lat 50 i 60, kiedy to terenem zaczyna opiekować się Konserwator Zabytków. 

Zamek Książ - Gabinet klasycyzujący: klasycyzm-empire-biedermeier - foto PLN Design
Gabinet klasycyzujący – foto PLN Design

Od początku lat 70-tych w podziemiach Zamku Książ znajduje się Dolnośląskie Obserwatorium Geofizyczne, a cały teren zostaje włączony do miasta Wałbrzych. Trzy lata później rozpoczynają się prace konserwatorskie i remontowe. Jednak dopiero na początku XXI wieku, dzięki środkom z Unii Europejskiej, zamek odzyskuje dawny blask. Wyremontowane zostają kolejne pomieszczenia, elementy dachu i elewacji, a także zamkowego otoczenia. W kolejnych latach zbiory Książa wzbogacają się o kolejne dzieła sztuki, które po latach wracają na swoje miejsce. Organizowane są kolejne wystawy prezentujące historię i losy właścicieli posiadłości, a także wiele imprez towarzyszących, przyciągających tłumy odwiedzających. Dzisiaj Zamek Książ w Wałbrzychu jest jedną z największych atrakcji turystycznych całego regionu.

Zamek Książ - Hol Modrzewiowy - foto PLN Design
Hol Modrzewiowy – foto PLN Design

Architektura zamku nawiązuje do różnych stylów, a jego powierzchnia wynosi ponad jedenaście tysięcy metrów kwadratowych, nie licząc piwnic i zabudowy towarzyszącej. Na siedmiu piętrach znajduje się ponad czterysta pomieszczeń o różnym przeznaczeniu i wartości historycznej. Część z nich udostępniona jest turystom, a zwiedzanie Zamku Książ najlepiej zacząć od stałych wystaw prezentujących jego historię i właścicieli.

Wystawa Metamorfozy Zamku Książ

Wystawa ta jest wspólną inicjatywą Zamku Książ oraz Muzeum Narodowego we Wrocławiu, które przekazało na nią czterdzieści dzieł sztuki pierwotnie należących do Hochbergów, a po wojnie zagrabionych. Ideą przesięwzięcia jest zaprezentowanie różnorodnych i bogatych wnętrz zamkowych na przestrzeni historii i w odniesieniu do właścicieli posiadłości. W czasie zwiedzania gości przemierzają dwie trasy.

Zamek Książ - Sala Metamorfoz - foto PLN Design
Zamek Książ – Sala Metamorfoz – foto PLN Design

Trakt Środkowy oprowadza po najstarszej, średniowiecznej części budowli. Głównym punktem jest Sala Konrada, w której zaprezentowano związki wpływowej rodziny Hochbergów z najbardziej znaczącymi rodami Europy. Prezentowane są tu dary przekazane przez wrocławskie muzeum, a w „Galerii Sławnych” zapoznać się można z historią dynastii Przemyślidów, Piastów, Habsburgów i Hohenzollernów. W czasie przemierzania Traktu Środkowego goście mogą obejrzeć również Hol Myśliwski, Salę Rycerską oraz zewnętrzny Czarny Dziedziniec.

Zamek Książ - Komnata Maximiliana - foto PLN Design
Komnata Maximiliana – foto PLN Design

Program Traktu Barokowego poświęcony jest sztuce zamku i jej symbolice. Barokowa przebudowa obiektu na początku XVIII wieku miała charakter przemyślany, a każdy detal niósł ze sobą dodatkową treść. Ówczesny właściciel i animator przebudowy Konrad Ernst Maximilian von Hochberg natchnienie czerpal z „Metamorfoz” Owidiusza. W czasie zwiedzania goście mają okazję zobaczyć najbardziej reprezentacyjne miejsca Zamku Książ oraz poznać historie związane z poszczególnymi dziełami sztuki. 

Zamek Książ - Pokój gier - foto PLN Design
Pokój gier – foto PLN Design

Trasa wiedzie od Dziedzińca Honorowego poprzez najbardziej reprezentacyjną, dwupoziomową Salę Maksymiliana, która jest najlepiej zachowanym pomieszczeniem tego typu na Śląsku, w której obejrzeć można plafon o tematyce mitologicznej pędzla F.A.Schefflera. Sala Orientalna i Włoska prezentują panującą wśród ówczesnych arystokratów modę na urządzanie pomieszczeń w egzotycznym stylu. Z kolei Salon Zielony i Biały ściśle związane są z historią rodu Hochbergów, prezentując pamiątki związane z ich życiem i bogatą kolekcję portretów. W Pokoju Gier urządzono miejsce, w którym dawniej panowie oddawali się dyskusjom i stolikowym rozrywkom, natomiast Sala Metamorfoz jest galerią obrazów z kolekcji ostatniego właściciela Książa Jana Henryka XV.

Wystawa Książ od kuchni

Książ od kuchni to niezwykła wystawa powstała dzięki połączeniu pasji jednego człowieka z dużą dozą szczęścia i ciężkiej pracy. Zobaczyć na niej można 200 fotografii zamku i rodziny Hochbergów z początku XX wieku. Ich autorem jest nadworny kucharz Louis Hardouin, który zapamiętale dokumentował toczące się wokół życie. Dzięki jego zbiorowi, zawierającemu 1500 zdjęć, możemy poznać Książ z lat największej świetności.

Zamek Książ od kuchni w obiektywie Louisa Hardouin'a - foto PLN Design
Zamek Książ od kuchni w obiektywie Louisa Hardouin’a – foto PLN Design

Wnętrza pełne obrazów i dzieł sztuki, otaczająca zamek przyroda, życie licznej służby i pomocników, oraz oczywiście codzienne życie samych właścicieli posiadłości. Zbiór jest niezwykłym świadectwem przeszłości, jedynym śladem po złupionych w czasie wojny i po niej zamkowych dobrach. Wystawę można obejrzeć w trzech salach w Apartamentach Daisy, a została ona podzielona na trzy części. Pierwsza dotyczy zamku i okolic na tle zmieniających się pór roku, druga dworu i rodziny Hochbergów, a ostatnia Louisa Hardouina i jego bliskich.

Okolice Zamku Książ

Odwiedzając Zamek Książ warto poznać też jego najbliższe okolice. Zwiedzających zapraszają bajkowe ogrody położone na kilkunastu poziomach, tajemnicze podziemia i świetlne inscenizacje. W otaczającym budowlę Książańskim Parku Krajobrazowym podziwiać można nie tylko dzieła natury. Prowadzące przezeń ścieżki prowadzą do kolejnych zabytków związanych z rodziną Hochbergów – Starego Zamku Książ, rodzinnego mauzoleum i pięknej Palmiarni.

Dziedziniec Honorowy

Na początku XVIII stulecia Hochbergowie byli jedną z siedmiu najbogatszych rodzin  Europie. Potęga rodu wymagała odpowiedniej siedziby – stał się nią Książ. Z kolei sam zamek wymagał odpowiedniej przestrzeni wjazdowej, z której dostojni goście – często koronowane głowy – mogliby docenić olśniewające piękno i majestat zamku. Taką funkcję pełnił zbudowany w latach 1722-1732 Dziedziniec Honorowy. Ma on kształt prostokąta o powierzchni 2200 metrów kwadratowych z umieszczonym centralnie owalnym trawnikiem. Otaczają go kamienne balustrady, na których umieszczono rzeźbione latarnie, posągi postaci mitologicznych i alegorii dłuta drezdeńskiego mistrza A.G.Hoffmana. Wjeżdżający na zamek goście mijają strzegące bramy lwy z tarczami herbowymi oraz posągi Artemidy i Apolla. W dzisiejszych czasach przestrzeń ta tętni życiem – odbywają się na niej wydarzenia artystyczne i kulturalne.

Zamek Książ - Dziedziniec Honorowy
Dziedziniec Honorowy Zamku Książ

Zamkowe ogrody-tarasy

Historia Zamku Książ sięga średniowiecza. Jak każda budowla tego rodzaju pełnił on wtedy funkcję przede wszystkim obronną. Z upływem czasu jednak zmieniał się charakter wojen, a średniowieczne mury stały się przeżytkiem. W Książu wyburzono je w roku 1648 po zakończeniu wojny trzydziestoletniej. W ich miejscu, początkowo z inicjatywy Christopha II Hoberga, zaczęły powstawać ogrody. Pierwotnie miały one charakter bardziej praktyczny – hodowano w nich warzywa i owoce dostarczane na zamkowy dwór. Z czasem zaczęły nabierać charakteru coraz bardziej ozdobnego, oferując mieszkańcom miejsce do spaceru i relaksu. Kolejne epoki sprzyjały romantyzmowi, a ogrody rozbudowywano i przerabiano zgodnie z panującą modą. W ich projektowaniu dużą rolę odegrała Księżna Daisy, dla której kwiaty i ogrodnictwo były ważną częścią życia. Ogrody, podobnie jak i sam zamek po drugiej wojnie światowej uległy całkowitej dewastacji. Na szczęście w latach sześćdziesiątych XX wieku ruszył program ich odbudowy i dzisiaj znów cieszą oczy odwiedzających Książ gości.

Zamek Książ - zamkowe ogrody - foto PLN Design
Zamek Książ – zamkowe ogrody – foto PLN Design

Zamkowe ogrody w stylu francuskim położone są na 12 tarasach zajmujących łącznie powierzchnię dwóch hektarów. Ich nazwy związane są z ich charakterystycznymi elementami oraz dominującymi roślinami. I tak na przykład Taras Różany (Kaskadowy) obsadzony jest głównie kompozycjami z bukszpanów i róż, a na jego końcu znajduje się wkomponowana w skałę kaskadowa fontanna.  Na niewielkim Tarasie Podkowiastym dominują dwubiegunowe schody otaczające fontannę z kamienną misą. Kasztanowce rosną na Tarasie Kasztanowym, na którym ważnym elementem są pozostałości włoskiej fontanny.

Zamek Książ - zamkowe ogrody - foto PLN Design
Zamek Książ – zamkowe ogrody – foto PLN Design

Woda jest też motywem przewodnim uznawanego za najpiękniejszy Tarasu Wodnego. Umieszczono na nim aż 27 fontann, a jego rogów strzegą cztery stylizowane baszty. Kolejne fontanny, tym razem autorstwa śląskiego rzeźbiarza Blichmanna, można znaleźć na Tarasie Środkowym. Z kolei na Tarasie Bogini Flory umieszczono sadzawkę, z której wynurzają się trytony podtrzymujące misę z wodą. Tarasy umieszczone są na różnych poziomach, pomiędzy nimi znajdują się przejścia, bogato wykończone schody i liczne elementy dekoracyjne. Najważniejsze są jednak rośliny, które zaaranżowane w przemyślany sposób tworzą prawdziwe dzieło sztuki ogrodniczej. Ogrody mają jeszcze jedną zaletę – z każdej ich części można cieszyć się widokiem zamku z odmiennej perspektywy.

Zamek Książ - zamkowe ogrody - foto PLN Design
Zamek Książ – zamkowe ogrody – foto PLN Design

Tajemnicze podziemia zamku

W czasie drugiej wojny światowej Zamek Książ został siłą przejęty przez hitlerowców, którzy zaczęli przekształcać go w jedną z kwater Adolfa Hitlera. Od 1941 roku zaczęto budować pod nim rozległą sieć podziemi, wykorzystując do morderczej pracy więźniów obozu koncentracyjnego. Do dzisiaj nie do końca wiadomo, do czego miał służyć podziemny kompleks, będący częścią słynnego Projektu Riese. Być może związany był z pracami nazistów nad bronią atomową, służył jako fabryka wojskowa lub składowisko cennych przedmiotów? Tego nie dowiemy się prawdopodobnie nigdy, natomiast z budzącymi grozę podziemiami związanych jest kilka legend, w tym jedna o zaginionym podziemnym dworcu kolejowym i Złotym Pociągu. Większość podziemi została zniszczona i zasypana przez uciekających Niemców, a potem już w czasach powojennych, kiedy niezabezpieczony Zamek Książ stał się ulubionym celem złodziei.

Zamek Książ - podziemia zamku
Podziemia Zamku Książ

Obecnie zamkowe podziemia są dostępne dla zwiedzających – przebiega w nich jedna z tras turystycznych. Na odcinku pół kilometra goście mogą obejrzeć monumentalną, wyłożoną betonem halę, odchodzące od niej korytarze ze ścianami z niewykończonej skały i kilka mniejszych pomieszczeń. W czasie wycieczki uczestnicy schodzą około 50 metrów pod ziemię i mają okazję zapoznać się z historią i prawdopodobnym przeznaczeniem kompleksu. Część trasy przebiega obok podziemnego zawału, w okolicach którego trwają poszukiwania legendarnego dworca.

Ogrody światła

W 2023 roku przypada 150 rocznica urodzin i 80 rocznica śmierci Księżnej Daisy von Pless – najsłynniejszej lokatorki Zamku Książ. Z tej okazji miasto Wałbrzych ogłosiło ten rok rokiem jej imienia i przygotowało liczne atrakcje. Jedną z nich jest projekcja postaci Księżnej na jednej z zamkowych ścian. Stanowi ona część iluminacji Ogrodu Świateł – atrakcji dostępnej dla zwiedzających w sezonie jesienno-zimowym. Świetlne dekoracje rozmieszczone są na zamkowych tarasach i terenie palmiarni. Wśród nich znajdują się tańczące postacie – uczestnicy balu, rycerze, a także ulubione kwiaty Daisy, czyli róże. Świetlnemu spektaklowi towarzyszy również nastrojowa muzyka.

Zamek Książ - Ogrody światła
Ogrody światła

Ostatnio w Ogrodach Światła pojawiły się nowe elementy. Rzęsiście oświetlony wagon Złotego Pociągu nawiązuje do zagadki składu z kosztownościami ukrytego przez Niemców pod koniec drugiej wojny światowej. Oprócz niego na zamkowych terenach pojawiły się liczne świecące koty – odnalezienie ich wszystkich jest częścią nowej gry terenowej przygotowanej dla zwiedzających. To nie jedyne zwierzęta zamieszkujące rozświetlone ogrody. Na terenie Palmiarni turyści mogą spotkać złożone z kolorowych świateł ryby, żółwie, flamingi, papugi, krokodyla, wieloryba i czterometrową żyrafę. Wszystkie te elementy tworzą kolorową, magiczną iluminację, która rozświetla długie, zimowe wieczory.

Książański Park Krajobrazowy

Kompleks zamkowy Książ położony jest na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego. Jego obszar obejmuje powierzchnię 31,55 kilometra kwadratowych (wraz z otuliną  prawie 60 kilometrów kwadratowych) i rozciąga się pomiędzy Sudetami Środkowymi i Pogórzem Sudeckim. Choć zamek jest oczywiście największą atrakcją turystyczną okolicy, warto również zwiedzić sam park. Wspaniałe otoczenie przyrodnicze, górskie krajobrazy i wiele ciekawych ścieżek i punktów widokowych sprawiają, że każdy odwiedzający znajdzie tu coś dla siebie.

Zamek Książ - foto Earlybird
Zamek Książ – foto Earlybird

Miłośnicy przyrody mogą poszukać ponad 180 gatunków roślin, w tym siedemnastu drzew będących pomnikami przyrody. Największy z nich – cis zwany „Bolko” jest najprawdopodobniej najstarszym drzewem tego gatunku w całych Sudetach, a obwód jego pnia sięga 285 centymetrów. Wśród bogatego drzewostanu i na brzegach rzeki Pełcznicy przecinającej Park spotkać można wiele ciekawych gatunków ssaków, ptaków, gadów i płazów. Na szczególną uwagę zasługują wyposażone w potężne rogi muflony, kilka gatunków dzięciołów, a także bardzo rzadki wąż – gniewosz plamisty. Nad wodą odwiedzający mogą spotkać efektownie ubarwione na żółto i czarno salamandry plamiste.

Ścieżka Hochbergów

Teren Książańskiego Parku Krajobrazowego przecina kilka szlaków turystycznych i ścieżek pieszych. Najbardziej znana z nich to Ścieżka Hochbergów związana z historią właścicieli Zamku Książ. Jej trasa biegnie malowniczymi ścieżkami leśnymi, lawiruje wąwozem, wzdłuż biegu Pełcznicy, a nawet wspina się na okoliczne skały, przy których umieszczono specjalne mostki, tunele i kładki. Po drodze turyści mogą obejrzeć bardzo ciekawe ruiny starego Zamku Książ, zatrzymać się przy niewielkim wodospadzie przy Przełomach Pełcznicy czy wreszcie odpocząć pod ogromnym pomnikiem przyrody – cisem Bolko. W dalszej okolicy ścieżki znajdują się również inne atrakcje – Mauzoleum Hochenbergów, Stajnia Ogierów Książ wybudowana w 1884 roku i Jeziorko Daisy, przy którym Księżna spędzała chętnie czas. W jego okolicy przerobiono nawet jedną ze skał wapiennych na specjalną basztę, z której można było podziwiać okolicę. Wędrując Ścieżką Hochbergów, można obejrzeć zamek z różnych punktów widokowych i perspektyw.

Punkty widokowe

Zamek Książ góruje nad otaczającymi go zalesionymi kotlinami. Budowla powstała na skale na wysokości prawie czterystu metrów nad poziomem morza, ale mimo tego widoczny jest jedynie z kilku punktów widokowych rozsianych na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego. Najbardziej znanym z nich jest ten położony na tak zwanej Skale Olbrzyma, oddalonej od zamku o około 700 metrów i oferującym doskonały widok na całą bryłę budynku. Odwiedzając inne punkty widokowe, możemy spojrzeć na mury z innej perspektywy, ale i z dużo większej odległości.

Zamek Książ - Baszta Prochowa - foto Aneta Pawska
Baszta Prochowa – foto Aneta Pawska

Mauzoleum Hochenbergów

W 1734 roku przy południowej bramie parku, na południowy wschód od głównej bryły Zamku Książ powstał Pawilon Letni. Budynek ten pełnił funkcje modnego w tamtych latach belwederu, czyli bogato zdobionego miejsca widokowego służącego odpoczynkowi w plenerze. Po 150 latach zmienił się charakter tego miejsca i w 1883 zostało ono zamienione w grobową kaplicę rodu Hochenbergów. W skale pod budynkiem wykuta została krypta, w której jako pierwsza spoczęła córka Księżnej Daisy i Jana Henryka XV. W grobowcu znajdują się obecnie cztery puste sarkofagi.

Pod koniec wojny, kiedy na tereny Wałbrzycha wkraczała Armia Czerwona, służący zabrali je, obawiając się zbezczeszczenia. Do dzisiaj nie wiadomo, gdzie zostały pochowane – według najpopularniejszej hipotezy znalazły się na dawnym cmentarzu ewangelickim. Mauzoleum Hochenbergów przeszło niedawno gruntowny remont i zostało udostępnione zwiedzającym. Podziwiać w nim można odrestaurowane freski autorstwa F.A.Schefflera przedstawiające Zamek Książ z czterech stron świata. W krypcie poniżej obejrzeć można częściowo zachowane cztery sarkofagi członków rodziny Hochenbergów.

Zamek Stary Książ

Niedaleko głównego kompleksu zamkowego położone są malownicze ruiny zamkowe w stylu eklektycznym. Pierwotnie w tym miejscu znajdował się położony na wzgórzu przy rzece Pełcznicy gród datowany na koniec IX wieku. Zastąpił go wybudowany przez księcia Bolko I Surowego zameczek obronny z fosą powstały w okolicach XIII stulecia, który na skutek najazdów popadł w ruinę i ostatecznie przestał funkcjonować na początku XVI wieku. Porzuconymi resztkami budowli zainteresował się pod koniec XVIII wieku Jan Henryk VI von Hochberg, właściciel Książa, który nakazał przebudowanie ich na modne w tym czasie romantyczne odwzorowanie zamku średniowiecznego. Autorem projektu był Christian Wilhelm Tischbein, a nowa budowla łączyła sobie różne style i elementy architektoniczne od gotyku, aż po barok i renesans. Zamek przetrwał do końca drugiej wojny światowej, kiedy to został spalony przez wojska radzieckie. Obecnie pozostała z niego część pozbawionych stropów pomieszczeń otoczonych resztkami murów obronnych.

Stary Książ - ruiny - foto Bogdan Zaleski - Unsplash
Stary Książ – ruiny – foto Bogdan Zaleski – Unsplash

Palmiarnia

Palmiarnia, będąca częścią zamkowego kompleksu znajduje się w odległości około dwóch kilometrów od reszty budynków. Stanowiła ona niezwykle hojny dar ostatniego z rodu Hochbergów na Zamku Książ – Jana Henryka XV dla jego ukochanej małżonki Księżniczki Daisy, która była wielką miłośniczką ogrodów i kwiatów. Budowa Palmiarni trwała trzy lata (1908-1911) i kosztowała zawrotną sumę siedmiu milionów marek w złocie. Na powierzchni 1900 metrów kwadratowych powstał budynek główny o konstrukcji metalowej z licznymi przeszkleniami dającymi roślinom dużo światła. W jego otoczeniu znalazły się mniejsze cieplarnie oraz specjalistyczne ogrody – japoński i owocowo-warzywny. Nie zabrakło terenu, na którym posadzono ulubione krzewy Daisy – rododendrony. Jednak najważniejszą częścią było rosarium, które zasłynęło różami o śnieżnobiałych płatkach, dzisiaj noszących imię Księżnej.

Zamek Książ - budynek palmiarni - foto Dariusz Gdesz
Budynek Palmiarni – foto Dariusz Gdesz

Zbudowanie tak złożonego kompleksu ogrodniczego było sporym wyzwaniem, jednak Książe nie szczędził na nie środków. Ogrodników sprowadzono z Anglii, rośliny z całego świata, jednak najciekawsza jest historia wystroju głównego budynku Palmiarni. Jego podstawą, z której stworzono groty, wodospady i umocowania roślin, jest sprowadzona wprost z podnóża Etny zastygła lawa. Łącznie sprowadzono z Sycylii siedem wagonów kolejowych tego materiału. Prezent dla Księżnej Daisy mógł cieszyć nie tylko ją samą. Już od momentu otwarcia obiekt stał się dostępny szerokiej publiczności. Do sprowadzonych jako pierwsze daktylowych palm, wkrótce dołączyło kolejne osiemdziesiąt gatunków roślin. Obecnie zwiedzający mogą podziwiać w Palmiarni 250 gatunków roślin z całego globu, w tym dużą kolekcję agaw i kaktusów z Ameryki Środkowej. Ciekawostką jest również jedyna w Polsce stała kolekcja miniaturowych drzewek bonsai, wśród której wyróżnia się jałowiec mający dwieście lat.

Festiwal Kwiatów i Sztuki

Rokrocznie na Zamku Książ odbywa się Festiwal Kwiatów i Sztuki będąca kolejnym nawiązaniem do najsłynniejszej pani tych włości – księżnej Daisy, wielkiej miłośniczki róż i ogrodnictwa. W 2023 roku oprócz licznych wystaw florystycznych w zamkowych salach, stworzono również specjalną aranżację w średniowiecznej części kompleksu, tak zwanych Strachach. Znajdują się tam dwie kryte strzechą wiejskie chaty z zaaranżowanym otoczeniem przypominającym siedziby prostych włościan. Tutaj księżna przebywała, kiedy chciała nacieszyć się bliskością przyrody, prostego życia i odpocząć od oficjalnej, dworskiej etykiety. Na Festiwal Kwiatów mistrzowie z Międzynarodowego Instytutu Florystycznego przygotowali specjalną wystawę roślin nawiązującą do tego miejsca. Pozostała część wystawy rozłożona jest w trzydziestu zamkowych salach, a inspiracją dla niej były zapiski z pamiętników i życie Daisy. Tematyczne kompozycje mają nazwy tłumaczące ich tematykę – „Zaginione perły”, „Angielski ogród”, „Podróże dookoła świata” – to tylko niektóre z nich. Jak łatwo zgadnąć, wśród kwiatów tworzących wystawę dominują ulubione przez nią róże.

Festiwal jest okazją nie tylko do podziwiania botanicznych majstersztyków. W czasie jego trwania można wziąć udział w ciekawych prelekcjach, dzieci znajdą dla siebie specjalne miejsca do zabawy, a regionalni producenci możliwość zaprezentowania swoich wyrobów. Najodważniejszych uczestników czeka nocne zwiedzanie zamku pełnego upiorów i mrocznych historii. W Roku Księżnej Daisy goście będą mogli spotkać się również z jej prawdziwym duchem.

Zamek Książ - Sala Balowa - foto PLN Design
Sala Balowa – foto PLN Design

Zamek Książ zachwyca swoją wielkością i pięknem. Wokół niego organizowanych jest wiele ciekawych wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych. Oprócz Festiwalu Kwiatów i Sztuki, odwiedzający mogą podziwiać turnieje rycerskie i rekonstrukcje historyczne, brać udział w zamkowych grach i odwiedzać różnego rodzaju trasy turystyczne. Mieszcząca się w przepięknej okolicy budowla jest perłą regionu przyciągającą co roku setki tysięcy turystów z kraju i zza granicy. Urok tego miejsca został doceniony w 2018 roku, kiedy to zamek trafił na listę „Siedmiu cudów Polski”.


Zobacz również:

Zamek Książ - Sala Konrada - foto PLN Design
Sala Konrada – foto PLN Design
Zamek Książ - Sala Krzywa - foto PLN Design
Sala Krzywa – foto PLN Design
Zamek Książ - Salon Biały - foto PLN Design
Salon Biały – foto PLN Design
Zamek Książ - Salon orientalny - foto PLN Design
Salon Orientalny – foto PLN Design
Zamek Książ - Salonik w stylu Grunderzeit - foto PLN Design
Salonik w stylu Grunderzeit – foto PLN Design
Zamek Książ - wnętrza - foto PLN Design
Zamek Książ – wnętrza – foto PLN Design
Zamek Książ - Zielony salon - foto PLN Design
Zielony salon – foto PLN Design